پایان برجام کره‌ای؟

به گزارش بی‌بی‌‌سی، آمریکا روز دوشنبه هفته گذشته سه نفر از مقام‌های عالی‌رتبه کره شمالی را به اتهام مشارکت در نقض حقوق بشر در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. مقامات دولتی کره شمالی می‌گویند از زمان دیدار تاریخی رهبران کره شمالی و آمریکا در تابستان گذشته در سنگاپور، مقام‌های واشنگتن بارها اقداماتی را علیه پیونگ‌یانگ انجام داده‌اند. به گفته آنها در شش ماه اخیر دست‌کم هشت بار به دلایل مختلف مانند پولشویی، حملات سایبری و حمل و نقل غیرقانونی، نقض حقوق بشر، تحریم‌های جدیدی علیه کره شمالی وضع شده است.

ابراز شوک و دادخواهی
بیانیه جدید کره شمالی که توسط خبرگزاری رسمی کی‌.سی.‌ان.‌ای منتشر شد و عنوان شوک و دادخواهی داشت، وزارت خارجه آمریکا را متهم می‌کند که درصدد بازگرداندن.... روابط به وضعیت سال پیش است که با تبادل آتش همراه بود. دونالد ترامپ سال پیش در یک جنگ لفظی کیم جونگ اون رهبر کره شمالی را مردک موشکی لقب داد و گفت تهدیدهایش با آتش و خشم بی‌سابقه‌ای روبه‌رو خواهد شد. در مقابل کره شمالی نیز ترامپ را پیر خرفت خواند. تنش‌های سال پیش تا آنجا پیش رفت که جامعه بین‌الملل نسبت به وقوع یک جنگ هسته‌ای جدید نگران شد. کره شمالی در بیانیه خود گفته است آمریکا سیاست حداکثر فشار بر کره شمالی را در پیش گرفته است و این سیاست می‌تواند گام‌های اعتماد‌‌سازی را که رهبران دو‌کشور تاکنون برداشته‌اند، به کلی از بین ببرد.

تحریم پشت تحریم
سال گذشته بعد از یک دوره تنش لفظی شدید میان رهبران آمریکا و کره شمالی، ناگهان رهبران دو کشور پذیرفتند به‌صورت مستقیم با هم دیدار کنند. در این دیدار بود که ترامپ گفت مذاکرات سختی با کیم‌جونگ‌اون داشته اما بعد عاشق همدیگر شده‌اند. ترامپ پس از آن نیز پیام‌های رهبر کره شمالی را «نامه‌های عاشقانه» توصیف کرد. در همین دیدار کره شمالی پذیرفت تا سال ۲۰۲۱ تمامی تسلیحات هسته‌ای خود را برچیند. در مقابل آمریکا نیز قول داد تحریم‌های علیه کره شمالی را لغو کند. به دنبال این اقدام آمریکا و کره جنوبی تصمیم گرفتند رزمایش‌های مشترک سالانه خود را متوقف کنند‌. کره شمالی همچنین اعلام کرد آماده است بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به کشور راه دهد و تاسیسات اتمی را در اختیار آنها بگذارد. اما به موازات اقدامات کره شمالی هرگز تحریم‌های آمریکا لغو نشد و حتی روز‌به‌روز تحریم‌های جدیدی علیه این کشور به بهانه‌های مختلف به تصویب رسید. این موضع آمریکا باعث شد داستان گذشته تکرار شود. در یک اقدام تعجب‌آور ملاقات کیم‌یونگ‌چول، مشاور ارشد کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی با مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در نیویورک لغو شد و پس از آن مشخص گردید پیونگ‌یانگ تصمیم به این کار گرفته است. کره‌شمالی با این اقدام نشان داد نمی‌تواند به وعده و وعیدهای توخالی آمریکا دل‌خوش کند. گرچه تصور می‌شد رهبران آمریکا و کره شمالی برای دومین بار در سال جاری میلادی با یکدیگر دیدار خواهند کرد، اما روابط آمریکا ـ کره شمالی آن‌قدر تیره شد که نه‌تنها این دیدار انجام نگرفت، بلکه دو کشور از این‌که بتوانند تاریخ دیدار دوم را مشخص کنند عاجز ماندند. حال کره شمالی که خود را در مخمصه می‌بیند به این نتیجه رسیده که بهتر است به مواضع گذشته خود بازگشته و از خیر خلع سلاح هسته‌ای شبه‌جزیره کره بگذرد.

