همه آ سیـــــا به دنبــال یک تــوپ

قدیمی‌تر از یورو
مسابقات فوتبال جام ملت‌های اروپا که به یورو مشهور شده، از سال 1960 با میزبانی و قهرمانی شوروی سابق آغاز شد. در حالی که جام ملت‌های آسیا از سال 1954 و با میزبانی هنگ‌‌کنگ شکل گرفت. این بازی‌ها با طرح ابتدایی تونکو عبدالرحمان مالزیایی، رئیس وقت کنفدراسیون فوتبال آسیا راه افتاد.
17 دوره پرهیجان
1956 - دوره اول: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: چهار تیم - میزبان: هنگ‌کنگ - قهرمان: کره‌جنوبی - نایب‌قهرمان: رژیم اشغالگر قدس
1960 - دوره دوم: تعداد تیم‌‌های مرحله نهایی: چهار تیم - میزبان: کره‌جنوبی - قهرمان: کره‌جنوبی - نایب‌قهرمان: رژیم اشغالگر قدس
1964 - ‌دوره سوم: میزبان: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: چهار تیم - رژیم اشغالگر قدس - قهرمان: رژیم اشغالگر قدس - نایب‌قهرمان: هند
1968 - دوره چهارم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: میزبان: ایران - قهرمان: ایران - نایب‌قهرمان: برمه (میانمار فعلی)
1972 - دوره پنجم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: شش تیم - میزبان: تایلند - قهرمان: ایران - نایب‌قهرمان: کره‌جنوبی
1976 - دوره ششم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: شش تیم - میزبان: ایران - قهرمان: ایران - نایب‌قهرمان: کویت
1980 - دوره هفتم: تعداد تیم‌‌های مرحله نهایی: ده تیم - میزبان: کویت - قهرمان: کویت - نایب‌قهرمان: کره‌جنوبی
1984 - دوره هشتم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: ده تیم - میزبان: سنگاپور - قهرمان عربستان - نایب‌قهرمان: چین
1988 - دوره نهم: تعداد تیم‌‌های مرحله نهایی:
ده تیم - میزبان: قطر - قهرمان: عربستان -
نایب قهرمان: کره جنوبی
1992 - دوره دهم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: هشت تیم - میزبان: ژاپن - قهرمان: ژاپن - نایب‌قهرمان: عربستان
1996 - دوره یازدهم: تعداد مرحله نهایی: 12 تیم - میزبان: امارات - قهرمان: عربستان - نایب‌قهرمان: امارات
2000 - دوره دوازدهم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: 12 تیم: میزبان: لبنان - قهرمان: ژاپن - نایب‌قهرمان: عربستان
2004 - دوره سیزدهم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: 16 تیم - میزبان: چین - قهرمان: ژاپن - نایب‌قهرمان: چین
2007 - دوره چهاردهم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: 16 تیم - میزبان‌ها: اندونزی - مالزی - ویتنام و تایلند - قهرمان: عراق - نایب‌قهرمان: عربستان
2011 - دوره پانزدهم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: میزبان: قطر - قهرمان: ژاپن - نایب‌قهرمان: استرالیا
2015 - دوره شانزدهم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی: 16 تیم - میزبان: استرالیا - قهرمان: استرالیا - نایب‌قهرمان: کره‌جنوبی
2019 - دوره هفدهم: تعداد تیم‌های مرحله نهایی:‌24 تیم - میزبان: ‌امارات - قهرمان:؟

تقسیم میزبانی‌ها
17 دوره جام ملت‌ها در کشورهای مختلف برگزار شده است به صورتی که چین، ژاپن و کره‌جنوبی بیشتر از یک میزبانی به دست نیاورده‌اند و عربستان تا کنون اصلا از این بازی‌ها میزبانی نکرده است. امارات از امروز دومین میزبانی خود را تجربه می‌کند و در کنار ایران و قطر قرار می‌گیرد که دو بار از مرحله نهایی این بازی‌ها پذیرایی کرده‌اند. البته تایلند هم یک میزبانی مستقل و یک میزبانی مشترک را در کارنامه دارد. سنگاپور، کویت، لبنان و هنگ کنگ هم کشورهایی هستند که میزبانی این بازی‌ها را تجربه کرده‌اند.

میزبان‌‌های موفق
چین با کسب میزبانی بازی‌ها تا فینال پیش آمد و نایب‌قهرمان شد و گرچه دو بار در سال‌های 76 و 92 به مقام سوم بازی‌ها رسید؛ اما این نایب‌قهرمانی، بهترین نتیجه چین در 16 دوره بازی‌ها بود.
امارات هم با کسب میزبانی تا فینال پیش آمد و نایب‌قهرمان شد؛ رتبه‌ای که دیگر تکرار نشد و امارات امیدوار است امسال هم موفقیتش را در خانه تکرار کند.
کویت و ایران با کسب میزبانی به قهرمانی بازی‌ها رسیدند که البته زیاد هم عجیب نبود. آنها در سال‌هایی میزبانی کردند که قدرت‌های مسلم قاره بودند. ایران در هر دو دوره‌ای که میزبان بود، به قهرمانی رسید و ژاپن هم این عنوان را با میزبانی به دست آورد.

