اطلاعاتی بسیار مهم درباره پارگی دیسک کمر

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از نمناک، ستون فقرات ما از استخوان هایی به شکل ستونی تشکیل شده اند. زمانی که یک پارگی در بین ستون اتفاق می افتد، دیسک کمر از آن بیرون می زند و همچنین ممکن است بر اثر یک فشار در کنار عصب نخاعی، این اتفاق بیفتد. دیسک های نخاعی، ریشه های عصبی، تاندون ها و عضلات در ناحیه پایین کمر وجود دارند که آسیب دیدگی هر کدام سبب بروز درد معمولی تا شدید می شود. دو درصد افرادی که مشکل درد کمر مزمن دارند، فتق یا پارگی دیسک کمر را نیز تجربه خواهند کرد.

فتنق یا پارگی دیسک کمر چیست ؟

وقتی ساییدگی و فشار زیاد منجر به جابجایی هسته پالپوس (مرکز شبیه به ژله دیسک) به سمت دیواره ضخیم دیسک شود، مشکل فتق رخ می دهد که به طور معمول در اثر ضربه، مصدومیت و یا بالا رفتن سن اتفاق می افتد. 

وقتی هسته مرکزی دیسک به شکل کامل از دیواره آن خارج شود، بیرون زدگی دیسک به وجود می آید. امکان تکه تکه شدن در موارد شدید  وجود دارد که در این شرایط بافت فتق از جای خود جدا شده و وارد ستون فقرات فرد می شود. پارگی دیسک کمر در ناحیه ستون فقرات کمری افراد رایج است. وقتی مواد و بافت های جدا شده با ریشه های عصبی، عصب فقرات و یا نخاع برخورد می کنند؛ بیمار دچار درد می شود اما برخی بیماران ممکن است درد نداشته باشند. 

پارگی دیسک باعث فشار شدید به ستون فقرات می گردد؛ مخصوصاً زمانی که چرت بزنید، خم شوید یا چیزی را بلند کنید. با بالا رفتن سن، دیسک کمر قدرت قبلی خود را از دست می دهد و ممکن است کمی بیرون بزند یا حالتی مسطح پیدا کند. ماده ژلاتینی داخل دیسک کم کم خشک می شود و سفت می گردد. اگر دیسک آسیب دیده در نزدیکی عصب ستون فقرات یا نخاع باشد، در چنین شرایطی ملتهب می گردد.

پارگی دیسک در قسمت پایین کمر معمولاً روی ریشه عصب سیاتیک تاثیر می گذارد که در انتهای ستون فقرات در هر دو طرف قرار دارد. عصب سیاتیک از پایین پا و همچنین داخل پا عبور می کند و بنابراین احساس درد، گزگز و بی حسی در این نواحی احساس می شود. 

انواع دیسک کمر بر اساس ام ار ای 

• Dehydration   دیسک بسیار خفیف 
•   Bulgingدیسک کمر خفیف  
•  Protrusion دیسک کمر متوسط  
• Extrusionدیسک کمر شدید 

دلایل پارگی دیسک کمر

• انحطاط و تضعیف بافت در اثر بالا رفتن سن 
• ساییدگی مکرر دیسک های ستون فقرات به خاطر تحمل فشار 
• مصدومیت یا آسیب دیدگی 
• کار سنگین و پرتکرار 
• انجام کار و فعالیت های روزانه  سنگین
• انجام بعضی از ورزش ها 

علائم اصلی پارگی دیسک

درد در قسمت پایین کمر و گاهی اوقات سوزش در پایین پا در چنین حالتی ایجاد می شود. چنانچه در بخش بهداشت و سلامت عنوان کرده ایم علائم پارگی دیسک کمر معمولاً بعد از چند هفته تا یک ماه خود به خود بهبود پیدا می کند. اگر بعد از چند ماه باز هم این مشکل به صورت مزمن و شدید وجود داشت، احتمالاً نیاز به جراحی وجود داشته باشد. درد در قسمت پایین کمر جزء علائم اصلی پارگی دیسک است که به دلیل حرکت عضلات، تاندون ها و ربات ها اتفاق می افتد. این درد با سوزش همراه است اما علائم دیگر آن شامل موارد زیر است:

