قمار اردوغان در خاک سوریه

رسانه‌های رسمی سوریه و نیز خبرگزاری‌های دیگر اعلام کردند، نیروهای ترکیه حمله‌ای به مواضع شبه‌نظامیان کرد در حومه استان حسکه در شمال شرق این کشور داشته‌اند. شبکه الاخباریه سوریه نیز از حمله هوایی ترکیه به تل طویل در المالکیه در حومه استان حسکه در شمال شرقی سوریه خبر داد. شبکه خبری اسپوتنیک روسیه نیز گزارش داد، جنگنده‌های ترکیه حمله‌ای به مقر نیروهای کرد در تل طویل داشتند و خسارات مالی و تلفات جانی نیز در بین نیروهای سوریه دموکراتیک برجای گذاشتند. درهمین حال وزارت دفاع ترکیه از تکمیل آمادگی‌های خود برای اجرای عملیات نظامی علیه افراد مسلح کرد در شمال شرق سوریه خبر داد و گفت تجهیزات جدیدی را به مرزها فرستاده است. به گفته خبرگزاری آناتولی، این تجهیزات شامل ده کامیون حامل تانک است که از اطراف شهرک یایلاداغی در استان هاتای در جوار مرزهای سوریه راهی استان‌های جنوب و جنوب شرقی ترکیه شده‌اند. پیشتر نیز کاروانی نظامی متشکل از ۸۰ خودروی زرهی وارد دو شهر قرق خان و خاصه در استان هاتای شده بودند. همزمان یک منبع عربی نیز از ورود نیروهای موسوم به ارتش آزاد سوریه از ترکیه به سوریه خبر داد و گفت حدود ۸۰۰۰ شبه نظامی از نیروهای مخالف مسلح سوری به اضافه نیروهای ارتش ترکیه با ساز و برگ جنگی وارد خاک سوریه شدند. برخی منابع روسی نیز گفتند یگان‌هایی از ارتش ترکیه عصر دوشنبه عازم شهر منبج در حومه شرقی حلب شدند.
واکنش سوریه و کردها
فیصل مقداد، معاون وزیر خارجه سوریه با اشاره به عملیات قریب‌الوقوع ترکیه در خاک این کشور، گفت: دیگران نباید خود را در مهلکه گرفتار کنند، چراکه ما برای دفاع از وجب به وجب از خاک خود آماده ایم. المقداد تصریح کرد: دمشق از خاک خود دفاع خواهد کرد و اجازه نخواهد داد اشغالگران آن را تحت سیطره خود درآورند. این مقام سوری همچنین به پشت پا زدن ایالات متحده آمریکا به کردها اشاره کرد و گفت: هرآن‌که خود را به قیمتی ارزان بفروشد، توسط تاریخ کنار گذاشته خواهد شد. ما پیشتر هشدار داده بودیم که تکیه کنندگان بر بیگانگان، کنار گذاشته می‌شوند. المقداد همچنین درخصوص آمریکا گفت: آمریکا در حال حاضر در تمام دنیا شکست خورده و طرح‌های آنچه در خلیج فارس و چه در آفریقا و آسیا با شکست مواجه شده است.
از سوی دیگر روز گذشته ده‌ها نفر از کردهای سوریه در اعتراض به اقدامات ترکیه برای حمله نظامی به شرق فرات، تجمع اعتراضی برپا کردند. گروه‌های کرد سوری روزهای گذشته نیز گفته بودند تا پای جان با حضور نیروهای ترکیه در خاک سوریه مقابله خواهند کرد. تصمیم جدید اردوغان واکنش‌های متفاوت و متناقضی را در خود ترکیه هم به همراه داشته است. به گزارش تسنیم، یکی از ستون‌نویس‌های روزنامه‌های ترکیه در این باره نوشت: بارها گفته‌ام و نوشته‌ام، باز هم تکرار می‌کنم: صلح از جنگ دشوارتر است، اما باز هم باید به‌سوی صلح شتافت. صلح، نه در لوله تفنگ است و نه در میدان جنگ. صلح را باید پشت میز مذاکره جست‌وجو کرد. ترکیه باید به کشوری تبدیل شود که برای گریز از جنگ و درگیری، به‌طور مداوم در جست‌وجوی مذاکره و حقوق باشد و به گفت‌وگو پناه ببرد.لازم است که ترکیه پیش از هر اقدامی با کردهای خود به تفاهم برسد و سپس با کردهای منطقه نیز گفت‌وگو و ارتباطی مؤثر و انسانی برقرار کند.
این درحالی است که برخی رسانه‌ها از رویکرد جدید کردهای سوریه نسبت به دولت دمشق سخن می‌گویند. این منابع می‌افزایند بعد از ضربه‌ای که کردهای سوری از آمریکا دریافت کردند آنها چاره‌ای جز نزدیک شدن به دولت بشار اسد ندارند. یک کارشناس نظامی هم به بی بی سی گفت انتظار می‌رود به دنبال ضربه‌ای که دونالد ترامپ به کردهای سوریه زد آنها به روسیه متوسل شوند و از این کشور بخواهند بین آنها و مقامات دولت سوریه پادر میانی کند. این تحول به گفته آنها در نهایت به نفع دولت بشار اسد تمام خواهد شد.
بازی ترامپ و اردوغان
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه روز دوشنبه اعلام کرد کشورش عزم خود را برای عملیات نظامی در شمال شرق سوریه جهت پاکسازی منطقه از وجود یگان‌های مدافع خلق کرد که آنکارا آنها را شاخه تروریستی از حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) می‌داند، جزم کرده است. وی پیش از آن به صورت تلفنی با دونالد ترامپ همتای آمریکایی خود گفتگو کرده بود. روزنامه انگلیسی میدل ایست آی فحوای مکالمه تلفنی رؤسای جمهوری ترکیه و آمریکا را روز گذشته فاش کرد و نوشت: اردوغان خطاب به ترامپ گفته: یا با ترکیه در عملیاتش همکاری کنید یا راه را باز کنید. بعد از این تماس تلفنی واشنگتن در اقدامی غیرمنتظره اعلام کرد از عملیات ترکیه نه مشارکت می‌کند و نه حمایت می‌کند. اردوغان چندین دلیل را طی این تماس برای ترامپ مطرح کرد از جمله آنها اقدامات آمریکاست که با دستورالعمل‌های کاخ سفید تناقض دارد و دلیل دیگر تداوم تجهیز یگان‌های مدافع خلق کرد به محموله‌های تسلیحاتی است.
با این حال روز گذشته یک مقام آمریکایی گفت ترکیه هنوز عملیاتی در شمال سوریه انجام نداده است. ترکیه مدتها بود در حال رایزنی با آمریکا برای ایجاد یک منطقه امن در شمال سوریه بود. آمریکایی‌ها هرچند دراین باره قول‌هایی به ترکیه داده بودند اما در نهایت از همراهی با ترکیه برای ایجاد چنین منطقه‌ای منصرف شدند. به همین دلیل برخی از تحلیل گران ازجمله عبدالباری عطوان در روزنامه رای الیوم نوشت احتمال دارد آمریکا به این وسیله خواسته باشد ترکیه را درگیر یک بحران جدید کند. به نوشته او «ترامپ با تصمیم غیرمنتظره خود برای خارج کردن نیروهای آمریکایی از شمال سوریه هدیه‌ای مسموم و خطرناک به رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه داده و ارتش این کشور را وارد دام خطرناکی کرده که خروج از آن دشوار خواهد بود، همان‌طور که عربستان در باتلاق یمن و آمریکا در افغانستان و عراق افتاده است.» برخی دیگر از کارشناسان نیز می‌گوید قماری را که رجب طیب اردوغان در خاک سوریه شروع کرده است ممکن است ضربه سنگینی بر آینده سیاسی او زده و آسیب‌های جبران ناپذیری را بر او وارد کند.

