ضرورت انتخاب مسیر در فناوری فضایی ایران

به این ترتیب جوانان دانشمند و فرهیخته ایران ثابت کردند تحریم‌های سخت و همه‌جانبه و جلوگیری از هرگونه کمک‌رسانی حتی به شکل نظری به کارشناسان ایرانی برای دستیابی به فناوری‌های نوین در زمینه طراحی و ساخت ماهواره‌بر و ماهواره در برابر غیرت کارشناسان جوان میهن‌مان همچون تارهای عنکبوت، سست و بی‌بنیاد است.

ایجاد هماهنگی و انسجام در سازمان‌های مرتبط با فناوری فضایی و برداشتن گام‌های پرشتاب بعدی نشان می‌داد ظاهرا مسئولان از تجربه تاریخ فناوری در جهان درس آموخته‌اند و می‌توان به وعده‌های داده شده در برنامه توسعه فناوری فضایی دل بست.

در ماه‌های پایانی جنگ جهانی دوم، چه آمریکا و چه شوروی، جذب و جلب دانشمندان آلمانی را که در آن دوران قوی‌ترین تشکیلات فناوری موشکی جهان به‌شمار می‌رفتند به‌عنوان یکی از راهبردی‌ترین برنامه‌های خود در دستور کار قرار دادند. آمریکایی‌ها خوش اقبال بودند و توانستند تقریبا تمام طراز اول‌ها را شکار کنند و با خود ببرند و روس‌ها به افراد درجه چندم رسیدند. در حالی که همه تصور می‌کردند آمریکا با آن غنائم جنگی ارزشمند حرف اول را در فناوری فضایی خواهد زد، روس‌ها نه تنها نخستین ماهواره را در سال 1336 به فضا پرتاب کردند که صاحب نخستین‌های متعدد دیگری در فناوری فضایی شدند و آمریکا را از لحاظ تبلیغاتی کاملا در گوشه رینگ قرار دادند؛ به‌طوری که این کشور مجبور شد برای به دست آوردن حیثیت، هزینه کمرشکن ماموریت آپولو را برای سفر به ماه بپذیرد.

اینجاست که باید پاسخ سوالی کلیدی را یافت: چرا روس‌ها که دستشان‌ از نظر کمیت فناوران فضایی در برابر آمریکایی‌ها تقریبا خالی بود، در ترقی و توسعه فناوری فضایی از آنها جلو افتادند؟ رمز پیروزی آنها چه بود؟

اگر امروز ما به این تجربه گرانبها توجه داشته باشیم،خواهیم توانست حرکتی که خیلی خوب شروع کردیم، اما متاسفانه در سال‌های اخیر در مدار انجماد قرار گرفته را توانمند کنیم و ققنوس فناوری فضایی ایران را بار دیگر به پرواز درآوریم. وگرنه باید همچنان خاکسترنشین موفقیت‌های قبلی باشیم. رمز موفقیت روس‌ها در فناوری فضایی، انتخاب مدیران لایق، توانمند و با انگیزه، عالم و عاشق به کار خود، انسجام قوی و پایدار تشکیلات فضایی و ایمان و اعتقاد به توانمندی فناوری فضایی برای اعتلای کشور و روحیه مردم بود.

حال لازم است بنشینیم و با وجدان بیدار قضاوت کنیم در انتخاب مدیران تشکیلات مرتبط با فناوری فضایی، انگیزه و دانش چقدر موثر بوده است؟ آیا تدابیر اتخاذ شده به انسجام در تشکیلات فضایی منجر شده یا پراکندگی و سردرگمی به بار آورده است؟ آیا این تدابیر باعث جذب نیروهای جوان و توانمند شده یا آنها را دور کرده و باعث فرار مغزها شده است؟ آیا رویه‌ای که در پیش گرفتیم به ساخت و در مدار قراردادن ماهواره‌های جدیدتر و پیشرفته‌تر منجر شده یا زمزمه‌های «ما نمی‌توانیم» و باید از کشورهای دیگر ماهواره بخریم را بلند کرده است؟

سیروس برزو

روزنامه‌نگار و مروج دانش فضایی