تعبیـر وارونـه یک رویــا

دلیل اول: ظرفیت کلی قصه و شخصیت‌ها

حتما یادتان می‌آید در مجموعه زیر آسمان شهر چند همسایه در یک آپارتمان زندگی می‌کردند و موقعیت‌های پیش آمده در هر قسمت حول محور همین آپارتمان و آدم‌های داخل آن بود. همین موقعیت موجب می‌شد تا ماجراهای محدودی به وجود آید و چون شخصیت‌ها هم ثابت بودند برای همین به نظر سخت بود که بتوان ماجراهای متنوعی را ایجاد و خلق کرد. باوجود آن‌که این موضوع می‌توانست در ابتدا جذاب به نظر برسد؛ اما به مرور به دلیل تمام شدن سوژها دام تکرار بر سر این مجموعه انداخته شد. محدودیتی که موجب شد تا هر قسمت از قسمت بعدی ضعیف‌تر باشد.
حتی تغییر بازیگرها در فصل سوم نیز نه تنها به بهبود سریال کمک نکرد بلکه تا جایی پیش رفت که همین تغییر بازیگر آن را زمین زد. این در حالی است که بسیاری از سریال‌های موفق خارجی مکان‌های محدودی داشتند که بسیاری از آنها تنها دکوربندی شده بودند.
از جمله نمونه موفقی که می‌توان از آن یاد کرد و هنوز هم خاطره‌سازی بسیاری می‌کند سریال فرندز بود که تا ده فصل توانست مخاطب‌های خود را هم حفظ کند.
دلیل دوم: تغییر تیم نویسندگی
یکی از وزنه‌های اصلی سریال زیر آسمان شهر در فصل اول علاوه بر بازیگرهایش تیم نویسنده بود. سرپرست نویسندگان فصل اول زیر آسمان شهر رضا عطاران بود که به همراه سروش صحت، حمید برزگر و تیم نویسنده‌اش توانست موقعیت‌های جذاب و بامزه‌ای را خلق کنند و شاید یکی از اصلی‌ترین پاشنه‌های آشیل شکست فصل سوم تغییر تیم نویسنده بود.
تیم نویسنده‌ای که شهرت آنها به اندازه رضا عطاران و تیم همراهش هم نبود. در حالی که تصور بر این بود با تغییر تیم نویسنده خلاقیت‌ها و موقعیت‌های تازه در سریال شکل خواهد گرفت و آن را از ورطه تکرار بیرون می‌آورد، اما این تصور کاملا اشتباه بود و نتیجه‌اش را هم شاهد بودیم که قسمت‌های پخش شده در فصل سوم هر قسمت بدتر از قسمت بعدی از آب درآمد. نویسنده‌هایی که به نظر می‌رسید از شخصیت‌های زیر آسمان شهر آن‌قدر دور بودند که نتوانستند با آنها ارتباط برقرار کنند و در نهایت موجب شد کار خوبی از آب درنیاید.
دلیل سوم: تغییر بازیگرها
چارچوب اصلی زیر آسمان شهر به جز نویسنده‌ها بازیگرهایی بودند که تماشاگر با آنها ارتباط برقرار کرده و به‌خوبی با آنها آمیخته شده بود. برای همین هم فصل اول با بودن حمید لولایی، یوسف تیموری، مهران غفوریان، اشکان اشتیاق، ملکه رنجبر، کیومرث ملک‌مطیعی، نصرا... رادش و... توانسته بود موفق پیش برود و حتی با گذشت سال‌ها از ساخت این سریال همچنان برخی اصطلاحات و تیکه‌کلام‌های آنها به جا مانده و از آنها
یاد می‌شود.
چشم اسفندیار در فصل سوم تغییر بازیگرها بود. با وجود آن‌که این تغییر با آمدن چهره‌های مطرحی مانند اکبر عبدی، رضا ژیان، اکرم محمدی، غزل صارمی، حسن پورشیرازی و... همراه شد، اما آنها نتوانستند شخصیت‌های زیر آسمان شهر را به خوبی درآورند و مردم آنها را با وجود شهرت‌شان نتوانستند به جای شخصیت‌های قبلی سریال بپذیرند و باورشان کنند.
این موضوع نشان داد بازیگرهای قبلی زیر آسمان شهر یکی از مهم‌ترین برگ‌های برنده‌ای را در اختیار داشتند و نباید با بازیگرهای دیگر هرچند حرفه‌ای و شناخته شده عوض می‌شدند. به قول معروف از قدیم هم گفته‌اند اسب برنده را نباید عوض کرد.
اما در زیر آسمان شهر این اتفاق رخ داد و تا جایی پیش رفت که اکبر عبدی هم در همان زمان که جزو نقش‌های اصلی فصل سوم به حساب می‌آمد بابت حضور در این سریال عذرخواهی و نبود سوژه مناسب را از جمله دلایل مهم شکست فصل سوم معرفی کرد.
حالا پس از گذشت 17 سال مهران غفوریان خبر از ساخت سری چهارم این سریال را می‌دهد. ساخت سری چهارمی که قرار است 15 سال بعد شخصیت‌های آن آپارتمان را برای‌مان رونمایی کند و به نظر می‌رسد رضا عطاران هم به این مجموعه باز خواهد گشت. باید دید باتوجه به کسب تجربه‌هایی که در ساخت سری دوم و سوم به دست آورده است غفوریان برای سری چهارم چه در آستین دارد. شاید باز هم توانست ما را ببرد به سمت بهروز خالی‌بند و خشایار مستوفی و غلام شش‌لول‌بندی که حسابی به خنده وادارمان می‌کردند.

زیر آسمون این شهر چرا دشمنی چرا چنگ؟

برای آنها که خاطرشان نیست یا سنشان قد نمی‌دهد می‌گوییم که سریال زیر آسمان شهر در سال 80 به کارگردانی مهران غفوریان کلید خورد. این سریال در همان فصل نخست حسابی جای خود را در میان مخاطب‌هایش باز کرد، طوری که بسیاری زمان پخش این سریال خود را به خانه می‌رساندند برای آن‌که بتوانند از ابتدا تا انتهای آن را با تیتراژهای خاطره‌انگیزش پای تلویزیون باشند، اما باوجود جذابیت زیاد این سریال در فصل اول ساخت فصل‌های بعدی‌اش مردابی بود که موجب شد فصل اول را هم با خود غرق کند و فصل سوم هم به شکل تاسف‌آوری تمام شد.

آزاده باقری
روزنامه‌نگار