سی‌.ان.‌جی به جای بنزین گران

اردشیر رئیس دادرس، رئیس انجمن صنفی جایگاهداران
سی.ان.جی در این زمینه اعلام کرد: طبق مصوبه هیأت وزیران، قیمت سی.ان.جی از اول خرداد سال جاری افزایش پیدا می‌کند که برای توسعه صنعت سی.ان.جی، الزامات ایمنی و هوشمندسازی جایگاه‌ها استفاده خواهد شد.
به گفته وی در حال حاضر 5/4 میلیون خودروی گازسوز در سطح کشور داریم که حدود ۲۱ میلیون مترمکعب گاز مصرف می‌کنند که این رقم جایگزین ۲۱ میلیون لیتر بنزین در کشور می‌شود.
دادرس با بیان این‌که طرح کارت اعتباری سوخت ۱۸۰ هزار تومانی به‌جای یارانه را پیشنهاد کرده‌ایم، گفت: این طرح ۲۰ میلیون نفر از جمعیت کشور را شامل می‌شود که برای دولت توجیه اقتصادی دارد و برای تاکسی‌ها هزینه یک میلیون تومانی برای خرید بنزین جایگزین می‌شود.
بی‌توجهی به توسعه سی.ان.جی
دکتر جواد نوفرستی، کارشناس انرژی درباره توسعه سی.ان.جی به خبرنگار ما گفت: سی.ان.جی در زمان آقای زنگنه زمانی که در دولت اصلاحات وزیر بودند آغاز شد و با یارانه‌ای که دولت وقت به این بخش اختصاص داد توانست مصرف سی.ان.جی را روزانه به 20میلیون مترمکعب برساند که معادل 20میلیون لیتر بنزین در روز است.
نوفرستی با بیان این‌که دولت‌های یازدهم و دوازدهم اقدام جدی در این زمینه نکردند و باعث ثابت ماندن مصرف شد افزود: سرکوب کردن قیمت بنزین باعث شد تا توسعه سی.ان.جی موردتوجه قرار نگیرد و مالکان خودرو با یک حساب دو دوتا چهارتای ساده متوجه می‌شدند که بنزین به‌صرفه‌تر است در حالی که باید جذابیت مصرف سی.ان.جی حفظ می‌شد.
این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه برخی تصمیمات دولت یازدهم باعث ورشکستگی بخش خصوصی که مسئولیت توزیع سی.ان.جی را بر عهده داشت تصریح کرد: یک محصول توسط نخبگان ایرانی برای کاهش آسیب‌دیدگی به موتور خودرو بر اثر مصرف گاز طراحی شده بود که آن را پس از تست به مسئولان دولتی پیشنهاد دادیم اما در دولت دهم مدیر خودرویی شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت به ما اعلام کرد که دیگر توسعه سی.ان.جی در برنامه دولت نیست و نامه کتبی آن الآن موجود است. با روی کار آمدن دولت یازدهم آقای نعمت زاده وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت دستور تعطیلی کارگاه‌های تبدیل و دوگانه کردن سوخت را صادر کرد که این موضوع آب سردی به پیکره کم‌جان سرمایه‌گذاران بخش خصوصی بود.
وی با اشاره به اینکه مصرف سی.ان.جی در هشت سال گذشته ثابت بوده گفت: در دهه 80 مصرف سی.ان.جی در روز به 20 میلیون مترمکعب رسید که در زمان تحریم‌های شورای امنیت کمک زیادی به کشور کرد اما با این‌که اهمیت آن را به خوبی درک کردیم باز هم به فکر توسعه آن نبودیم و طبق آخرین آمار، مصرف روزانه سی.ان.جی 20.5 میلیون مترمکعب است در حالی که مصرف بنزین طی همین مدت بیش از 50 درصد اضافه شده است.
نوفرستی با بیان ضرب‌المثلی با عنوان ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه‌ است ادامه داد: ذخایر گاز ما زیاد است و برخلاف یارانه‌ای که دولت برای بنزین پرداخت می‌کند می‌تواند در بخش سی.ان.جی درآمد کسب کند.
وی به زمان‌بندی جایگزینی این موضوع اشاره کرد و افزود: ظرفیت جایگاه‌های سی.ان.جی کشور روزانه 46 میلیون مترمکعب است و اگر امروز کار توسعه مصرف این نوع سوخت را آغاز کنیم تا پایان سال به نتیجه خواهد رسید.
به گفته این کارشناس انرژی، اگر قیمت بنزین ثابت بماند جذابیت مصرف سی.ان.جی از بین می‌رود در حالی که بنزین بالاخره گران می‌شود اما افزایش قیمت سی.ان.جی تأثیر زیادی در هزینه‌های خانوار نمی‌گذارد. افزایش کارمزد جایگاه‌ها تصمیم خوب دیگری است که برای جایگاه‌های عرضه سوخت سی.ان.جی در نظر گرفته شده اما زمانی این کار عملی خواهد شد که بنزین با افزایش قیمت همراه باشد.
وی پیشنهاد داد: به منظور ثابت نگه داشتن کرایه‌های حمل و نقل دولت باید برای وانت‌بارها، تاکسی‌های اینترنتی و تاکسی‌های شهری یارانه 50 درصدی و یا تخفیف در نظر بگیرد. پرداخت وام دو میلیون و 500 هزار تومانی برای راننده جذابیت ایجاد نمی‌کند که به این سمت هدایت شود.