• درد بسیار شدید در پا و کمر 
• سوزن سوزن شدن ساق پا 
• ضعف ساق پا 

در چنین حالتی درد سیاتیک در قسمت پا تشدید پیدا می کند و در زمان ایستادن و نشستن، درد بیشتری به شما غلبه خواهد کرد زیرا حرکت باعث حساسیت عصب سیاتیک می شود و همچنین هنگام عطسه، سرفه یا نشستن در کاسه توالت هم درد تشدید می شود. 

پارگی دیسک در چه نقاطی بیشتر دیده می شود؟

بیشترین محل هایی که پارگی دیسک در آن ها اتفاق می افتد، در ناحیه کمری بین مهره های چهارم و پنجم (L4 L5) و مهره های پنجم کمری و اول ساکروم (L5 S1) هستند. این دو فضا که پایین ترین فضاهای کمری را شامل می شوند؛ به دلیل بزرگی دیسک و پایین تر قرار گرفتن و افزایش فشار روی آن، بیشتر در معرض خطر هستند. پارگی دیسک های کمر می تواند از دو طریق باعث بروز مشکلاتی شود:

فشار مستقیم ماده دیسک پاره شده  راه یافته به کانال نخاعی یا فورامن بین مهره ای می تواند به اعصاب (یا نخاع) فشار وارد کند.

تحریک شیمیایی، تحریک شیمیایی ریشه های عصب پس از پارگی ، ماده اصلی دیسک می تواند باعث شود و منجر به التهاب اعصاب شود.

هم فشار روی ریشه عصب و هم تحریک شیمیایی می تواند منجر به مشکلاتی در نحوه عملکرد ریشه عصب نخاعی شود.

تشخیص پارگی و فتق دیسک کمر

معمولا با بررسی عصب سیاتیک ، پارگی دیسک را تشخیص می دهند  زیرا عصب سیاتیک نزدیک دیسک کمر می تواند نواحی مختلف از قسمت لگن، ساق پا و کف پا را درگیر کند و همچنین ممکن است آزمایش سی تی اسکن و ام آر آی برای فرد تجویز گردد. در بسیاری از موارد نیز پزشک با سوالات بسیار جزئی در مورد علائم و تاریخچه بیماری فرد، وضعیت را تشخیص می دهد. ممکن است در آزمایش ام آر آی، دیسک حالت غیر طبیعی را از خودش نشان دهد اما هیچ درد یا مشکلی توسط فرد احساس نشود.

درمان خانگی پارگی و بیرون زدگی دیسک 

پارگی دیسک کمر و مشکل سیاتیک معمولا بعد از چند هفته به خودی خود بهبود پیدا می کند اما در بعضی از موارد ممکن است طولانی تر شود. در این بخش از سلامت نمناک بنا به درخواست برخی از شما کاربران راهکارهایی را معرفی می کنیم که بتوانید این وضعیت را بهبود ببخشید، برای درمان خانگی پارگی  دیسک کمر متناوب از ماساژ یخ و گرم استفاده کنید و استراحت کنید و ورزش های روزانه دیسک کمر را انجام دهید.

روش اعمال گرما و سرما 

قرار دادن کمپرس های سرد در محلی که درد می کند ؛ مخصوصاً در قسمتی که اولین بار درد را احساس کردید، به بی حس کردن عصب و کاهش ناراحتی در این ناحیه کمک می کند. پدهای گرمایی و دوش آب گرم هم می تواند سفتی و گرفتگی ماهیچه ها را در قسمت پایین کمر کاهش دهد و بنابراین می توانید آزادانه حرکت کنید.

