بُرد یا باخت بیت‌کوین و چالش‌های موجود

پیدایش این واحد پولی، نشانه ظهور شکل جدیدی از مبادلات پولی غیرمتمرکز است. بیت‌کوین پول رایج در شبکه است و کسانی که از بیت‌کوین استفاده می‌کنند، دارای یک کیف پول دیجیتال هستند که می‌تواند روی کامپیوتر شخصی آنها قرار گیرد.

پول دیجیتال، پولی است که به شکل الکترونیکی برای تبادل کالا و خدمات استفاده می‌شود. بیت‌کوین به عنوان اولین پول دیجیتال جهان به کاربران این امکان را می‌دهد که توسط آن، پرداخت آنلاین را در وب سایت‌های مختلف انجام دهند. پرداخت با بیت‌کوین به مراتب راحت‌تر از پرداخت با کارت بانکی است. معماری بیت‌کوین به گونه‌ای طراحی شده که نسبت به سیستم‌های پرداخت دیگر، هم هزینه‌های معامله برای مصرف‌کنندگان و تجار در آن پایین‌تر است و هم حریم خصوصی افراد بیشتر حفظ شده است. هدف بنده یک تصویر شفاف از معماری بیت‌کوین و مباحث امنیتی مطرح شده در آن است که در این زمینه بتوانم کاربران و استفاده‌کنندگان بیت‌کوین را یاری دهم و هوشیار سازم.

پیدایش این واحد پولی، نشانه ظهور شکل جدیدی از مبادلات پولی غیرمتمرکز است. بیت‌کوین پول رایج در شبکه است و کسانی که از بیت‌کوین استفاده می‌کنند، دارای یک کیف پول دیجیتال هستند که می‌تواند روی کامپیوتر شخصی آنها قرار گیرد.

بیت‌کوین برخلاف سایر وجوه رایج توسط یک نهاد مشخص ایجاد و نظارت نمی‌شود. به عبارت دیگر، بدون وجود بانک مرکزی عمل می‌کند و بسط آن توسط الگوریتم‌های هوشمندانه کنترل می‌شود.

نبود نظارت و کنترل روی آن سبب شده تا بیت‌کوین به عنوان
یک شیوه پرداخت عمدتا به منظور تبادلات غیرقانونی و فرار از پرداخت مالیات و پولشویی مورد استفاده قرار گیرد.

بیت‌کوین تنها پول مجازی موجود نیست و پول‌های مشابه دیگری نظیر Litecoin،Ripple،Igold،Linden dollars و اخیرا هم Facebook Credits که کاربران فیس بوک از آن برای خریدن کالا و خدمات در محیط فیس‌بوک استفاده می‌کنند، وجود دارد ولی اعتبار و گستردگی آنها به میزان بیت‌کوین نیست.

شیوه انتشار پول مجازی

بیت‌کوین به جای این که در انتشار خود مانند دیگر پول‌های دنیا وابسته به اعتبار بانک مرکزی یک کشور باشد، به الگوریتم‌های رمزنگاری رایانه‌ای وابسته است و به هیچ نهاد متمرکزی وابسته نیست.

هر بیت‌کوین، جوابی برای حل یک مساله پیچیده ریاضی است که تعداد زیادی کامپیوتر با هم برای پیدا کردن جواب آن رقابت می‌کنند. اولین کسی که بتواند جواب مساله را پیدا کند، صاحب آن بیت‌کوین خواهد بود.

نکته جالب درباره انتشار بیت‌کوین آن است که با افزایش تعداد کامپیوترهایی که به حل مسائل می‌پردازند، حجم بیت‌کوین‌های منتشر شده و به عبارت دیگر پایه پولی بیت‌کوین به شکل فزاینده افزایش نمی‌یابد.

شبکه بیت‌کوین به گونه‌ای طراحی شده که اگر تعداد کامپیوترهایی که برای حل این مسائل استفاده می‌شوند افزایش یابد، مساله با استفاده از فرمول‌های ریاضی کمی پیچیده‌تر می‌شود و پیچیدگی مسائل به صورتی تغییر می‌کند که میزان بیت‌کوین‌ها به طور مستمر طوری کاهش یابد که هر چهار سال یکبار میزان بیت‌کوین‌های جدید نصف شود.

به نظربنده هر چند بیت‌کوین نوسانات شدیدی را پشت سر گذاشته، اما به‌طور کلی بشدت افزایش ارزش داشته است. پس خرید آن حداقل تاکنون سرمایه‌گذاری خوبی به حساب می‌آید، اما آیا این موضوع حاکی از موفقیت آزمایش این طرح است؟ البته چیزی که ما از یک سیستم پولی می‌خواهیم این نیست که افراد ذخیره کننده آن ثروتمند شوند. ما از سیستم پولی انتظار داریم که مبادلات را سهولت بخشیده و کل اقتصاد را ثروتمند کند و این به هیچ وجه چیزی نیست که در بیت‌کوین در حال اتفاق است.

بسادگی می‌توان پی برد این قابلیت بیت‌کوین که مالکیت پول را پنهان نگاه می‌دارد، می‌تواند بشدت روال دریافت مالیات و تامین مالی دولت‌ها را دچار مشکل ساخته و برای تامین منافع عده‌ای سرمایه‌دار که تمایلی به پرداخت مالیات ندارند، ارکان ثبات، امنیت و پیشرفت را با چالش مواجه سازد.

