کسالت برطرف شده؟!

اختلالی صرفا روان پزشکی و نه فیزیکی
اختلال علائم جسمی یا خودبیمارانگاری یعنی اشتغال ذهنی بیمار با ترس از بیمار شدن که البته برای تشخیص قطعی حداقل باید شش ماه ادامه داشته باشد. اختلال بیمارانگاری در افرادی ایجاد می‌شود که کارکردهای بدنی‌شان را اشتباه تفسیر می‌کنند و این اشتغال ذهنی باعث تخریب عملکرد و زندگی‌شان می‌شود . به گفته دکتر حاجتی در مبتلایان به خودبیمارانگاری یک اختلال طبی یا روان پزشکی دیگری وجود ندارد. شیوع این اختلال در کل جمعیت 4 تا 6 درصد گزارش می‌شود و بین زنان و مردان یکسان است و تا 15 درصد هم می‌رسد. البته بیشتر در دهه سوم تا چهارم زندگی دیده می‌شود و به‌نظر نمی‌رسد سطح زندگی، تحصیلات یا تاهل، تاثیری در ابتلا به آن داشته باشد .

ترس آزاردهنده از بیماری
توجه داشته باشید که اختلال خودبیمارانگاری با تمارض متفاوت است. بیمار مبتلا با وجود نداشتن علائم یا وجود علائم ناکافی و بی‌اهمیت، به‌شدت باور دارد که دچار یک بیماری جدی شده است. نگرانی این دسته بیماران بسیار واقعی است و خود دچار هراس، افسردگی و اضطراب شدید هستند.
دکتر حاجتی در این‌باره می‌گوید: مبتلایان به اختلال خودبیمارانگاری، علائم جسمی خود را تقویت می‌کنند. به بیان دیگر، آستانه تحمل پایین‌تری نسبت به ناراحتی‌های جسمانی دارند، روی حس‌های بدنی تمرکز می‌کنند و آن را به‌صورت غلط، هشدار‌های جدی تلقی می‌کنند. خیلی از موارد این اختلال با افسردگی و اضطراب ارتباط دارد و 80 درصد مبتلایان، دچار اختلالات اضطرابی و افسردگی هستند .

شعله‌ور شدن یا فروکش نشانه‌ها
گاهی اوقات که استرس خارجی باعث بروز علائم جسمی در مبتلایان به خود بیمار انگاری می‌شود، با رفع شدن آن استرس این نشانه‌ها از بین می‌رود . دکتر حاجتی توضیح می‌دهد: سیر اختلال علائم جسمی معمولا به‌صورت دوره‌های چند ماهه یا چند ساله است که در فواصل آنها بیمار آرامش دارد. البته کسب آرامش، ارتباط زیادی با عدم وجود عوامل استرس‌زای روانی اجتماعی دارد .

درمان خودبیمارانگاری در چه کسانی؟
یک‌سوم تا نصف بیماران، بهبود قابل ملاحظه پیدا می‌کنند. کسانی که وضعیت اقتصادی اجتماعی بهتر دارند، اضطراب و افسردگی همزمان دارند یا بیماری‌شان سریع شروع می‌شود و نیز کسانی که اختلال شخصیت ندارند معمولا بهبود می‌یابند. روند بهبود تا اواخر نوجوانی یا تا 20 سالگی قابل مشاهده است .

مقاومت نسبت به درمان روان‌پزشکی
دکتر حاجتی به نکته مهمی اشاره می‌کند: بیمارانی که اختلال علائم جسمی دارند در مسیر درمان پیش پزشکان متعدد برای بررسی‌ها و درمان طبی می‌روند چون فکر می‌کنند صرفا نیاز به درمان جسمی دارند. البته بعضی ها درمان روانپزشکی را می‌پذیرند به شرط آنکه در بخش‌های غیر روانپزشکی و طبی انجام شود و تمرکز بر کاهش استرس و آموزش مدارا با بیماری مزمن و استرس باشد .

تاثیر روان‌درمانی گروهی
یکی از درمان‌های خوب برای این دسته بیماران، روان‌درمانی گروهی با افراد مشابه‌شان است. هرچند که سایر روش‌های روان‌درمانی فردی و رفتار درمانی‌شناخت درمانی هیپنوتیزم هم کمک‌کننده است.
توجه داشته باشید که درمان عمده در این اختلال، درمان غیردارویی است. اما معاینات جسمی منظم و برنامه‌ریزی شده باید برای بیمار انجام شود تا بیمار مطمئن ‌شود پزشک او را رها نکرده است. بی‌شک اگر پزشک تشخیص دهد بیمار مشکل جسمی دارد، او را برای درمان ارجاع می‌دهد.
دکتر حاجتی تاکید می‌کند: فقط وقتی به دارودرمانی نیاز است که بیمار، همزمان با خودبیمارانگاری، اختلال اضطرابی نیز داشته باشد. وقتی یک استرس گذرا وجود داشته باشد باید به بیمار کمک کنیم بدون آن‌که از رفتار بیمارگونه برای حل مشکلاتش کمک بگیرد، آموزش ببیند تا با استرس‌اش کنار بیاید و با شیوه‌های سازگارانه استرس خود را از بین ببرد. یکی از بدترین اتفاقاتی که ممکن است برای مبتلایان به خودبیمارانگاری در مسیر درمان‌شان رخ دهد این است که به آنها بگوییم مشکلی ندارید. رها کردن و درست درمان نکردن این افراد باعث می‌شود بسیار آسیب ببینند و هزینه زیادی را صرف معاینات و آزمایش‌های جسمی کنند که ضرورتی ندارد. به بیان دیگر، انجام معاینات و شرح حال گرفتن از بیمار و روان‌درمانی از پیشرفت این اختلال، اتلاف وقت و هزینه و نیز افت کیفیت زندگی بیمار پیشگیری می‌کند.

پونه شیرازی

سلامت