تهیه سند مفهومی ‌برای تولید سریال‌ها

مهم‌ترین ماموریت ما تامین محتوای دینی شبکه‌هاست
محمدحسین ظریفیان در گفت‌وگو با جام‌جم درخصوص فعالیت‌های مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما بیان کرد: اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی رسانه که در آذرماه و در هفته پژوهش و در سالگرد 25 سالگی این مرکز به سر می‌بریم، برای دو ماموریت اساسی تاسیس شد. یکی ایجاد حلقه ارتباط میان حوزه‌های علمیه سراسر کشور با سازمان صداوسیما که در این زمینه فعالیت‌های ارزشمندی انجام شد و ما یک حلقه اتصال بودیم برای انتقال مفاهیم دینی تولید شده در حوزه‌های علمیه، تعامل بین حوزه‌های علمیه و رسانه ملی و نزدیک کردن دو نهاد مهم جامعه امروز یعنی نهاد دین و نهاد رسانه. در این زمینه کارنامه پرافتخاری داریم. از جمله این‌که در سه ساله اخیر موفق شدیم اولین تفاهمنامه بین حوزه‌های علمیه و سازمان صداوسیما را با تلاشی که در این اداره‌کل که انجام شد، به انعقاد برسانیم. سال گذشته این تفاهم‌نامه بین دکتر علی‌عسکری و آیت‌ا... دکتر اعرافی مدیر حوزه‌های علمیه به امضا رسید و کمیته مشترکی برای این تفاهم‌نامه شکل گرفت. این ماموریت اول مرکز بود که بحمدا... انجام شد.
وی همچنین افزود: ماموریت دوم ما که بسیار مهم است، تامین محتوای دینی شبکه‌ها و بخش‌های مختلف سازمان صداوسیماست. در این زمینه هم فعالیت‌های فراوانی اتفاق افتاده است؛ از جمله 900 عنوان کتاب و 1300 نشریه تخصصی و بالغ بر 50 نرم‌افزار تولیدات رادیویی- تلویزیونی متعددی که از شبکه‌های مختلف برون‌مرزی و ملی و استانی پخش شده است. شکل‌دهی و تاسیس و راه‌اندازی گنجینه فرزانگان که در آن 125هزار و 700 دقیقه فیلم از 390 شخصیت حوزوی و مفاخر دینی در سراسر کشور را در آرشیو داریم، در اختیار بخش‌های مختلف صداوسیما قرار می‌دهیم. همین طور بالغ بر صد هزار سند معتبر از تصویر و دستخط داریم که برخی از آنها منحصر به فرد بوده که در این زمینه این از افتخاراتی است که سازمان صداوسیما کسب کرده است.
ظریفیان همچنین با توجه به دیدار با رئیس سازمان صداوسیما ادامه داد: ما در جلسه‌ای که در روز گذشته با دکتر علی‌عسکری داشتیم، گزارشی از این سه سال را ارائه کردیم خیلی نکات ارزشمندی بود که مورد اقبال و مسرت ایشان قرار گرفت. ما در سه سال گذشته با توجه به این‌که در شرایط خاصی مرکز پژوهش‌ها را تحویل گرفتیم و مشکلات مالی فراوانی داشت، تلاش فراوانی شد این مشکلات مرتفع شود که به لطف خدا این اتفاق افتاد. در مقایسه بین سال 95 تا 98 حدود 355 درصد افزایش پروژه‌های پژوهشی را امسال شاهد هستیم. در حوزه نشست‌های تخصصی 250 درصد افزایش و در دوره‌های آموزشی صد درصد افزایش دوره‌ها را داشتیم و... .
وی در پاسخ به این سوال که این مرکز تا چه حد با تهیه‌کننده‌ها و برنامه‌سازان به طور مستقیم در ارتباط است هم توضیح داد: پژوهش‌های ما ناظر به نیاز حوزه پیام و آنتن تعریف می‌شود. ما در طول سال از سراسر سازمان اعلام نیاز می‌گیریم؛ یعنی موضوع‌های پژوهشی مورد نیازشان را برای ما ارسال می‌کنند که بر آن اساس اولویت‌هایمان را تعریف می‌کنیم. از طرفی ارتباط ما با حوزه‌های پیام بسیار نزدیک است. با شبکه‌ها و مراکز تولید انبوه هم جلسات متعدد داریم و نیازهای آنها را در قالب‌های مختلف برنامه‌سازی برآورده می‌کنیم. به عنوان مثال برای هفته پژوهش یا 13 آبان و هر مناسبت دیگری که قرار است برنامه تولید شود، ما پیشنهاد برنامه‌سازی می‌دهیم که خیلی هم مورد استقبال برنامه‌سازان قرار می‌گیرد. یعنی ما یک‌موضوع مهم دینی را در قالب فیلم و سریال بررسی می‌کنیم و به مخاطب یک دست موضوعاتی را پیشنهاد می‌دهیم که در قالب یک کتاب درمی‌آید. به عنوان مثال درباره سلمان فارسی این اتفاق افتاد که آقای میرباقری در حال تولید این سریال بوده که البته از این دست کارها در زمینه ائمه در حال انجام است. به تعبیری ما چارچوب و ساختار یک تولید را فراهم می‌کنیم و بعد به لحاظ منابع تزریق می‌کنیم. این کار را انجام می‌دهیم و ارتباط خوبی هم در این زمینه با برنامه‌سازان و دست‌اندرکاران داریم؛ ضمن این‌که تجلیل الگوسازی از کارهای فاخر نیز در دستور کار ماست.
