خط و نشان مجلس برای تعطیلات نوروز

اولین باری که مجلس جدی وارد این حوزه شد مربوط به مجلس هفتم بود که بی‌نتیجه ماند و سپس حواله کار به مجلس نهم و نگارش یک طرح افتاد که باز هم نتیجه‌ای نداد، اما این بار در مجلس دهم به نظر می‌رسد بحث جدی است، جدی‌تر از دفعه‌های قبل.

تاکنون نمایندگان کمیسیون‌های مختلف مجلس در مورد طرح جدید ساماندهی تعطیلات صحبت کرده‌اند که البته جزئیات طرح نشان می‌دهد قبل از آن که هدف، ساماندهی تعطیلات باشد، حذف و کاهش تعطیلات است.

جزئیات این است: حذف تعطیلی 29 اسفند (روز ملی شدن صنعت نفت)، 12 فروردین (روز جمهوری اسلامی)، 13 فروردین (روز طبیعت) و 15 خرداد (قیام 15خرداد)، همچنین لغو تعطیلی پنجشنبه‌ها و تعطیل شدن روزهای شنبه به جای آن.

اما طرحی که این روزها در کمیسیون‌های مختلف مجلس دست به دست می‌شود یک بخش خاص دارد، بخشی که ایران و مردمش را بشدت متاثر می‌کند و روی نقطه حساس علایق و احساساتشان دست می‌گذارد.

داستان بر سر کاهش تعطیلات نوروز است، کاهشی چشمگیر؛ نوعی سقوط‌ آزاد از 13 روز به پنج روز. طراحان طرح ساماندهی تعطیلات رسمی کشور در نظر دارند از یک سو فقط پنج روز نخست تعطیلات فروردین را باقی بگذارند و از سوی دیگر تعطیلات روزهای دوازدهم و سیزدهم فروردین را نیز ملغی کنند تا عملا فقط پنج روز از نوروز هر سال تعطیل باشد.

اگر چنین شود هشت روز از کل تعطیلات کشور به این ترتیب کم می‌شود و همه اقشار ملت چه دولتی و چه خصوصی از روز ششم فروردین باید در محل کار و تحصیلشان حاضر شوند؛ اتفاقی که یک سنت‌شکنی بی‌سابقه است و رویدادی است که یک تاریخچه نسبتا طولانی را زیر و رو می‌کند.

چندین دهه است که مردم ایران نوروز را 13 روزه جشن گرفته‌اند و برای تک تک روزهای تعطیلش برنامه داشته‌اند و حتی اگر برنامه هم نداشته‌اند از کنار خانواده بودن لذت برده‌اند.

حالا اگر قرار باشد این روزهای تعطیل دوست‌داشتنی حذف شود و زندگی روزمره با همه مشکلاتش از روزهای نخست سال نو از سر گرفته شود، غم بزرگی به دل می‌نشیند، فرهنگ نیز بماند که چه لطمه‌ها می‌خورد.

دستکاری فرهنگ ممنوع

نوروز را باید در اسطوره‌ها جست، در روزگار جمشید و عصر طلایی حکومتش در افسانه‌ها، روزگاری که جزئیاتش کم و بیش مخدوش است و پرابهام. نوروز را اما با همه ابهتش می‌توان در حجاری‌های تخت جمشید دید، صحنه‌هایی باشکوه و پراحساس از تمایل یک ملت به صلح و آشتی و شادی.

به امروزمان هم که نگاه کنیم نوروز شادترین بخش زندگی‌مان است، حتی انسانی‌ترین بخش آن، روزهایی برای بازسازی نهاد دوست‌داشتنی خانواده با فراغ بال.

به همین علت معصومه ابراهیمی، مردم‌شناس می‌گوید تعطیلات نوروز بخشی از هویت ماست و نباید دستکاری شود. او در گفت‌وگو با ما تاکید کرد که تعطیلات نوروز به عنوان مساله‌ای فرهنگی باید از فضاها و نگاه‌های سیاسی و ایدئولوژیک جدا باشد و آن را به عنوان مساله‌ای فرهنگی در متن و بافت فرهنگ بررسی کنند.

ابراهیمی معتقد است با ریشه‌ای که فرهنگ نوروز میان اقوام مختلف ایرانی و طبقات گوناگون اجتماعی دارد هرگونه تغییر در آن با واکنش مردم روبه‌رو می‌شود و اساسا مبحثی است که قانون‌بردار نیست.

او حتی به سال‌هایی اشاره می‌کند که نوروز باستانی با ایام عزاداری محرم مقارن می‌شود و مردم به صورت خودجوش و بدون آن که از بالا برایشان دستوری آمده باشد هم آن را گرامی می‌دارند و هم این را.

این مردم‌شناس اما بیش از هر چیز نگران از دست رفتن فرصت‌های نابی است که نوروز در اختیار ملت می‌گذارد، فرصت شاد بودن، بودن با خانواده، انجام دید و بازدید‌های فامیلی و دورهمی‌های دوستانه.

ابراهیمی می‌گوید اگر قرار باشد شادی‌ای که به واسطه نوروز و تعطیلاتش به ما ارث رسیده از مردم گرفته شود، بنیان خانواده ضربه می‌خورد. او در واقع نگران حذف یا کمرنگ شدن اجتماعات خانوادگی به واسطه کم شدن تعطیلات است، نگران تکرار چرخه کسالت‌بار کار کردن و لذت نبردن، دلواپس سلب فرصتی مطلوب برای سفر.

