سندرم آسپرگر چیست؟

به گزارش جام جم آنلاین از باشگاه خبرنگاران جوان، سندروم آسپرگر یک اختلال رشد عصبی است که اولین بار توسط متخصص اتریشی به نام هانس آسپرگر در سال ۱۹۴۴ میلادی معرفی شد. افراد مبتلا به این اختلال رشد عصبی دنیا را متفاوت از دیگران می‌بینند، می‌شنوند و حس می‌کنند؛ بنابراین این سندروم تاثیر عمیقی روی هویت فردی و ارتباط فرد با دنیای پیرامونش دارد.

در این مطلب قصد داریم علاوه بر معرفی دقیق سندروم انزواطلبی، درباره تفاوت‌های آن با بیماری اوتیسم و همچنین تکنیک‌های درمانی‌اش صحبت کنیم.

سندروم اسپرگر یا انزواطلبی چه فرقی با اوتیسم دارد؟

سندروم آسپرگر نوعی از انزواطلبی است، ولی تفاوت‌های اساسی با بیماری اوتیسم دارد. افراد مبتلا به آسپرگر از میانگین سطح هوشی متوسط یا بالاتری برخوردارند. به همین خاطر در این اختلال رشد عصبی، نشانه‌ای از ناتوانی در یادگیری (مربوط به بیماران اوتیسم) وجود ندارد. همچنین مشکلات کمتری در گفتار دارند. با این حال هنوز عدم درک و پردازش زبانی در بیماران وجود دارد.

در دسته بندی‌های مربوط به مشکلات روانی و اختلال رشد عصبی، بیماری آسپرگر در ردیف اوتیسم با عملکرد بالا شناخته می‌شود. البته برخلاف باور عمومی بیماری اوتیسم و همینطور سندروم آسپرگر بسیار شایع هستند. تا جایی که تعداد بیماران مبتلا به اوتیسم را در انگستان حدود ۷۰۰ هزار نفر تخمین می‌زنند.

در مورد شایع بودن بیماری انزواطلبی می‌توان گفت که از پراکندگی یکسانی بین ملیت‌ها و افرادی با پیشینه‌های فرهنگی، مذهبی و اجتماعی برخوردار است. اما به نظر می‌رسد که بیشتر مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

علائم اختلال رشد عصبی آسپرگر در کودکان

برخی از افراد مبتلا به این اختلال رشد عصبی معتقدند که در زندگی احساسی شبیه غرق شدن دارند و همین باعث اضطراب و نگرانی دائمی‌شان می‌شود. به ویژه درک و ارتباط با سایر افراد در محیط کار، مدرسه، خانواده و داشتن تعاملات اجتماعی برایشان سخت است.

به عنوان پدر و مادر باید به علائم زیر در فرزندتان توجه مخصوصی داشته باشید:

کودکان مبتلا به اختلال رشد عصبی در محیط‌های اجتماعی بی‌دست و پا به نظر می‌رسند. نمی‌دانند چطور به کسی که از آن‌ها سوال می‌پرسد؛ پاسخ دهند.

نشانه‌های آشکاری از زبان بدن را نادیده می‌گیرند که سایرین به سادگی متوجه می‌شوند. به عنوان مثال ممکن است متوجه نشود که کسی از دستش عصبانی است. به عبارت دیگر عصبانیت موجود در چهره افراد را تشخیص نمی‌دهد.

نشانه دیگر این است که کودک مبتلا به انزواطلبی عواطف کمی از خودش نشان می‌دهد. ممکن است موقع شادی و خوشحالی کردن حتی لبخند کوچکی نزند یا بی‌احساس مثل یک ربات رفتار کند.

اگر فرزندتان انزواطلب است بیشتر اوقات در مورد خودش حرف می‌زند یا فقط درباره یک موضوع مشخص صحبت می‌کند. این صحبت اغلب پیرامون موضوعی تکراری است و این حرکت را بار‌ها و بار‌ها انجام می‌دهد.

همچنین در مقابل تغییر جبهه می‌گیرد. به عنوان مثال می‌خواهد هر روز یک غذا را بخورد یا در مدرسه برای رفتن از کلاسی به کلاس دیگر مشکل دارد.

اگر در کودکتان هر یک از رفتار‌های بالا را مشاهده کردید باید به یک متخصص اطفال مراجعه کنید. او می‌تواند شما را به متخصصین بهداشت روان معرفی کند. البته برای پشتیبانی و بهبود کودکتان بهتر است به صورت هم‌زمان از چهار پزشک زیر کمک بگیرید.