ما کارهایی که در حوزه دین و مناسبت‌های دینی در تلویزیون ساخته می‌شود و مورد اقبال مخاطب قرار می‌گیرد را تجلیل می‌کنیم. یعنی دست‌اندرکاران آن کار را به مجموعه دعوت کرده و نقدهای علمی و روشمند می‌کنیم که خیلی مورد استقبال دوستان قرار گرفته است؛ ضمن این‌که از آنها نیز تجلیل می‌کنیم. بنابراین ما در کنار دوستانمان در برنامه سازی این آمادگی را داریم. با مرکز صبا هم ارتباط خوبی در حوزه انیمیشن داریم.


بسیاری از مشکلات دینی جامعه برگرفته از تأثیرات رسانه‌ای‌ است
دکتر علی‌عسکری در آغاز هفته پژوهش و در بیست و پنجمین سالگرد تاسیس مرکز پژوهش‌های اسلامی سازمان صدا و سیما، در دیدار با مدیرکل و مدیران اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی تأکید کرد: باید مفاهیم عمیق و اثرگذار را براساس نیازهای روز کشور و نیازهای رسانه احصا کنیم.
در آغاز این نشست، دکتر حسین رضی معاون پژوهش، برنامه ریزی و نظارت و دکتر محمدحسین ظریفیان مدیرکل پژوهش‌های اسلامی رسانه ملی گزارشی از فعالیت‌های انجام شده ارائه کردند. دکتر حسین رضی از رویکردهای جدید اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی رسانه ملی، از بالا رفتن کیفیت و اثربخشی پژوهش‌های اسلامی قم خبر داد.
دکتر علی‌عسکری با اشاره به ربع قرن تکاپوی عالمانه اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی رسانه با اشاره به اثرگذاری فعالیت‌های این اداره‌کل بر رسانه ملی گفت: فعالیت این اداره‌کل به عنوان اولین مرکزی که بر موضوع دین و رسانه متمرکز شده بار سنگینی بر دوش آن گذاشته است که امیدوارم بتواند همواره در انجام مأموریت‌هایش به‌خوبی عمل کند. جوامعی که طبیبانه به موضوعات می‌نگرند و راه‌حل عالمانه برای مسائل می‌یابند، پیشرفت بیشتری می‌‌کنند و جوامعی که به این امر نپردازند، دچار عقب‌ماندگی خواهند شد.
وی از نحوه بهره‌مندی کشورها از اینترنت و فضای مجازی به عنوان گواهی بر این مدعا یاد کرد و گفت: کشورهایی که منفعلانه از این فضا استفاده می‌کنند کشورهای ضعیفی هستند و کشورهایی که با تنظیم‌گری و وضع قوانین برای استفاده از این فضا عمل می‌کنند در وضعیتی میانه قرار دارند و کشورهایی که از شبکه ملی بهره می‌برند، کشورهایی قوی به شمار می‌آیند.
رئیس رسانه ملی سپس تحقیق و پژوهش در زمینه علوم انسانی را ظریف‌تر از علوم دقیقه دانست و گفت: تحقیق در علوم انسانی موضوعی کیفی است که دارای دسته‌بندی از تحقیقات عمیق و پیچیده تا تحقیقات ساده است.گرچه پژوهش‌های معمول و ساده نیز مورد نیاز است اما باید بتوانیم بنا بر نیازهای روز کشور و نیازهای رسانه مفاهیم عمیق و اثر گذار را کشف کنیم.
دکتر علی‌عسکری با تأکید بر این‌که انتظار این است که پژوهش‌های اسلامی قم طبیبانه و آسیب‌شناسانه موضوعات اجتماعی روز و موضوعات رسانه ملی را در دستور کار قرار دهد گفت: باید بتوانیم از نتایج این پژوهش‌ها مطالبات مردم از رسانه و نیازهایشان را برآورده کنیم. بسیاری از مشکلات دینی جامعه ما برگرفته از تأثیرات رسانه‌ای‌ست و در این زمینه اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی قم باید طبیبانه عمل کند و سیاستنامه یا همان نسخه را تدوین کند تا براساس آن حرکت کنیم. باید در زمینه علوم انسانی رویکردها تغییر کند و به سمت تحقیقات عمیق و کاربردی پیش بروید و مسائل جامعه را نسبت به دین، طبیبانه موشکافی کنید.
دکتر علی‌عسکری از تلاش دشمن برای تخریب هویت جوانان سخن گفت و افزود: جوانی که هویتش تضعیف شود، جوانی شکننده در برابر مسائل مشکلات خواهد شد و ما باید بتوانیم راهی را برای حفظ این هویت بیابیم و در رسانه از این راهبرد استفاده کنیم. ما می‌توانیم با بیان هویت تاریخی کشورمان و این‌که در گذشته چه بزرگان علمی‌بودند که غربی‌ها با بهره‌مندی از آثارشان به پیشرفت رسیدند و کشور ما چگونه از این دنیای علم پس از دوران صفوی فاصله گرفت، به جوانانمان بگوییم اکنون انقلاب چه فرصتی در اختیارشان قرار داده و چگونه باید از این فرصت استفاده کنند.
وی همچنین از موضوع ایدئولوژی اسلامی در زمینه موضوعات اقتصادی و فقه حکومتی به عنوان موضوعاتی یاد کرد که می‌توان با تحقیق و پژوهش در زمینه آن، مسائل روز کشور را حل کرد.
رئیس رسانه ملی حوزه‌های علمیه و مطالعات قرآنی را گنج بی‌پایانی دانست که مرکز پژوهش‌های اسلامی می‌تواند به عنوان حلقه اتصال رسانه و مردم و حوزه عمل کند و در حوزه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... از آن بهره برد. اگر عمیق‌تر کار کنیم و به سطح فعلی پژوهش‌هایمان قانع نباشیم و برای ارتقای آن تلاش کنیم این امر محقق خواهد شد.
رئیس سازمان صدا و سیما سپس با تأکید بر این‌که پژوهش‌های اسلامی‌باید کارهایش بر خلاقیت تمرکز داشته باشد، از اهمیت خلاقیت در کار و همین‌طور آیات شریف قرآن کریم یاد کرد و گفت: در سوره محمد(ص) در آیه‌ای که به ذکر خصوصیات مجاهدان اسلام پرداخته، مومنان را اهل جهاد، صبر و دارای حرف‌های نو و تازه یاد و اعلام کرده است که ما مومنان را به اخبار یعنی حرف‌های تازه می‌آزماییم. این تأکید به معنای آن‌ است که مومن اگر نوگرایی و خلاقیت نداشته باشد، مومن کاملی نیست.
دکتر علی‌عسکری سپس از اهمیت تولید نمونه در پژوهش‌های اسلامی قم سخن گفت و افزود: اگر تولید هر چند کوتاه مثلا 30 ثانیه بتواند حرف جدیدی بزند و در خصوص موضوعات مهمی چون قیامت و پیامد اعمال انسان‌ها در همان زمان کوتاه کار خلاقانه‌ای ارائه دهد کار مهمی انجام داده است و در واقع تولید نمونه، تولیدی‌است که اثر بخش باشد.
رئیس رسانه ملی همچنین با تأکید بر اهمیت آموزش برای پژوهشگران از مدیران اداره کل پژوهش‌های اسلامی قم خواست سند مفهومی‌برای تولید سریال‌ها ارائه دهند.
وی با تأکید بر این‌که باید موضوع را بیابیم، نظام مسائل را احصا و سوژه یابی کنیم و مهندسی پیام را ارائه دهیم گفت: بنیانگذاری مفاهیم باید در اینجا شکل بگیرد و از همین اداره‌کل بتوانیم مفاهیم را بنیانگذاری و تبیین کنیم.
دکتر علی‌عسکری با تاکید بر ارتباط نزدیک مرکز پژوهش‌های اسلامی قم با معاونت سیما و شبکه‌های مختلف تلویزیونی تصریح کرد: اگر شما بتوانید به‌ویژه در حوزه نمایشی سند مفهومی ‌براساس موضوعات اجتماعی و دینی تهیه کنید قطعا آثار بسیار مثبتی بر تولیدات نمایشی ما خواهید گذاشت و ما از این حرکت حمایت می‌کنیم.
وی گفت: در دور جدید فعالیت پژوهش‌های اسلامی قم رویکردهای جدیدی اتخاذ شده که یکی از آنها جوانگرایی است و بنابر دیدگاه‌های مقام معظم رهبری برای استفاده از نیروهای جوان، در دستور کار است.

زینب علیپور طهرانی

رسانه