نیش کرونـا بر مغـز

کما این‌که از ۱۵میلیون نفری که بنا بر گزارش‌های سازمان‌های جهانی به سکته مغزی دچار می‌شوند، تقریبا شش میلیون نفر می‌میرند و بقیه دچار انواع معلولیت‌ها می‌شوند.

متاسفانه شیوع کرونا هم علاوه بر درگیری‌های ریوی به ایجاد لخته خون در عروق مغز و بروز سکته مغزی در برخی مبتلایان منجر شده است که همین مسأله، ترس از سکته مغزی را به‌ویژه در افرادی که فاکتورهای خطری مانند فشار خون، چربی خون و سابقه مشکلات عروقی مغزی را دارند دوچندان کرده است.

با وجود این، آنچه باعث نگرانی متخصصان مغز و اعصاب شده آن است که شرایط ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹ و امتناع بیماران از بستری شدن، باعث افزایش مرگ‌ومیر و عوارض سکته مغزی به‌دلیل مراجعه دیرهنگام به مراکز درمانی شده است.

این موضوعات موجب شد با دکتر مسعود مهرپور، رئیس انجمن سکته مغزی ایران گفت‌وگو کنیم.

چه عوارضی و در کدام دسته از مبتلایان به کرونا نشان‌دهنده آن است که کووید-۱۹ به مغز سرایت کرده است؟

این روزها موارد زیادی را در مبتلایان به کرونا می‌بینیم که در هفته‌های دوم به بعد دچار سردردهای شدیدی می‌شوند و تا مدتی هم ممکن است این سردرد ادامه پیدا کند. ولی این سردردها به این معنی نیست که ویروس وارد سیستم عصبی شده و عفونت مغزی ایجاد می‌کند. سردرد، جزو عوارض بیشتر بیماری‌های ویروسی است. اما درصد بسیار ناچیزی از درگیری ویروس با سیستم عصبی تاکنون گزارش شده است.

در چه مواردی باید نسبت به خطر سکته مغزی در فرد مبتلا به کرونا شک کرد؟

یکی از عوارضی که ویروس کرونا ایجاد می‌کند افزایش انعقادپذیری خون است. بنابراین تا حدی ممکن است ریسک سکته‌ها را افزایش دهد. اما این اتفاق به‌خصوص در کسانی ممکن است رخ بدهد که عوامل خطر دیگر مثل فشار خون، بیماری قلبی، سیگار کشیدن، چربی خون و دیابت دارند. پس در چنین مواردی باید بیشتر نگران سکته قلبی و مغزی پس از ابتلا به بیماری کرونای شدید باشیم. به این دسته از افراد در صورت ابتلا به کرونای شدید باید داروی ضدانعقاد خون هم داده شود.

آیا لزوما افراد با سن بالا یا سابقه مشکلات سیستم عصبی، در خطر سکته مغزی در پی ابتلا به کرونا هستند؟

سن بالا به خودی خود، یک عامل خطر برای سکته مغزی است. پس اگر فرد دچار بیماری‌های دیگری مثل کووید-۱۹ شود، نگرانی بیشتری خواهیم داشت. به‌ویژه اگر فرد سابقه سکته مغزی را نیز داشته باشد، احتمال سکته مجدد وجود دارد.

در صورتی که فرد مبتلا به کرونا در خانه دوران نقاهت خود را طی می‌کند، با مشاهده چه عوارض و نشانه‌هایی باید نسبت به خطر آسیب مغزی شک کند و در چنین مواردی چه اقداماتی ضروری است؟

علائمی مثل بی‌قراری، بی‌خوابی، استرس و حالت‌های اضطرابی، یک سری علائم غیراختصاصی هستند که تقریبا در بسیاری از بیماری‌های ویروسی و عفونی ممکن است اتفاق بیفتد که به تنهایی نشان‌دهنده درگیری سیستم عصبی نیست. در واقع این عوارض جزو علائم همراه بیماری‌های عفونی است. اما در افرادی که سن بالا یا سابقه فراموشی (بیماری آلزایمر) داشته باشند این بی‌برقراری‌ها ممکن است بیشتر دیده شود. اما به‌تنهایی جزو درگیری سیستم اعصاب با کرونا نیست.

آیا بروز بی‌قراری، سردرگمی و حالت های اضطرابی که بسیار هم شایع شده می‌تواند نشانه‌ای از خطر درگیری سیستم عصبی با کووید باشد؟

علائم سکته مغزی همان علائم معمول یعنی فلج ناگهانی است. به‌خصوص اگر دست به‌طور ناگهانی دچار ضعف شود، صورت کج شود یا صحبت‌کردن مختل شود یا فرد به‌صورت ناگهانی سرگیجه شدید همراه با دو بینی و عدم تعادل پیدا کند باید به خطر بروز سکته مغزی در او شک کرد. در چنین مواردی باید به‌سرعت با اورژانس برای بررسی‌های بیشتر تماس گرفته شود.

توجه داشته باشید اقدامات درمانی به‌موقع برای فردی که دچار سکته مغزی می‌شود، بسیار حیاتی است. درحالی که متاسفانه ترس این بیماران از مراجعه به مراکز درمانی به دلیل شیوع کووید-۱۹ باعث به تاخیر افتادن درمان و مرگ‌ومیر می‌شود. باز هم تاکید می‌کنم فلج ناگهانی یک طرف دست و صورت از علائم مهم سکته مغزی است و باید سریع به اورژانس اطلاع داده شود. بعد از تشخیص به موقع و اقدامات درمانی اولیه و نیز توانبخشی، عوارض سکته مغزی را کمتر کرده و بیمار بهبود می‌یابد.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم