قیام علیه ترافیک و آلودگی هوا

کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور ناجا حرف‌هایش صریح و شفاف است. او به طرح ترافیک جدید پایتخت تاخته و در شدت و نوع انتقاد به آن، هم‌ردیف مردم ایستاده. او از نگارش نامه‌ای خطاب به شهردار تهران خبر داده که در آن تشریح شده طبق بررسی‌های پلیس راهور، طرح جدید ترافیک تهران مشهور به طرح کاهش، تاثیری در دو هدف اصلی خود یعنی کاهش آلودگی هوا و کاهش ترافیک نداشته و علاوه برآن موجب زیان مردم نیز شده است.
همین چند کلمه همه آن چیزهایی است که مردم عادی درگیر با طرح ترافیک ماه‌هاست می‌خواستند به گوش مسؤولان شهری برسانند، ولی نمی‌توانستند، همان حرف‌های درگلو مانده‌ای که بعضی‌ها بازتابش می‌دادند در فضای مجازی و در قالب یک کاربر این فضا از تاثیر طرح جدید بر زندگی‌شان می‌گفتند و لقب‌هایی مثل حق‌خوری و بی‌عدالتی به آن می‌چسباندند.
حالا با حرف‌هایی که رئیس پلیس راهور ناجا
بر زبان آورده و نامه‌ای که به شهردار تهران ارسال شده، می‌شود نتیجه گرفت مردم عادی به عنوان کسانی که نتیجه هر تصمیمی را بهتر از تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان درک می‌کنند، درست می‌گفته‌اند.
طرحی برای درآمدزایی
طرح جدید ترافیک در تهران که از اول تابستان در محدوده زوج یا فرد سابق اجرا می‌شود، قرار بود با تعیین عوارض برای هر تردد، جلوی ورود به حلقه دوم ترافیکی شهر تهران را تا جایی که ممکن است، بگیرد. همچنین طرح جدید20 روز تردد رایگان در حلقه دوم برای تهرانی‌ها (در هر فصل) و 15 روز تردد مجانی برای شهرستانی‌ها در نظر گرفته است که اگر این مزیت را کنار ویژگی نخست قرار دهیم یک علامت سؤال بزرگ شکل می‌گیرد. سوال این است که وقتی همه می‌توانند با پرداخت مقداری پول وارد محدوده طرح شوند و همچنین همه می‌توانند در هر ماه چند تردد رایگان داشته باشند، این وضعیت چطور می‌تواند به کاهش ترافیک و کم‌شدن آلودگی هوا منجر شود؟
مردمی که معتقد بوده و هستند طرح جدید ترافیک در تهران با اغراض مالی و با هدف درآمدزایی طراحی شده البته هنوز پاسخی برای این سؤال پیدا نکرده‌اند، چون هربار که مسؤولان شهری به‌خصوص محسن پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در این باره اظهارنظری کرده‌اند همگی نیت‌های مالی را منکر شده‌اند و حتی پورسیدآقایی گفته است که طرح جدید، افتخارآمیز است.
زیاد دور نیست. او تابستان به صحن شورای شهر تهران رفته بود و گزارش داد که با استناد به نقشه‌های گوگل و بررسی‌های دانشگاه علم و صنعت در سه هفته بعد از اجرای طرح جدید، کاهش ازدحام و کاهش حجم تردد در ساعت اوج صبح و عصر مشهود است.
او همچنین گفته بود گزارش‌هایی که مستند به سیستم جی‌پی‌اس اتوبوس‌هاست نشان می‌دهد در خطوطی که به هر نحو در بخشی از محدوده طرح ترافیک تردد دارد زمان سفرشان به طور میانگین ۳ درصد کاهش یافته است. معاون شهردار در همان روز به همه منتقدان طرح جدید که می‌گویند هدف این طرح چیزی جز درآمدزایی نیست نیز پاسخ داد و گفت که متوسط پرداختی بابت مجوزهای روزانه طرح ترافیک در سال ۹۶ حدود ۲۹ هزار و۹۰۰ تومان بوده که متوسط پرداختی روزانه براساس طرح ترافیک جدید به ۱۸ هزار و ۷۰۰ تومان کاهش یافته و به این ترتیب هزینه تردد ۳۸ درصد ارزان‌تر شده است.
