اسرار ماه زیبای خدا

اما بیایید همان مصرع اول شعر را به صورت سوالی بخوانیم تا بیشتر به کنه مطلب مورد نظر مولانا دست یابیم. یعنی به این ترتیب که «این دهان بستی دهانی دیگر باز شد؟» کدام دهان دیگر؟ همان دهانی که به گفته او باید «خورنده لقمه‌های راز» باشد. به بیان دیگر در نگرش مولانا بستن «این دهان» یک بخش از کار است. بخش دیگر و مهم‌‌تر باز شدن «آن دهان دیگر» است که متاسفانه بندرت اتفاق می‌افتد. این دهان معمولی فقط خورنده لقمه‌های چرب و شیرین است. لقمه‌هایی که تقریبا قوت هر روزه ماست و در حد امکان خود از آن بهره می‌بریم. بماند که فقرا و محرومان حتی از همین لقمه‌های روزمرده دنیایی نیز بی نصیب می‌مانند و این خود مصیبتی مضاعف است.

اما لقمه‌های راز، لقمه‌های کمیاب و دور از دسترسی است. لقمه‌هایی است که درسایه جد و جهد و تفکر و تامل در خویش حاصل می‌شود و برای کسب آنها باید ریاضت‌هایی را برخود تحمیل کرد. لقمه‌هایی که به قولی با دو تیغ برنده نخواستن و نداشتن به‌دست می‌آید و در مسیر رنج پخته و آماده هضم روح می‌گردد. باید نگاه خود را از «این روی زندگی» برگرفت و به «روی دیگر» آن دوخت و بسیار کوشید تا آن وجه پنهان را ملاحظه کرد و مد نظر خود قرار داد. زیرا آن رفیق اعلی «پنهان زدیده‌ها و همه دیده‌ها از اوست». باید به دنبال آن «آشکار صنعت پنهان» رفت تا شاید راه به جایی برد و خود را از بند زندگی روزمره رها کرد. رمضان و روزه گرفتن در آن تنها فرصت و بهانه‌ای به‌دست می‌دهد تا آدمی در چنین مسیری گام بردارد ؛برای چند صباحی هم شده او را از فضای عادی و تکراری و بشدت دست و پاگیر خلاص کرده و به فضایی از معنا، مهر، شفقت و زلالی روح پرتاب کند.

بی‌تردید اگر می‌بینیم بعضا نماز‌های ما موجب «تقرب» به او نمی‌شود یا به گفته قرآن از «فحشا و منکر» باز نمی‌دارد، اشکالی در نوع نماز خواندن ماست. راست گفت شاعر که: «اسلام به ذات خود ندارد عیبی/ هر عیب که هست از مسلمانی ماست». اگر با بستن این دهان، دهان دیگری باز نمی‌شود و روزه‌های ماه رمضان پالایشی را در روح و روان ما به وجود نمی‌آورد، عیب از ماه رمضان و سنت روزه گرفتن در آن نیست، این عیب و ایراد دقیقا به نوع مسلمانی ما برمی‌گردد. اگر در جامعه‌ای شیعی با آن‌همه تاریخ خونین در جهاد و شهادت و میراث گرانبار از ادعیه و اذکار و مناجات‌های شبانه و روزانه همچنان فساد و اختلاس و رشوه و تجاوز و نقض قانون و عدم رعایت حقوق مردم بیداد می‌کند، دقیقا ایراد به نوع دین‌ورزی برخی از ما برمی‌گردد. نوعی دین ورزی که بیشتر لقلقه زبان است و نمی‌تواند آنچنان که باید، اثری روحانی و معنوی در جان فرد باقی گذارد که اگر می‌گذاشت، قادر بود آن چشمه‌‌های شیطانی از قبیل حرص و طمع و غارتگری و تجاوز را بپوشاند و در عوض چشمه‌های زلال معرفت، صداقت، تواضع، عدالت و خدمت به خلق را جایگزین کند.

محمد‌علی عسگری

روزنامه‌نگار