درمان ناسزا گویی کودکان

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از فارس ، یکی از نگرانی‌های والدین درباره فرزندان‌شان، بددهنی و ناسزاگویی بچه‌ها نسبت به دیگران است. اینکه چرا برخی از بچه‌ها فحاشی می‌کنند علل مختلفی دارد و یکی از این علل می‌تواند خود والدین باشند که در محیط‌های مختلف الگوی نامناسبی برای بچه هایشان شده اند. به هرحال کودک در یک خانواده پرورش پیدا کرده و احتمال می‌رود در همین خانواده هم یک سری الفاظ را فرا گرفته باشد که حال والدین می‌خواهند او را از بیان کردن آن الفاظ منعش کنند، اما کودک با لجبازی اتفاقا آن‌ها را تکرار می‌کند.

امام سجاد علیه السلام فرمودند: «.. حَقُّ وَلَدِکَ ... أَنَّکَ مَسْؤُولٌ عَمّا وُلّیتَهُ [بِهِ]مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَالدِّلالَةِ عَلى رَبِّهِ. وَ الْمَعُوَنَةِ عَلى طاعَتِهِ فیکَ وَ فى نَفْسِهِ.» حق فرزند تو این است... در سرپرستى وى مسؤولیت دارى که ادب او را نیکو کنى و به سوى پروردگارش رهنمون‌سازى و در فرمانبردارى از او، نسبت به وظایف تو و خودش، یارى‌اش دهى.

فحاشی و به کار بردن الفاظ رکیک نوعی ابراز خشم و عصبانیت نیز در کودکان محسوب می‌شود زمانی که والدین یا دیگران بچه‌ها را کنترل می‌کنند یا آن‌ها را کتک می‌زنند، بچه‌ها خشمشان را با این الفاظ آموخته شده به کار می‌برند. در این ایامی که به دلیل شیوع کرونا همه ما بیشتر در منزل هستیم برخورد‌ها و چالش‌های زیاد هم برایمان پیش می‌آید اینکه اضطراب‌ها و ناراحتی هایمان را سر بچه‌ها خالی کنیم، خودمان فحاشی کنیم یا اینکه مدام به بچه‌ها گله کنیم که چرا کارهایشان را انجام نمی‌دهند همه این‌ها شرایط اضطراب زایی برای کودکان محسوب می‌شوند. حال از علل ایجاد این مسئله که بگذریم تصمیم داریم چند روش درمانی موثر و کاربردی برای از بین بردن فحاشی کودکان را آموزش دهیم:

۱- خودمان ناسزاگویی را ترک کنیم

با توجه به اینکه نخستین آموزگار و الگوی کودکان خود والدین هستند بنابراین امکان اینکه کودک ناسزاگویی را از خود والدین یاد گرفته باشد، زیاد است بنابراین نخستین راه این است که پیکان را به سمت خودمان بگیریم و ناسزاگویی را ترک کنیم. گاه پیش می‌آید خود والدین در تماس‌های تلفنی شان با دیگران یا هنگام عصبانیت و حتی زمان رانندگی یک مرتبه فحاشی می‌کنند و همین کامل در ذهن کودک نقش می‌بندند که او نیز می‌تواند در این نوع مواقع ناسزا بگوید؛ بنابراین بهترین حالت این است که خود والدین با خودکنترلی بیشتر ابتدا این ناسزاگویی را ترک کنند و اگر والدین سهوا اشتباه ناسزاگویی را تکرار کردند؛ در این طور مواقع باید برای کودک توضیح بدهند که: «رفتار و گفتار قبلی ما صحیح نبوده است و دیگر تصمیم داریم حرف زشت یا بی ادبی نزنیم».

پس ابتدا ترک گفتار نادرست و سپس توضیح آن به بچه‌ها که گفتارمان نادرست بوده است.