مردم عادی البته تا امروز نتوانسته‌اند ثابت کنند که درآمدزایی یکی از اهداف طرح جدید ترافیک بوده، ولی مردم اگر حرفشان برش ندارد، حرف رئیس پلیس راهور ناجا که برش دارد. هادیانفر دیروز بی‌لکنت و باصراحت گفت به نظر می‌رسد پشت همه اصرارهای شهرداری برای اجرای طرح جدید ترافیک، پول ایستاده، چون این طرح درآمد زیادی دارد، درحالی که هیچ خیر و صلاحی برای کاهش ترافیک و آلودگی هوا در آن نیست.
با این حال گرچه این حرف‌ها همانی است که مردم آسیب‌دیده از طرح جدید مایلند بشنوند، ولی یادمان نرود که طرح جدید ترافیک پایتخت، مصوبه شورای ترافیک تهران را دارد و این یعنی به‌جز شهرداری تهران، چند امضای دیگر نیز پای این طرح نشسته است؛ از جمله نماینده وزیر کشور، نماینده استانداری پایتخت و مهم‌تر از همه شاید، امضای رئیس پلیس راهور تهران بزرگ.
آمارهای شبهه‌ناک
دیروز در کشاکش انتشار حرف‌های رئیس پلیس راهور ناجا و دست به دست شدن آن و ابرازنظرهای مختلف از سوی مخاطبان، شرکت کنترل ترافیک تهران نیز دست به کار شد و آمارهای خود را داد و حرف‌های خویش را زد.
گفته شد این گزارش برگرفته از دوربین‌های کنترل ترافیک است که نشان می‌دهد ترافیک سنگین معابر تهران در روز اول مهر امسال نسبت به اول مهر پارسال حدود ۳ درصد کاهش یافته، همچنین کاهش ترافیک در ساعات مختلف در روز اول مهر از ۵ تا ۱۰ درصد و در روز دوم مهر از ۴ تا ۹ درصد کاهش داشته است. این آمارها دفاعی تمام‌قد از طرح ترافیک جدید بود؛ گزارشی که طرح جایگزین زوج یا فرد در تهران را آشکارا نتیجه‌بخش توصیف می‌کرد.
انتشار این گزارش البته از نظر محمد آرمانی، کارشناس ترافیک و استاد دانشگاه چیزی جز صحه گذاشتن بر نواقص ما نیست؛ گزارشی که به گفته او یک نهاد وابسته به شهرداری تهران آن را ارائه می‌کند تا نهاد متبوع خویش را تایید کند.
این کارشناس به جام‌جم می‌گوید ایراد ما این است که فاقد یک سیستم مستقل برای اندازه‌گیری و پایش عملکرد چه درحوزه ترافیک و چه در سایر بخش‌ها هستیم که باعث می‌شود هر سازمان و نهادی تصمیمی بگیرد و با ابزارهای نظارتی‌ای که در اختیار دارد به خودش تاییدیه بدهد. او می‌گوید چون وضع‌مان این‌گونه است پس نمی‌توان نه به تاییدها اعتماد کرد و نه به تکذیب‌ها، درحالی که درکشورهای توسعه‌یافته جهان و در شهرهای بزرگ دنیا که مسائل شهری و ترافیکی خود را با خرد جمعی مدیریت می‌کنند و سیستم‌های پایش قابل اعتماد است، تصمیم‌ها با هدف تامین منافع عمومی اتخاذ می‌شود.
طبق این گفته، امروز اگر پلیس راهور به نتایج طرح ترافیک جدید انتقاد دارد و شهرداری تهران همچنان از آن دفاع می‌کند نه این تایید چندان قابل اعتماد است و نه آن انتقاد. البته پلیس راهور به عنوان نیروی حاضر در صحنه می‌تواند بر اساس مشاهداتش اظهارنظری نزدیک به واقعیت داشته باشد و شواهد نیز نشان می‌دهد پلیس راهنمایی و رانندگی قصد دارد تا ته این ماجرا برود. سردار هادیانفر گفته است اگر شهردار تهران به نامه‌شان پاسخ ندهد، اصلاح طرح ترافیک جدید را در شورای عالی ترافیک پیگیری خواهد کرد، اقدامی که در واقع کار را به وزارت کشور می‌کشاند.

مریم خباز

جامعه