داروی مسکن 

داروهای مسکن که التهاب را در این ناحیه کاهش می دهد، شامل موارد زیر هستند:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن
• استامینوفن 
• آسپرین 

اما مراقب باشید که حتماً طبق میزانی که پزشک تجویز کرده است، از این دارو ها استفاده کنید. مصرف زیاد بعضی از این مسکن ها مخصوصاً داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی عاملی برای خونریزی و آسیب معده است. اگر این داروها و راهکارهای دیگر کمک کننده نبودند، احتمالا باید درخواست کنید که دارویی برای آرام کردن عضلات تجویز کنند.

فعالیت بدنی 

اصلا توصیه نمی کنیم که برای کمر درد، بیش از حد داخل رختخواب بخوابید و استراحت کنید و بنابراین سعی کنید کمی فعالیت متناسب با شرایط خود انجام دهید. پیاده روی کنید و فعالیت های روزانه را تا جایی که می توانید خودتان انجام دهید.

ورزش 

زمانی که درد افزایش پیدا می کند، انجام کمی ورزش ملایم و کشش بدن باعث می شود که بتوانید راحت تر به فعالیت های بدنی طبیعی خود برگردید و همچنین باید این فعالیت های ورزشی را تحت نظر یک فیزیوتراپ انجام دهید تا از امنیت و بی خطر بودن آن ها مطمئن گردید . 

درمان دیسک کمر با داروی گیاهی

با استفاده از داروهای گیاهی می توانید التهاب در بدن از جمله در دیسک کمر را کاهش دهید.

جهت درمان گیاهی دیسک کمر و کاهش التهاب از خرمای بدون هسته استفاده کنید و حدود یک بسته خرمای بدون هسته به مدت 48 ساعت روی منطقه التهاب قرار دهید.

بید یکی از دارو ی گیاهی دیسک کمر است که ماده سالیسیلاتی آن تاثیر زیادی در کاهش التهاب دیسک کمر دارد. 

برای درمان گیاهی دیسک کمر و آرتروز ها از زنجبیل استفاده کنید. دمنوش زنجبیل  با شدت زیاد در کاهش التهاب موثر است.

مراقبت تکمیلی 

ماساژ و طب سوزنی می تواند در بهبود درد و ناراحتی در قسمت کمر موثر واقع شود. فقط باید از یک فرد و یک مکان معتبر برای انجام این درمان استفاده کنید. با استفاده از منافع طب سوزنی در کنار پولاریتی درمانی و کمک از تئوری های قطبیت موجب درمان بسیاری از بیماران دیسک کمر می باشد. 

درمان های مدرن پارگی دیسک با جراحی و بدون جراحی 

درمان پارگی دیسک کمر با تزریقات استرویدی ستون فقرات

تزریقات استرویدی ستون فقرات به عنوان روش درمانی امن و مناسبی شناخته می شوند که عوارض جانبی آنها بسیار کم است. برای مدیریت درد در بیماران و درمان مشکل پارگی دیسک کمر و درد شدید آن بیماران به تزریقات مستقیم استروید و یا مواد بی حس کننده به ستون فقرات جهت کاهش درد و التهاب نیاز دارند. این تزریقات علائم مربوط به فشردگی رشته های عصبی و درد و التهاب ناشی از آن را کاهش می دهند.

تحریک نخاعی

تحریک نخاعی یک پروسه نسبتا تهاجمی است اما گزینه بلند مدت برای حل پارگی دیسک کمر در بیماران محسوب می شود. این روش کاملا برگشت پذیر بوده و برای پارگی دیسک و هر نوع درد دیگر امن و اثر بخش است.