امارات خوش یمن
کشور امارات یک بار در سال 96 از جام ملت‌ها میزبانی کرد. جامی که برای ما یادآور خاطرات خوب و آن پیروزی درخشان 6 بر 2 مقابل کره جنوبی است. در آن بازی‌ها اگر حمایت داوران از عربستان نبود، ما در نیمه‌نهایی برنده بازی با عربستان می‌شدیم و به فینال می‌رفتیم؛ اما صدافسوس که آن اتفاقات افتاد و کار به ضربات پنالتی کشیده شد و افسوس بیشتر برای پنالتی‌های از دست رفته مثل پنالتی دایی، داریوش یزدانی و به‌خصوص محمد خاکپور.
در پایان آن دوره از مسابقات خداداد عزیزی از ایران به عنوان بهترین بازیکن جام معرفی شد. در همان سال توپ طلای فوتبال آسیا به این بازیکن رسید تا اولین توپ طلا به فوتبال شایسته ایران تعلق گیرد.

پرافتخارترین تیم
تیم ژاپن با کسب چهار قهرمانی پرافتخارترین تیم قاره در این جام محسوب می‌شود. اگرچه اولین قهرمانی این تیم در جام ملت‌ها با کسب میزبانی به دست آمد؛ اما سه قهرمانی بعدی در خاک لبنان، چین و قطر کسب شد.

تغییر در برگزاری
این بازی‌ها در چند دوره دستخوش تغییر شد. مرحله نهایی سه دوره اول فقط با حضور چهار تیم
برگزار می‌شد. بعد به پنج، شش، ده، هشت، 12 و 16 تیم تغییر کرد و این دوره اولین دوره‌ای است که کنفدراسیون فوتبال آسیا تصمیم گرفته بازی‌ها را با حضور 24 تیم برگزار کند.
دومین تغییر محسوس بازی‌ها به سال برگزاری برمی‌گشت. تا سال 2004 بازی‌های جام ملت‌ها با سال برگزاری المپیک و بخصوص جام ملت‌های اروپا (یورو) همزمان بود و کیفیت بالای یورو، جام ملت‌های آسیا را کاملا تحت‌الشعاع خود قرار می‌داد؛ اما با تصمیم AFC بعد از آن قرار شد بازی‌ها تغییر کند. اولین دوره بعد از آن، سه سال بعد برگزار و جام ملت‌ها به سال‌های فرد منتقل شد.

رد پای ایرانی‌ها در جدول آقای گل
با نگاهی به جدول آقای گل در جام‌های مختلف، ردی ممتد از ایران می‌بینیم؛ اما بهترین عملکرد متعلق به علی دایی است که در صدر جدول می‌درخشد:
دوره ششم: ناصر نورایی و مرحوم غلامحسین مظلومی (سه گل)
دوره هشتم: ناصر محمدخانی و شاهرخ بیانی (سه گل)
دوره چهارم: مرحوم همایون بهزادی (چهار گل)
دوره پنجم: حسین کلانی (پنج گل)
دوره سیزدهم:‌علی کریمی (پنج گل)
دوره هفتم: بهتاش فریبا: (هفت گل)
دوره یازدهم: علی دایی (هشت گل)
دو بازیکن ایران در یک بازی جام ملت‌ها چهار‌گل زده‌اند و به اصطلاح فوتبالی‌ها پوکر کرده‌اند.
بهتاش فریبا با زدن چهار گل در فاصله 71 دقیقه در بازی با بنگلادش (سال 1980) و علی دایی با زدن چهار گل در فاصله 23 دقیقه در بازی با کره‌جنوبی (سال 1996) در صدر جدول گلزنان موفق جام ملت‌ها دیده می‌شوند.
چهار بازیکن ایرانی هم در یک بازی سه گل زده‌اند و در اصطلاح فوتبال، هت‌تریک کرده‌اند. علی کریمی (بازی با کره جنوبی)، حسین کلانی (بازی با عراق)، علی جباری (بازی با تایلند)
و مرحوم غلامحسین مظلومی (بازی با یمن جنوبی) هم در جدول بازیکنانی دیده می‌شوند که در تاریخ جام ملت‌ها در یک بازی سه گل زده‌اند.

جدول گلزنان تاریخ
در تاریخ جام ملت‌ها، علی دایی با 14 گل در صدر جدول بیشترین گل زده دیده می‌شود.
بهتاش فریبا با 9 گل، حسین کلانی با هفت گل و علی کریمی با پنج گل به ترتیب در رده‌های سوم، چهارم و هفتم این جدول دیده می‌شوند.

رضا پورعالی

ورزش