۲- محیط و تعاملات کودک مان را کنترل کنیم

گاهی اوقات هم پیش می‌آید که چه‌ها در محیط‌های دیگر یا در تعاملاتشان با دیگر بچه‌ها چنین الفاظی را یاد گرفته باشند و در محیط منزل تکرار کنند، مثلا بچه در محیط حیاط و بازی با دیگر بچه‌ها یا در محیط مدرسه و تکرار آن توسط همکلاس هایش چنین کلماتی را یاد گرفته باشد، در این صورت راهکار این است که کودک را از محیط‌های ناسالم و دوستانی که با کمی تحقیق مشخص می‌شود، کدامشان چنین الفاظی را به کار می‌برند، دور کنیم و دوستان و رفت و آمد‌های مناسبی را جایگزین آن کنیم.

والدین به طور ویژه از دو سالگی یعنی زمانی که کودک تقلید کلامی رو به پیشرفتی را نشان می‌دهد، می‌بایست به این نکته توجه داشته باشند.

۳- در انتخاب سرگرمی‌ها، کارتون و بازی رایانه‌ای کودک‌مان دقت کنیم

در این عصر شاهد هستیم که هر روز هزاران هزار فیلم، سریال، کارتون و بازی رایانه‌ای جدید می‌آید که به قول خیلی از والدین حتما می‌بایست بچه‌ها را در ایامی که در منزل هستند و به مدرسه نمی‌روند، سرگرم آن کنیم تا کمتر به ما کار داشته باشند، اما خیلی از والدین دقت نمی‌کنند که چه محتوایی در این بازی‌ها، فیلم و کارتون‌ها پخش می‌شود خیلی‌ها الفاظ نادرست در آن‌ها استفاده می‌شود که بزرگتر از سن بچه‌ها است، خیلی از این بازی‌ها خشونت را در بچه‌ها ترویج می‌دهد و مدام در محیط منزل ما را دچار چالش می‌کنند؛ بنابراین والدین باید دقت کنند که چه کارتون، فیلم و بازی رایانه‌ای برای کودکانشان انتخاب می‌کنند نباید اینطور باشد که والدین برای از سر خود باز کردن یک سری محتوای مجازی در اختیار بچه قرار دهند و هیچ نظارتی هم بر آن نداشته باشند و در انتها هم بگویند که این بچه این چیز‌ها را از کجا یاد گرفته است؟

کودکی که به راحتی از صبح تا شب و شاید هم تا نیمه‌های شب با تبلت و گوشی به اینترنت متصل است و هیچ نظارتی بر او وجود ندارد، ممکن است هر سبک زندگی و هر رفتاری را که ما خودمان نسبت به آن آگاه نباشیم، از او سر بزند.

۴- از قصه‌گویی کمک بگیریم

حال فرض کنیم که کودکمان مدتی است که ناسزاگویی را شروع کرده و در موقعیت‌های مختلف به عنوان یک حربه از آن استفاده می‌کند که والدین را عصبانی کند مطمئنا یک روش سختیگرانه همراه با پرخاش و کتک درباره از بین بردن ناسزاگویی او جواب نمی‌دهد بلکه لجبازی او را بیشتر می‌کند، مهمترین روش تغییر شیوه تعامل با کودک است که منجر به تثبیت نشدن این رفتار او شود چرا که هر چه خشونت ما بیشتر باشد، این نوع صحبت کردن بچه‌ها هم بیشتر در رفتارشان تثبیت می‌شود؛ بنابراین می‌بایست با تعامل نرم با کودک به طور مثال با قصه گفتن و داستان تعریف کردن به او بگوییم که ناسزاگفتن چه عواقبی دارد و باعث می‌شود کسی بچه‌ها را دوست نداشته باشد مثلا با تعریف یک داستان به کودک بگوییم که قهرمان داستان که یک بچه بوده زمانی که فحاشی می‌کرده، همه او را ترک کردند و می‌گفتند این بچه را کسی دوستش ندارد. البته مراقب باشیم که طرح بچه دوست نداشتی در ذهن او ثبت نشود بلکه به او بگوییم که تو «دختر/ پسر خوبی هستی و مامان و بابا تو را خیلی دوست دارند بنابراین بچه‌های خوب هیچ وقت حرف‌های بد نمی‌زنند که مادر و پدرشان را ناراحت کنند. بچه‌های خوب حرف‌های خوب می‌زنند»