قطع ریشه اعصاب با کمک رادیوفرکانسی و تحریک نخاع از دیگر درمان های پزشکی هستند.در پروسه درمان تحریک نخاعیبا قرار دادن یک دستگاه کوچک نزدیک ستون فقرات ، ضربان الکتریکی ضعیف را به فضاهای مورد نظر رسانده و این ضربان الکتریکی می تواند سیگنال های درد که از طریق رشته های اعصاب به مغز منتقل می شوند را خنثی کند. بیماران می توانند تنظیمات این دستگاه را به صورت دستی با یک کنترل کوچک تغییر دهند.

جراحی های دیسک کمر

اگر درد و مشکل سیاتیک بیش از سه ماه طول بکشد ، احتمالاً باید سطح مراقبت بالا تر برود . بعضی از افراد نیز همان اول باید جراحی کنند . تزریق استروئید های ضد التهابی می تواند راهی برای به تاخیر انداختن جراحی باشد اما یک راه بلند مدت محسوب نمی شود .معمولاً تصمیم این که جراحی کنید یا خیر ، بر عهده خود شماست . پزشک مزایا و معایب آن را برایتان توضیح می دهد تا با توجه به سبک زندگی ای که دارید جراحی را انتخاب کنید و یا آن را نادیده بگیرید .

اگر پارگی دیسک با تکنیک های کمتر تهاجمی قابل درمان نباشند، ممکن است ما یکی از تکنیک های حداقل تهاجمی که به طور گسترده توسط جراحان ستون فقرات در سراسر جهان استفاده می شود، به کار بگیریم. 

جراحی دیسککتومی

تکنیک های جراحی متنوع هستند اما در دیسککتومی، دیسک پاره شده را خارج می کنند و بنابراین به ریشه عصب نخاع فشار وارد نمی شود. هدف این روش از بین بردن فشار استخوان یا دیسکی که بر روی اعصاب نخاعی فشار می آورد، بدون جوش دادن است. هیچ تضمینی وجود ندارد که این جراحی موثر واقع شود و ممکن است دوباره پارگی دیسک اتفاق بیفتد. 

جراحی جوش دادن مهره های کمری 

با استفاده از این روش آسیب عضلات و شدت درد بسیار کاهش می یابد و در این نوع عمل خطرات بسیار کمتر از جراحی سنتی ستون فقرات باز بوده و سرعت بهبودی بیشتر است. این روش با متوقف کردن حرکتی که هنگام جابجایی بیمار باعث ایجاد درد مکانیکی می شده است، باعث ثبات ستون فقرات می گردد. این عمل جراحی باعث رفع فشارهای وارده بر اعصاب این سطح نیز می شود.

ریکاوری 

اکثر درد های حاصل از پارگی دیسک بعد از یک ماه بهبود پیدا می کند اما معمولاً بعد از یک دوره حاد کم کم بهبود تدریجی در فرد ایجاد می شود. 

ورزش می تواند به جلوگیری از درد دیسک کمر و تجدید آن کمک کند.

ورزش های سنتی مثل یوگا و تای شای نیز به تقویت این عضلات کمک می کند ، ستون فقرات شما را حفظ می کند اما باید مراقب باشید که بیش از حد زیاده روی نکنید . انجام راهکارهای عنوان شده در ادامه ی بخش سلامت نمناک نیز به ریکاوری سریع تر شما بعد از جراحی کمک می کند:

• ورزش منظم 
• سالم نگه داشتن یک وزن متعادل 
• دوری از فعالیت هایی که کمر درد را افزایش می دهد

راه های پیشگیری از ابتلا به پارگی دیسک کمر

• پرهیز از ایستادن طولانی مدت
• پرهیز از نشستن پشت میز برای چند ساعت در روز
• پرهیز از خسته کردن بیش از حد خود در حین تمرین
• بلند نکردن اجسام سنگین
• انجام ندادن حرکات پر تکرار
• انجام تمرینات معمولی، کشش و انعطاف بدن، داشتن حالت نشستن و ایستادن مناسب و اضافه کردن کلسیم کافی به رژیم غذایی راه هایی برای محافظت از کمر هستند. 