متخصص روانشناس: مشکلات مربوط به احساسات و رفتار کودک را تشخیص می‌دهد و آن را درمان می‌کند.

متخصص مغز و اعصاب کودکان: شرایط مغزی کودک را بررسی می‌کند.

متخصص رشد و نمو کودکان: مشکلات مربوط به زمینه گفتاری و زبانی را مرتفع می‌نماید.

روانپزشک: با تخصص در زمینه بهداشت روان به معالجه کودکتان کمک می‌کند.

با یک درمان تیمی و درست فرزندتان یاد می‌گیرد چطور برخی از چالش‌های اجتماعی و ارتباطی را کنترل کند. همین‌طور عملکرد بهتری در مدرسه و زندگی شخصی‌اش خواهد داشت.

علائم اصلی آسپرگر در بزرگسالان چیست؟

بیشتر بزرگسالان مبتلا به اختلال رشد عصبی مهارت‌های شناختی و زبانی کمی دارند، اما از هوش بالاتر از سطح متوسط برخوردارند. با این حال هیچ دو نفری را نمی‌توان یافت که عملکرد یکسانی در برابر انزواطلبی از خود نشان دهند. علائم اوتیسم با عملکرد بالا یا انزواطلبی آسپرگر در بزرگسالان را می‌توان به سه دسته تقسیم‌بندی کرد:

۱. نشانه‌های عاطفی و رفتاری

درگیر شدن در انجام رفتار‌های تکراری یکی از نشانه‌های اختلال رشد عصبی است. این افراد کار‌ها را با روش‌هایی یکسان در یک مدت زمان طولانی انجام می‌دهند. این می‌تواند شامل خوردن همیشگی یک نوع غذا برای صبحانه یا باز کردن در به شیوه‌ای خاص باشد. اما انجام رفتار‌های تکراری به تنهایی نمی‌تواند نشانه انزواطلبی باشد.

یکی دیگر از نشانه‌های آسپرگر ناتوانی در درک مسائل عاطفی است. افراد مبتلا هنگام تفسیر موضوعات اجتماعی یا عاطفی مانند احساس اندوه، ناامیدی و... دچار مشکل می‌شوند.

بزرگسالان مبتلا به اختلال رشد عصبی خیلی تلاش می‌کنند تا دنیا را از دید سایر افراد ببینند.

برای مواجه شدن با موقعیت‌های عاطفی، احساس ناامیدی یا تغییر در الگو‌های زندگی تلاش زیادی می‌کنند و همین گاهی باعث طغیان عواطف آن‌ها می‌شود.

به محرک‌ها بیش از حد حساس هستند. این می‌تواند خودش را به صورت حساسیت به نور یا لمس شدن توسط افراد دیگر نشان دهد. همچنین ترجیح می‌دهند در جای تاریک باشند.

۲. نشانه‌های ارتباطی

مدیریت کردن یک مکالمه کوچک هم برایشان سخت است و معمولا با تعاملات اجتماعی در حال مبارزه هستند.

اغلب از مشکلات گفتاری برخوردارند. بزرگسالان مبتلا به اختلال رشد عصبی، گفتاری سخت (شبیه ربات) یا تکراری دارند. همینطور برای کنترل تن صدا دچار مشکل هستند. به عنوان مثال نمی‌توانند در محیطی مانند کتابخانه کمی صدایشان را پایین بیاورند.

حتی ممکن است از مهارت‌های کلامی استثنایی بهره‌مند باشند. زمانی که به حوزه خاصی علاقه دارند دایره واژگان وسیعی در آن زمینه کسب می‌کنند. اما این ویژگی تنها منحصر به همان حوزه خاص است.

مبتلایان به آسپرگر مهارت‌های غیرکلامی پایینی دارند. آن‌ها از حرکات دست و صورت یا همان زبان بدن استفاده نمی‌کنند.

همچنین ممکن است در هنگام صحبت با سایر افراد هیچ ارتباط یا تماس چشمی برقرار نکنند.

۳. سایر علائم

در هماهنگی بین کار‌ها مشکل دارند و ممکن است دست و پا چلفتی به نظر برسند. البته این موضوع می‌تواند روی مهارت‌های حرکتی‌شان مثل نشستن یا صحیح ایستادن هم اثر بگذارد.