نقطه سرخط
با این حساب ارتباطات کره شمالی و آمریکا بار دیگر مانند آنچه در چند دهه گذشته رخ داده بود به بن‌بست رسیده و به سرجای پیشین خود باز‌می‌گردد‌. جایی که روز به روز ما شاهد تیرگی فزاینده در مناسبات و تهدیدها و تنش‌های جدید در شبه‌جزیره کره بودیم‌. در چنین شرایطی آیا کره شمالی تصمیم خواهد گرفت آزمایش‌های اتمی را از سر بگیرد و موشک‌های بالستیک پرتاب کند و آمریکا نیز بار دیگر به سمت برگزاری رزمایش‌های مشترک با کره جنوبی و ژاپن خواهد رفت و به قول معروف «روز از نو روزی از نو» خواهد شد؟
به گزارش ایرنا، شین بوم جون، یک تحلیلگر مسائل سیاسی دو کره می‌گوید کره شمالی به دنبال بهبود روابط با آمریکا و کره جنوبی بود، اما در مورد واشنگتن موفقیتی نداشت. کارشناسان معتقدند تا وقتی این شرایط باقی باشد و این برنامه‌ها عملی نشود، هر حرکتی از سوی بازیگران اصلی این منطقه و آمریکا به نتیجه نخواهد رسید و برعکس هر اقدام اشتباهی در این شرایط می‌تواند باعث برگشت منطقه شبه‌جزیره کره به دوران مملو از تنش‌ها و بحران‌ها شود. به گفته آنان تاکنون بده‌بستان‌های آمریکا و کره شمالی در حد بسیار محدودی باقی مانده و در مسائل بزرگی چون خلع سلاح هسته‌ای شبه‌جزیره کره، پایان دوران متارکه جنگ سال 1953 میلادی، امضای رژیم دائمی صلح، اجرای طرح‌های ریلی و جاده‌ای دو کره، راه‌اندازی رسمی مجتمع مرزی دو کره برای تبادلات تجاری، ورود بازرسان به کره شمالی، توقف تاسیسات موشکی و اتمی و در نهایت لغو تحریم‌ها هیچ‌گونه پیشرفتی حاصل نشده است.

دور زدن آمریکا

البته طی چند ماه گذشته کره‌شمالی دست به یک اقدام دیگر هم زد تا بلکه به این وسیله بتواند آمریکا را دور بزند‌. رهبران کره شمالی در همین فاصله تصمیم گرفتند روابط خود را به‌خصوص با کره جنوبی از یک‌سو و کشورهای دیگری مانند چین و روسیه گرم‌کنند. کره شمالی سعی کرد از ظرفیت‌های اقتصادی، ورزشی و سیاسی دو کره برای توسعه روابط بین پیونگ‌یانگ و سئول استفاده کند و درضمن با سفر به چین و روسیه نیز این کشورها را مجاب کند برای لغو تحریم‌ها به آمریکا فشار وارد آورند، اما آمریکا نیز بیکار نماند و یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های کره شمالی برای ایجاد طرح ریلی میان دو کره را متوقف کرد. کره جنوبی که فکر می‌کرد معافیت‌هایی را از آمریکا گرفته است تا بتواند این طرح را پیش ببرد، ناگهان با مخالفت جدی آمریکا روبه‌رو شد و آمریکا اعلام کرد اجازه نمی‌دهد موسسات مالی و بانک‌های کره جنوبی این طرح و طرح‌های جاده‌ای مشابه را تامین مالی کنند. این موضوع را مارک ناپر، معاون کفیل وزیر خارجه آمریکا که به کره جنوبی سفر کرده بود ،اعلام کرد.

علی باقری

بین‌الملل