این مردم‌شناس می‌گوید: تعطیلات نوروز فرصت مغتنمی است برای صنعت گردشگری و چرخیدن چرخ کسب و کار دست‌اندرکاران این صنعت که اگر قرار باشد تعطیلات نوروز کم شود بسیاری از مردم قید سفر کردن را می‌زنند و آنهایی که شغلی مرتبط با گردشگری دارند، لطمه می‌خورند.

جالب است که در بدنه مجلس نیز نمایندگانی هستند که این چنین فکر می‌کنند از جمله علی کرد، نماینده مردم خاش که گفته است این که بخواهند تعطیلات نوروز را کلا حذف کنند یا کاهش اساسی بدهند، درست نیست. او پیشنهاد داده که می‌توان این تعطیلات را به ده روز کاهش داد.

دیروز هم که ما با احد آزادیخواه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس صحبت کردیم او بر همین اعتقاد بود و گفت: در نوروز مسافرت‌ها به اوج می‌رسد و زمانی است برای ایجاد نشاط اجتماعی و البته ظرفیتی خوب برای کاهش آسیب‌های اجتماعی. او اضافه کرد که شاید نیازی به دستکاری تعطیلات نوروز نباشد چه بسا که دست زدن به ساختار آن به صلاح کشور نباشد.

حذف تعطیلات اضافی، آری

امسال که سال خروس است بجز جمعه‌ها که 48 روز و 48 نقطه قرمز روی تقویم است، 21 تعطیل رسمی هم داشتیم که سه روز آن تا آخر سال هنوز باقی است، یکی روز22 بهمن سالگرد پیروزی انقلاب، ‌دوم اول اسفند شهادت حضرت فاطمه(س) و سوم 29 اسفند روز ملی صنعت نفت.

روز 29 اسفند در طرح جدید نمایندگان مجلس در سیبل حذف قرار دارد که تا این لحظه البته واکنش خاصی به لغو تعطیلی آن ابراز نشده. بجز این روز نمایندگان طراحِ طرح ساماندهی تعطیلات رسمی درصددند روزهای12 و13 فروردین و روز 15 خرداد را نیز از شمار روزهای تعطیل خارج کنند.

همچنین در بخشی از این طرح که کم‌حاشیه‌تر از دو بخش دیگر مانده، سعی بر این است تا تعطیلی پنجشنبه‌ها لغو و به‌جایش شنبه‌ها تعطیل شود با این توجیه که تعطیلی پنجشنبه‌ها و جمعه‌ها در ایران از یک سو و تعطیلی روز‌های شنبه و یکشنبه در بقیه کشورها عملا ارتباطات ایران را با دنیا چهار روز قطع می‌کند.

اما این که کدام بخش از خواسته‌های نمایندگان مجلس سرانجام محقق می‌شود در آینده مشخص خواهد شد؛ روزی که این طرح به صحن علنی بیاید، درباره‌اش رای‌گیری و مصوب شود و پس از آن به شورای نگهبان برود و به عنوان یک قانون، لازم‌الاجرا شود.

با این حال به سابقه تاریخی مجلس برای ساماندهی تعطیلات کشور که رجوع کنیم همیشه این بحث با شور و حرارت آغاز شده و بی‌نتیجه به پایان رسیده، مانند طرحی که سال 92 توسط 16 نماینده مجلس تهیه شد، ولی سرانجام با ایراداتی که اداره کل تدوین قوانین بر آن گرفت، عقیم ماند.

یکی از اشکالاتی که به این طرح گرفته شده بود، لغو تعطیلی روز 15 خرداد بود به طوری که اداره کل تدوین قوانین گفته بود این روز مبدا انقلاب اسلامی و تعطیلی‌اش غیرقابل حذف است. همچنین این اداره به لغو تعطیلی روزهای 12 فروردین و 29 اسفند نیز خرده گرفته بود و این دو روز را از روزهای مهم انقلاب و ملی برشمرده بود که باید تعطیل بمانند.

بنابراین اکنون نیز به نظر می‌رسد طرح فعلی نمایندگان با ایرادات مشابه اداره کل تدوین قوانین روبه‌رو شود، ضمن این که بسیاری از نمایندگان مجلس نیز برای دستکاری تعطیلات تقویم، موضعی محتاطانه را می‌پسندند، کسانی مثل شکور پورحسین، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس که به ما گفت عده‌ای فکر می‌کنند بهره‌وری پایین و وضعیت اقتصادی کشور زاییده تعطیلات است درحالی که حتی اگر شب و روز، بی وقفه هم کار کنیم، باز وضع همین است.

او به مطالعه‌ای تطبیقی اشاره کرد که نشان می‌داد تعطیلات در آمریکا، فرانسه، انگلیس و چند کشور توسعه یافته جهان بیشتر از ماست درحالی که لطمه‌ای به اقتصادشان وارد نشده است. بنابراین تاکید کرد باید تعطیلات ساماندهی شود نه لزوما کم، مثل زمان‌هایی که تعطیلات قمری و شمسی مقارن می‌شوند و چند روز را پشت هم به تعطیلی می‌کشانند.

مریم خباز - جامعه