۵- واکنش منفی به فحاشی کودک نشان ندهیم

گاهی شاهد هستیم والدین با شنیدن برخی الفاظ از دهان بچه جلوی دیگران او را شماتت می‌کنند یا به او پرخاش می‌کنند، این روش اشتباهی است بهتر است در برابر فحاشی کودک هیچ واکنشی از خودمان نشان ندهیم و کاملا حرکات او را نادیده بگیریم تاحس کنترل کردن دیگران در او تقویت نشود؛ بنابراین بهترین روش صحبت کردن با او در مواقع تنهایی و با زبان نرم و داستان گونه است.

کودکی که می‌بیند با هر کلمه زشتی که از دهنش خارج می‌شود یک جماعی به او توجه می‌کنند حال اگر منفی هم باشد، از این روش برای جلب توجه استفاده خواهد کرد.

۶- با شنیدن حرف‌های زشت کودک، نخندیم

گاهی هم می‌بینیم که والدین روش متفاوتی در پیش می‌گیرند و نسبت به حرف‌های زشت بچه‌ها می‌خندند، این روش اشتباهی است بلکه باید با بچه صحبت کنیم و برایش توضیح دهیم مثلا: «هر روزی که حرف‌های ناپسند نزنی یا در مهمانی‌ها این رفتار را نداشته باشی، جایزه می‌گیری» پاداش دادن یکی از بهترین روش‌های تربیتی محسوب می‌شود هر زمان که بچه در یک مهمانی رفتار شایسته انجام داد و حرف زشت نزد، یک جایزه خوب بگیرد البته اینطور نباشد که این هم یک نوع توقع برای بچه بشود و بعدا انتظار هر لحظه جایزه گرفتن داشته باشد بلکه به او بفهمانیم که فقط در برخی مواقع خاص این اتفاق می‌افتد.

به طور مثال به فرزندمان بگوییم: «عزیزم، تو هر زمانی که قشنگ صحبت کنی، در جمع و مهمانی حرف‌های خوب بزنی پیش من جایزه داری، ولی نباید حرف‌های زشت بزنی».

۷- نشاط کودکان را افزایش بدهیم

گاه شاهد هستیم که بچه‌ها از سر اضطراب یا ترس زیاد دست به فحاشی می‌زنند در این صورت باید این حالت‌های بچه‌ها را بشناسیم و در پی ایجاد موقعیت‌هایی باشیم که احساس نشاط و دوست داشتنی بودن را بچه‌ها تجربه کنند. بچه‌ها را هفتگی به گردش ببریم و در پیاده روی‌ها یا بازی هایمان حس دوست داشتنی بودن را به آن‌ها بدهیم در چنین مواردی می‌توانیم اگر بچه‌ها به دلائل مختلف دچار اضطراب یا افسردگی هستند آن را کشف کنیم و احساسات خوب را جایگزین آن کنیم تا از افسردگی و اضطراب آن‌ها کاسته شود.

به طور مثال اگر بچه ما به دلیل شرایط کرونایی دچار اضطراب مرگ خود یا عزیزان شده و به همین علت مدتی است که افسردگی و رفتار‌های پرخاش از او می‌بینیم بهتر است او را به تنهایی با خود همراه کنیم، یک پیاده روی یا بازی ساده در حیاط خانه یا هر جایی که امکانش به لحاظ بهداشتی وجود دارد با او داشته باشیم و درباره ذهنیاتش با او صحبت کنیم مثلا به کودکمان بگوییم که: «عزیزم این روز‌ها از چه چیز‌هایی می‌ترسی؟» «چی تو رو اذیتت می‌کنه؟» و وقتی که درباره اضطراب مرگ صحبت کرد به او توضیح دهیم که اگر همه ما مسائل بهداشتی را رعایت کنیم هیچ اتفاقی برامون نمیوفته و همه کنار هم هستیم و خواهیم بود.

با ایجاد حس امنیت در کنار والدین خیلی از اضطراب‌ها و افسردگی‌های بچه‌ها کاسته می‌شود.