روسیه و آمریکا

کرملین روز گذشته درباره درست بودن خبر خروج نظامیان آمریکایی از سوریه ابراز تردید کرد. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ ریاست جمهوری روسیه در این باره گفت: آمریکا روسیه را درباره برنامه خود برای خارج کردن نظامیان ایالات متحده از سوریه مطلع نکرده و مسکو مطمئن نیست که این امر (خروج نظامیان آمریکایی از سوریه) انجام شده باشد.
روز دوشنبه آمریکا اعلام کرد بخشی از نیروهای خود را از خاک سوریه خارج می‌کند. این تصمیم با انتقادات زیادی در داخل و خارج از ایالات متحده مواجه شد. با این وجود یک مسؤول ارشد آمریکایی اعلام کرد: نیروهای آمریکایی در مناطق دیگری از سوریه مستقر خواهند شد و ما هیچ چراغ سبزی به ترکیه برای عملیات در شمال سوریه نشان نداده‌ایم و فقط تلاش می‌کنیم جان سربازان‌مان را حفظ کنیم. این مقام آمریکایی تصریح کرد: تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای مستقر در سوریه در نزدیکی مرزهای مشترک با ترکیه تنها شامل ۵۰ تا صد سرباز می‌شود که نیروهای ویژه هستند و به پایگاه‌های دیگر در داخل سوریه منتقل می‌شوند. به ادعای این مسؤول، استقرار مجدد نیروها هرگز به معنای نشان دادن چراغ سبز به عملیات نظامی ترکیه علیه نیروهای کرد در شمال شرق سوریه نیست.
دونالد ترامپ که به خاطر تصمیم ناگهانی خود به‌شدت زیر فشارهای سیاسی است روز گذشته در یک توییت جدید دولت ترکیه را به شدیدترین تحریم‌های اقتصادی تهدید کرد.
از سوی دیگر پنتاگون نیز اعلام کرد، تلاش می‌کند ترکیه را از حمله به شمال شرق سوریه منصرف کند.به همین دلیل روز گذشته وزرای دفاع روسیه و آمریکا پیرامون تحولات سوریه تلفنی با یکدیگر گفت و گو کردند.

رحیم محمدی
بین‌الملل