 عوارض تاخیر در عمل جراحی 

عمل نکردن و یا دیر عمل کردن در بیمارانی که دچار مشکلات حرکتی باشند، باعث اختلالات حرکتی برگشت ناپذیر می شود. بیمارانی که از عمل جراحی به موقع آن سر باز میزنند ، دچار علائم شدید عصبی به نام سندرم دم اسب خواهند شد که در این مورد بیمار نه تنها اختلالات شدید حرکتی در اندام های تحتانی را تجربه می کند، بلکه دچار اختلالات اسفنکری، ادراری، مدفوعی و جنسی غیر قابل درمان و بازگشت می شود.

توصیه هایی برای درمان پارگی دیسک کمر

مهم ترین عامل تحریک دیسک کمر خم شدن و چرخش از کمر می باشد  پس از این حرکت اجتناب کنید و سعی کنید از زانو خم شوید تا دیسک کمر مشکل دار مجددا تحریک نشود.

از خم شدن های مکرر که شدت دیسک کمر را تحریک می کند، بپرهیزید.

حداکثر مدت مجاز برای نشستن 20 تا 30 دقیقه و برای افراد سالم 60 دقیقه می باشد پس زیاد ننشینید.

تا حد امکان از پله دوری کنید.

پیاده روی بیش از 150 متر برای بیماران مبتلا به دیسک کمر ممنوع می باشد. 

از دستشویی فرنگی به جای دستشویی ایرانیاستفاده کنید.

در طول درمان دیسک کمر و 8 هفته بعد از آن از مسافرت زمینی بپرهیزید. 

برای شروع ورزش های دیسک کمر از متحصصین طب فیزیکی و توانبخشی راهنمایی بگیرید. 

 به پهلو و یا پشت بخوابید و خوابیدن بر روی تخت سفت بهتر از خوابیدن بر روی زمین است.

مواد غذایی مضر برای پارگی دیسک کمر 

کاهو و گوجه فرنگی و سیب زمینی حاوی سلانین است و دارای طبع سرد می باشد، بنابراین این مواد غذایی را نخورید و در شب از غذاهای سرد مانند ماست و خیار و... کمتر استفاده کنید و غذاهای گرم مانند خرما را در وعده های غذایی خود بگنجانید. ترکیب سیاهدانه و عسل راهی برای خنثی کردن اثرات دردی این نوع ترکیبات در تحریک التهاب دیسک کمر می باشد. 

پاسخ سوالات رایج درباره پارگی و فتق دیسک کمر

خطرناکترین دیسک کمر چیست؟

دیسک کمری است که در ناحیه بالایی کمر و دیسک L1  L2  و نزدیک نخاع می باشد و در صورت عدم درمان ممکن است منجر به صدمه به سیستم ادراری و دفعی و جنسی شود.

درد فتق دیسک کمر به کجا می زند ؟

گاهی فتق دیسک کمر دردی در کمر ایجاد نمی کند و باعث ایجاد درد پا و درد در  ناحیه ساق پا و یا ران فرد می شود. بنابراین ممکن است دیسک عامل ایجاد  درد پا و درد در ران و ساق پا  و باسن باشد ولی منشا اولیه درد، در کمر باشد.

آیا پارگی دیسک سبب ایجاد درد سیاتیک می شود؟

بر حسب نوع پارگی دیسک ممکن بیمار در دو طرف یا یک طرف درد سیاتیکی داشته باشد. درد سیاتیکی دردی است که در مسیر عصب سیاتیک سیر می کند یعنی از کمر به پشت باسن و سپس به پشت ران و بعد از آن به پشت ساق پا می رود. در دیسک هایی که در قسمت محیطی پاره می شوند بیمار فقط درد سیاتیک دارد.