داشتن وسواس فکری برای این افراد غیرمعمول نیست. به ویژه هنگامی که اطلاعات یا دایره واژگان قوی در یک زمینه خاص برخوردارند، می‌خواهند با همه در این زمینه حرف بزنند.

درمان اختلال رشد عصبی آسپرگر

هر کودک مبتلا به اختلال رشد عصبی آسپرگر با توجه به نشانه‌هایی که بروز می‌دهد به مجموعه‌ای از درمان‌ها نیاز دارد. به بخشی از این موارد در ادامه اشاره شده است:

۱- آموزش مهارت‌های اجتماعی

در جلسات انفرادی یا گروهی؛ درمانگر به فرد یاد می‌دهد چگونه با دیگران تعامل داشته باشد و تمایلات خود را با روش‌هایی مناسب بیان کند. مهارت‌های اجتماعی معمولا با الگوسازی در کنار رفتار‌های معمولی به خوبی آموخته می‌شوند.

۲- گفتار درمانی

این تکنیک به بهبود مهارت‌های ارتباطی کودک کمک می‌کند. به عنوان مثال به او یاد می‌دهد که به جای یک لحن ثابت و غیرمنعطف، از الگو‌های رو به پایین و بالا استفاده کند. همین‌طور یاد می‌گیرد که چطور یک مکالمه دونفره داشته باشد و علائم و اشاراتی مثل حرکات دست، تماس چشمی و... را متوجه شود.

۳- رفتار درمانی شناختی (CBT)

در این تکنیک درمانی انزواطلبی به کودک یاد می‌دهند چطور روش تفکر خود را تغییر دهد. به این ترتیب می‌تواند رفتار‌های تکراری و احساساتش را بهتر کنترل کند و جلوی طغیان احساسات اغراق آمیز خود را بگیرد.

۴- آموزش به والدین

در این روش برخی از تکنیک‌های آموزشی به پدر و مادر یاد داده می‌شود تا بتوانند در محیط منزل هم روی یادگیری مهارت‌های اجتماعی کودکشان نظارت داشته و آن را تسریع کنند. همچنین برخی خانواده‌ها به مشاور ارجاع می‌شوند تا بتوانند چالش‌های زندگی با فردی مبتلا به انزواطلبی را درک کرده و بهتر با آن کنار بیایند.

۵- تحلیل رفتار کاربردی

این تکنیکی است که مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی مثبت را در کودکان ترغیب می‌کند. درمانگر برای کسب بهترین نتیجه از روش‌های تحسین و تقویت مثبت کمک می‌گیرد.

۶- درمان دارویی

هیچ درمان دارویی برای اختلال انزواطلبی آسپرگر یا طیف اوتیسم وجود ندارد. تنها برخی از دارو‌ها می‌توانند به کاهش علائم مرتبط با افسردگی و اضطراب بیمار کمک کنند.

برای بزرگسالان مبتلا به انزواطلبی آسپرگر علاوه بر گفتار درمانی و رفتار درمانی شناختی از روشی برای حل مشکلات حرفه‌ای استفاده می‌کنند. بیشتر بزرگسالان برای حفظ شغل و کارشان باید با سایرین تعامل سازنده داشته باشند. به همین منظور یک متخصص سعی می‌کند تا به این افراد بیاموزد در مواجه با مشکلات شغلی چطور عکس‌العمل نشان دهند تا در زندگی شغلی خود موفقیت بیشتری کسب نمایند.

سخن آخر

در کنار تمامی نشانه‌هایی که از بیماری اختلال رشد عصبی نام بردیم؛ افراد مبتلا به آسپرگر توانایی بالایی در تمرکز کردن دارند. آن‌ها می‌توانند برای مدتی طولانی روی یک مسئله یا مشکل تمرکز کنند به خصوص زمانی که به آن علاقه‌مند باشند. به همین خاطر توجه آن‌ها به جزئیات باعث موفقیت فوق العاده‌شان در حل مسائل می‌شود.

متاسفانه در حال حاضر آزمایش خاصی برای تشخیص آسپرگر در بزرگسالان وجود ندارد و این اختلال رشد عصبیِ خاص از طیف اوتیسم را معمولا در اوایل کوکی تشخیص می‌دهند. همچنین برای بهبود این اختلال در کودکان یا بزرگسالان بیشتر از روش‌های روانشناسی، گفتاردرمانی و آموزش تکنیک‌های بهبود عملکرد فردی استفاده می‌شود.