برخلاف ادعایی که زیاد روی آن تبلیغ می‌شود، بیت‌کوین نمی‌تواند مشکل ایجاد نقدینگی بدون پشتوانه را حل کند. بسیاری از کسانی که آشنایی بیشتری با اقتصاد دارند، می‌دانند خلق اعتباری که به واسطه وام‌های بانک‌ها در جامعه ایجاد می‌شود، قدرتی چند برابر پایه پولی اولیه ایجاد شده توسط دولت دارد و دولت‌ها می‌توانند با کنترل سیستم‌های بانکی به وسیله اهرم‌های خاصی که در اختیار دارند، میزان افزایش یا کاهش نقدینگی اقتصاد را بدون هیچ تغییری در پایه پولی اعمال کنند.

همچنین در باره بقا و دوام بیت‌کوین چندان خوشبین نباید بود و رشد سریع اتفاق افتاده را می‌توان به حساب هیجان غیرعقلایی کاربران جدیدی گذاشت که به سراغ بیت‌کوین آمده‌اند. وقتی بتوانیم یک واحد پولی الکترونیک خصوصی داشته باشیم، معنی آن این است که می‌توانیم واحدهای پولی متعددی از این نوع داشته باشیم و به این ترتیب هیچ تضمینی وجود ندارد که دیگران همان واحد پولی را که شما استفاده می‌کنید، بپذیرند.

رشد سریع بیت‌کوین را می‌توان به عنوان نشانه‌ای از وابستگی بیت‌کوین به انتظارات و به این ترتیب نشانه‌ای از طبیعت حبابی آن دانست.

چالش ها، تهدیدات و فرصت‌های پول مجازی

چالش‌های فنی:

مشکلات فنی زیادی سر راه بیت‌کوین قرار دارد که با گسترش کاربران و افزایش اطلاعات در گردش گسترده‌تر می‌شود. یکی از مشکلات بیت‌کوین، پیچیدگی‌های فنی این پروژه است که راه را برای وقوع بحران‌های غیر قابل پیش‌بینی باز می‌کند.

تاریخچه بیت‌کوین نشان می‌دهد، این پروژه سه بار در اوت 2010 و مارس2013 و ژانویه 2016 دچار مشکل فنی و باعث کاهش فوری و شدید ارزش بیت‌کوین شد.

چالش‌های پیش رو

اگر استفاده از بیت‌کوین رواج پیدا کند، کشف جرایمی مثل دزدی هویت، بسیار مشکل‌تر خواهد شد، چون تراکنش‌ها توسط سرور منتشر‌کننده قابل ردیابی نیست، اما در عین حال جرایم دیگر مثل فرار از مقررات حاکم بر جریان بین‌المللی سرمایه ساده‌تر خواهد بود.

چالش‌های امنیتی: همان گونه که عنوان شد، پول‌های مجازی ماهیت فیزیکی ندارند و روی کامپیوتر شخصی ذخیره می‌شوند؛ لذا این امکان وجود دارد که با دزدیده شدن کامپیوتر یا هارد دیسک، بیت‌کوین‌ها از دست بروند یا توسط هکرها دزدیده شوند و از این جهت امنیت پایینی دارند.

تهدیدات اقتصادی: بیت‌کوین برخلاف سایر وجوه رایج توسط یک نهاد مشخص ایجاد و نظارت نمی‌شود. به عبارت دیگر؛ بدون وجود مقام پولی عمل می‌کند و بسط آن توسط الگوریتم‌های هوشمندانه کنترل می‌شود.

عدم تمرکز بیت‌کوین و وابستگی آن به شبکه غیرمتمرکز، امکان نظارت و کنترل آن را بسیار دشوار می‌کند و قابلیت اطمینان این پول را برای کسانی که می‌خواهند از آن استفاده کنند، بشدت بالا می‌برد و از این نظر بیت‌کوین و سایر پول‌های مجازی به عنوان یک شیوه پرداخت، عمدتا به منظور تبادلات مالی و معاملات غیرقانونی و مجرمانه نظیر مواد مخدر و قاچاق و فرار از پرداخت مالیات و پولشویی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر؛ ویژگی‌های فوق الذکر پول مجازی و بخصوص قابلیت عدم امکان نظارت، کنترل و رهگیری از یک جنبه دیگر می‌تواند تسلط کشورهای حاکم بر نظام‌های پرداخت بین‌المللی را که بعضا سوء استفاده از قدرت مسلط را به دنبال دارد، تضعیف کند.

و در انتها هرگز انتظار نداشته باشید با بیت‌کوین یا هر تکنولوژی نوپدید دیگری، پولدار شوید. این نکته همیشه حائز اهمیت است که باید در مورد هر چیزی که خوب‌تر از آنچه واقعی است، به نظر می‌آید یا از قوانین اولیه اقتصاد پیروی نمی‌کند، محتاط باشید.

بیت‌کوین فضای رو به رشدی از نوآوری هاست و فرصت‌های کسب و کار زیادی دارد که البته شامل خطراتی هم هست. هیچ تضمینی وجود ندارد که چون بیت‌کوین تاکنون با سرعت زیادی توسعه یافته است، از این پس همچنان به رشد خود ادامه دهد. سرمایه گذاشتن از زمان و منابع روی هر چیزی که به بیت‌کوین وابسته است، نیاز به کارآفرینی دارد. راه‌های گوناگونی برای به دست آوردن پول به وسیله بیت‌کوین وجود دارد؛ مانند استخراج، سفته بازی یا راه انداختن کسب و کارهای جدید. تمام این روش‌ها رقابتی هستند و هیچ تضمینی وجود ندارد که سودآور باشند. این به خود فرد بستگی دارد که هزینه‌ها و مخاطراتی را که در این نوع پروژه‌ها هست، بدرستی ارزیابی کرده باشد.

دکتر ساسان عیسی‌زاده نشلی

کارشناس اقتصادی،مشاور بازاریابی و مدرس دانشگاه