نوفرستی به سهمیه‌بندی بنزین هم اشاره‌ای داشت و گفت: با توجه به اینکه امسال انتخابات مجلس شورای اسلامی است بعید به نظر می‌رسد رضایت دهند قیمت بنزین افزایش پیدا کند. بهترین راه سهمیه‌بندی بنزین عرضه بنزین به هر ایرانی روزانه یک لیتر است که در این صورت افرادی که خودرو ندارند می‌توانند با نرخ توافقی اقدام به خرید و فروش بنزین کنند. افرادی هم که قصد تهیه بنزین با نرخ آزاد را دارند باید نرخ فوب خلیج فارس را بپردازند.
مدیریت تقاضای بنزین
محمدجواد ساکت، کارشناس انرژی در این زمینه به خبرنگار ما گفت: کشور ایران در طول 73 سال گذشته، همواره با چالش تأمین بنزین روبرو بوده و در طی این سال‌ها، واردکننده بنزین بوده است. یکی از راه‌های اصلی تأمین بنزین، ساخت پالایشگاه و تولید داخلی بنزین است اما راهکار دیگر آن مدیریت تقاضاست که سیاست‌های مختلفی برای مدیریت مصرف بنزین در کشور اجراشده است که از جمله آنها می‌توان به سهمیه‌بندی، افزایش قیمت و توسعه سوخت‌های جایگزین اشاره کرد. وی افزود: مهم‌ترین سوخت جایگزین بنزین در ایران سی.ان.جی است که از سال 1385 به‌طور جدی وارد سبد سوخت کشور شد. مصرف گاز فشرده در حال حاضر برابر 20میلیون مترمکعب در روز است که این به معنای جایگزینی با 20 میلیون لیتر بنزین است. درمجموع جایگزینی گاز فشرده با بنزین طی سال‌های گذشته، بیش از 30 میلیارد دلار صرفه‌جویی در هزینه‌های دولت به ارمغان آورده است.
این کارشناس انرژی ادامه داد: مصرف گاز‌فشرده در طول سال‌های گذشته ثابت بوده و رشد چندانی نداشته است. مهم‌ترین دلیل توقف توسعه صنعت گاز فشرده را می‌توان به تعداد کم و توزیع نامناسب جایگاه‌ها نسبت به خودروهای دوگانه‌سوز کشور، اقتصاد نامناسب جایگاه داری، کاهش فاصله قیمت بنزین و گاز‌فشرده، بیشتر بودن قیمت و هزینه‌های تعمیر و معاینه خودروهای دوگانه‌سوز و توان کمتر گاز‌فشرده نسبت به بنزین اشاره کرد.
ساکت با بیان این‌که نرخ ارز عامل اصلی محاسبه نرخ بنزین است تصریح کرد: قیمت بنزین و نرخ ارز در طول سال‌های 79 تا 92 متفاوت بوده و از آنجا که نرخ سی.ان.جی یک پانزدهم قیمت بنزین بوده انگیزه زیادی را ایجاد می‌کرد تا مالکان خودرو به استفاده از سوخت پاک رو بیاورند اما با تک‌نرخی شدن بنزین شاهد متوقف شدن توسعه سی.ان.جی در کشور و تولید خودروهای دوگانه‌سوز توسط خودروسازان بودیم.
این کارشناس انرژی با تاکید بر این‌که ثابت نگه داشتن قیمت بنزین تاثیرات اقتصادی مصرف سی.ان.جی را از بین می‌برد گفت: زمانی که قانون هدفمندی یارانه‌ها به اجرا در آمد و قرار شد قیمت بنزین پلکانی افزایش یابد سی.ان.جی توانست جایگاه خود را در سبد مصرف سوخت کشور پیدا کند اما با تک‌نرخی شدن بنزین و حذف کارت سوخت و سهمیه‌بندی این فرصت اقتصادی از کشور گرفته شد.
وی به موانع توسعه سی.ان.جی در کشور اشاره و تصریح کرد: در ایران حدود چهار میلیون خودروی گازسوز داریم که برای این تعداد تنها 2600‌جایگاه در نظر گرفته شده است. از سوی دیگر جایگاه‌های عرضه سی.ان.جی نامتوازن تعبیه شده است. به بیان بهتر به ازای هر هزار خودرو کمتر از یک جایگاه وجود دارد در حالی که در کشورهایی که از سی.ان.جی استفاده می‌کنند این عدد بالای سه است.
ساکت با بیان اینکه برای توسعه سی.ان.جی باید از خودروهای وانت‌بار، تاکسی‌های اینترنتی و تاکسی‌های شهری شروع کرد، ادامه داد: حدود دو میلیون و 500 هزار وانت‌بار در کشور داریم که یک میلیون و 500 هزار خودرو دوگانه‌سوز هستند، از سوی دیگر از 500 هزار تاکسی زرد و سبز تنها 280 هزار تاکسی دوگانه‌سوز هستند که برای شروع می‌توان یارانه‌ای را به صورت جداگانه برای این خودروها در نظر گرفت که تأثیر زیادی در کاهش مصرف سوخت دار‌د.
به گفته وی، مصرف روزانه وانت‌بارها در کشور حدود 18 میلیون لیتر و تاکسی‌ها شش میلیون لیتر است که در صورت مجهز شدن 100 درصد آنها به سی.ان.جی مصرف بنزین آنها کاهش می‌یابد.
ساکت با بیان اینکه هنوز آمار رسمی از سوی تاکسی‌های اینترنتی در مورد تعداد رانندگان بیرون نیامده، گفت: طبق بررسی‌های انجام‌شده حدود یک میلیون و 500 هزار خودرو عضو تاکسی‌های اینترنتی هستند که با این حساب مصرف روزانه بنزین آنها 10 میلیون لیتر است. اکنون آمار مصرف بنزین تاکسی‌های اینترنتی با خودروهای شخصی محاسبه می‌شود که در صورت اعطای تسهیلات و تخفیف برای این نوع خودروها می‌توان میزان مصرف بنزین را در کشور کاهش داد.