عمل جراحی بیشتر در چه افرادی انجام می شود؟

بیماری دیسک کمری در بالغین یا افراد مسن، نیاز به درمان جراحی ندارد و اکثر این افراد با درمان های طبی درمان می شوند و نیاز به جراحی پیدا نمی کنند. اما دیسک کودکان و یا دیسک های جوانان نیاز به عمل جراحی دارند. مواقعی روش جراحی پیشنهاد می شود که:

بیمار مبتلا به علائم درد شدیدی مانند سیاتیک و یا دردهایی باشد که به درمان های فیزیکی پاسخ نمی دهند.

بیمار دچار دیسکوپاتی کمری باشد و از زندگی روزانه ی خود دور افتد.

بیمار یکی از موارد عصبی مثل ضعف در بالا آوردن مچ پا، ضعف و اختلال در راه رفتن، ضعف در ادرار و مدفوع کردن را داشته باشد.

در تمامی این موارد ابتدا درمان ها فیزیکی انجام می گیرد و اگر پاسخ داده نشود درمان جراحی توصیه می گردد.

کدام روش جراحی  برای درمان پاگی دیسک بهتر است؟

دیسککتومی یکی از عمل های جراحی پارگی دیسک کمراست  که در آن بافت آسیب دیده جدا می شود تا دیگر فشاری بر روی بافت و رشته های عصبی کنار خود نداشته باشد. این روش درمانی آنچنان تهاجمی نبوده و برداشتن مواد دیسک پاره شده ، درد و التهاب  را کاهش می دهد. این عمل جراحی معمول تر بوده و نتایج آن خوب و درد بسیاری از بیماران در هفته های اول پس از عمل، کاهش می یابد اما دیسککتومی به هر حال یک عمل جراحی است و ریسک های خاص خود را به همراه دارد. 

آیا دیسک در صورت عمل نشدن می تواند بیمار را فلج کند؟ 

اگر دیسک زیاد بیرون بزند روی تمام رشته های عصبی که در داخل کانال نخاعی قرار گرفته اند، فشار وارد می شود. در این صورت ناگهان پاهای بیمار فلج می شود و بیمار دچار بی اختیاری ادرار و مدفوع می شود. 

ممکن است  در بیمار مبتلا به پارگی دیسک کمر یک طرفه تنها قسمت پایین پا فلج شود و بیمار هنگام راه رفتن لنگ زند که آنرا سندرم پای افتاده یا foot drop می گویند. 

آیا در بیمار مبتلا به دیسک کمر گز گز اندام های تحتانی،  پیچ خوردگی مچ پا و در رفتن زانو رایج است؟

بله ممکن است بیمار مبتلا به دیسک کمر در پارگی های دیسک 4و5  مرتبا مچ پایش خم شود و دررفتگی مچ پا پیدا کند.  در بیمارانی که دیسک بین مهره ای 3و4 یا 2و3 آنها پاره می شوند ، ممکن است دچار در رفتگی زانو شوند. 

وقتی روی ریشه عصبی فشار وارد می شود، رشته های حسی بهم اتصالی می کنند و ما احساس گز گز و فرو رفتن صدها سوزن در دست ها و پاهایمان را می کنیم. وقتی رشته های حسی صدمه می خورند ما آنرا به صورت بی حسی در دست یا پایمان حس می کنیم.

چرا بعضی از دیسک های پاره ترمیم نمی شوند و نیاز به جراحی دارند؟

زیرا مقدار پارگی و فتق دیسک زیاد است ،ماکرفاژ ها قادر به  خوردن هسته بیرون زده نیستند، فشار داخل دیسک بالاست و اجازه نمی دهد دو لبه حلقه دیسک بهم نزدیک شوند،  دفاع بدن ضعیف است ، ماکروفاژها کم هستند یا نوع ضعیفی هستند ، کلاژن سازی کم انجام می گیرد. 

چرا بعضی از دیسک ها پس از ترمیم شدن دوباره پاره می شوند؟

به علت بلند کردن یک بار سنگین یا انجام یک حرکت ناگهانی.