از نصف ظرفیت سی‌.ان.جی‌ استفاده می‌کنیم

مدیر سی.ان.جی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با بیان این‌که در حال حاضر ظرفیت جایگزینی بیش‌از ۴۰ میلیون لیتر بنزین با سی.ان.جی درخودروها وجود دارد، اما تاکنون ۲۱ میلیون مترمکعب سی.ان.جی جایگزین بنزین شده، از اختصاص وام 5/2 میلیون تومانی برای دوگانه‌سوز کردن خودروها خبر داد.
حمید قاسمی با اشاره به این‌که سهم گاز از سبد انرژی ما در حال حاضر ۱۳ درصد است، تصریح کرد: در برنامه اولیه قرار بود این سهم معادل ۷۶ درصد باشد که نشان می‌دهد کم‌کاری‌هایی در این بخش انجام شده است.

تولید خودروی دوگانه‌سوز نصف شد
در دولت‌های نهم و دهم مجموعا بیش از سه میلیون خودروی دوگانه‌سوز به‌طور کارخانه‌ای یا کارگاهی تولید شد که متوسط سالانه آن 375 هزار خودرو می‌شود. اما در دولت‌های یازدهم و دوازدهم روند تولید خودروهای دوگانه‌سوز به‌شدت کند شد به طوری که در پنج سال اخیر فقط 684 هزار خودروی دوگانه‌سوز تولید شد که متوسط سالانه آن 137 هزار خودرو می‌شود که کاهش 63 درصدی نسبت به دوره قبل نشان می‌دهد یعنی کمتر از نصف شده است. این روند یکی از عوامل افزایش مصرف بنزین در سال‌های اخیر بوده است.

کاهش 20 میلیون لیتری مصرف بنزین با سی.ان.جی
آمارهای وزارت نفت از تأثیر قابل توجه طرح سی.ان.جی در کنترل افزایش بی‌رویه مصرف بنزین در سال‌های اخیر حکایت دارد.
مطابق این آمار، اگر خودروها در یک دهه اخیر دوگانه‌سوز نشده بودند مصرف بنزین در کشور 20 میلیون لیتر بیشتر بود. مثلا در سال 1394 متوسط مصرف روزانه بنزین در کشور به 71 میلیون لیتر رسید. در همان سال خودروهای دوگانه‌سوز معادل 20‌میلیون لیتر بنزین، سی.ان.جی مصرف کردند و اگر این طرح نبود، این مصرف به بخش بنزین منتقل می‌شد و مشکلات زیادی برای کشور ایجاد می‌کرد.