پایان داعش و آینده بحران در سوریه

«استفان دی‌میستورا» گفت: آخرین سنگر‌های گروه تروریستی داعش در سوریه احتمالا تا اواخر ماه اکتبر فرو خواهد پاشید.

نماینده سازمان ملل متحد در امور سوریه تصریح کرد: «اگر جامعه بین‌المللی، دولت و معارضان سوری را به سمت پذیرش مذاکرات واقعی سوق دهند، ظرف یک سال احتمال برگزاری انتخابات معتبر وجود دارد، اما گر شکست داعش با توافقات سیاسی همراه نشود، احتمال بازگشت تروریست‌های مسلح وجود داد؛ این چیزیست که قبلا در عراق اتفاق افتاده بود».

آزادسازی حلب نقطه عطف تحولات سوریه

تحولات میدانی سوریه با آزادسازی کامل شهر حلب در روزهای پایانی سال 2016 میلادی وارد فاز تازه‌ای شد. در دوازدهم دسامبر سال 2016 (22 آذر 1395) نیروهای مردمی و ارتش سوریه با حمایت مستشاری فرماندهان نظامی ایران و پشتیبانی هوایی جنگنده‌های روسیه وارد بخش قدیمی شهر حلب شدند و آخرین گروه‎های تروریستی را از این شهر بسیار مهم - که روزگاری قلب اقتصادی سوریه نام داشت – خارج کردند.

این پیروزی به عنوان نقطه عطف راهبردی در تحولات میدانی سوریه موجب ضعف کامل گروه‎های تروریستی و معارضان سوری در دیگر جبهه‌های نبرد شد و شرایط را برای تغییرات سیاسی میدانی مهمتری در آینده سوریه فراهم کرد.

یکی از مهمترین ثمرات آزادسازی حلب، تغییر آشکار در موضع ترکیه و پیوستن آنکارا به محور تهران – مسکو در مذاکرات صلح آستانه بود. این مذاکرات که در یک ماه و نیم پس از آزادی شهر حلب در شهر آستانه پایتخت قزاقستان آغاز شد سرانجام حدود سه ماه بعد در چهاردهم اردیبهشت ماه امسال به نخستین توافق پایدار «کاهش تنش» در مناطقی از جمله دمشق، حمص و ادلب منجر شد.

در پرتو این دستاورد میدانی و سیاسی، ارتش سوریه توانست دستاوردهای مختلف دیگری را در سایر مناطق درگیری با گروه‌های تروریستی و معارضین مسلح به دست آورد.
در تاریخ دوم مارس 2017 (12 اسفند 95) آزاد کرد شهر باستانی «تدمر» از اشغال گروه تروریستی داعش آزاد شد.

در همین دوره بخش زیادی از مناطق پیرامونی دمشق و داریا از دست تروریست‎های جبهه النصره و متحدان آنها خارج شد. ثمره این دستاوردهای میدانی، گشوده شدن پرونده آشتی ملی با مدیریت وزارت آشتی سوریه بود که موجب خلع سلاح و تسلیم هزاران نفر از اعضای گروه‎های معارض و تروریستی بود. در بزرگترین توافق آشتی که در این دوره روی داد، حدود 4 هزار نفر در منطقه داریا با تحویل سلاح خود به ارتش از منطقه خارج شده و به شهر ادلب منتقل شدند.

آزادسازی منطقه التنف در مرز مشترک سوریه با اردن و عراق، کنترل کامل بر مرزهای سوریه با لبنان، آغاز عملیات آزادسازی محدوده شمالی استان حمص و پیشروی های سریع در دو استان الرقه و دیرالزور از تحولات مهمی است که در ماه‎ها و هفته‎های اخیر توازن قوا و موقعیت میدانی در جنگ سوریه را به طور کامل به نفع دولت و ارتش این کشور تغییر داد.

به گونه‌ای که طرف‌های منطقه‌ای و بین‎المللی بحران سوریه ناگزیر به تایید برتری بلامنازع ارتش در تحولاتی میدانی سوریه شده و از مواضع پیشین خود درباره براندازی نظام سوریه و برکناری‌رئیس جمهوری این کشور عقب‌نشینی کرده‎اند.

تصریح رئیس‌جمهور و وزیر خارجه فرانسه بر اینکه «بشار اسد» در شرایط کنونی هیچ جایگزینی در سوریه ندارد، درخواست وزیر خارجه عربستان از مخالفان سوری برای تغییر دیدگاه خود درباره آینده سوریه، بازگشت سفیر اردن به سوریه نمونه‌هایی از تغییر در مواضع برخی طرف‎های درگیر در بحران سوریه است، که ریشه در تثبیت موقعیت سیاسی و میدانی ارتش و نظام سوریه در این کشور دارد.

پیش‎بینی جدید استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه درباره پایان کار داعش در یک ماه آینده هم در چارچوب همین تحولات قابل تحلیل است، و نشان از شکست طرح‌های مختلف براندازی نظام سوریه در شش سال و نیم گذشته دارد.

مذاکرات مهم آستانه و ژنو

وزارت خارجه قزاقستان اعلام کرد که دور جدید نشست آستانه (آستانه 6) درباره سوریه 14 و 15 سپتامبر(23 و 24 شهریور) برگزار خواهد شد. نشست بین‌المللی دیگری نیز در سطح عالی در خصوص مسئله سوریه در چارچوب روند نشست‌های آستانه، 14 و 15 سپتامبر در پایتخت قزاقستان تشکیل خواهد شد. به گفته مقامات وزارت خارجه قزاقستان، انتظار می رود این مذاکرات به تدوین طرح مناطق کاهش تنش در ادلب، حمص و غوطه شرقی منجر شود.

از سوی دیگر استفان دی‎میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه هم از برگزاری دور جدید مذاکرات ژنو در روزهای پایانی ماه اکتبر (اواخر مهر یا اوایل آبان) خبر داد.

طبعا با توجه به پیش‎بینی استفان دی‎میستورا درباره پایان کار داعش ظرف یک ماه آینده، این دور از مذاکرات آستانه و ژنو از اهمیت بیشتری برای نیل به توافق آتش بس دایمی در سوریه و ترسیم الگوی سیاسی آینده برای این کشور برخوردار است.

از این رو تحرکات دیپلماتیک حول محور سوریه در روزهای اخیر شدت یافته و علاوه بر سفر منطقه‎ای نماینده سازمان ملل در امور سوریه، شاهد سفر اخیر رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه به اردن و همچنین برنامه سفر قریب‌الوقوع وی به تهران هستیم.

سفر هفته گذشته سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه به برخی کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، دیدار بنیامین نتانیاهو رئیس کابینه صهیونیستی با ولادیمیر پوتین، رئیس‎جمهوری روسیه در شهر سوچی و سفر جاری حسین جابری انصاری معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه کشورمان به سوریه ولبنان نشان از دور جدید تحرکات دیپلماتیک منطقه‎ای و بین‎المللی دارد که قطعا در روزهای باقی‎مانده تا مذاکرات آستانه و ژنو افزایش بیشتری خواهد یافت.

طبعا در این مرحله قوت دیپلماسی و توان ائتلاف سازی و تعریف منافع مشترک با گروه‎ها و طرف‎های موثر در بحران سوریه برگ برنده‌ای است، می‎تواند در ترسیم آینده سیاسی سوریه و عبور دادن این کشور از خطر تجزیه، بازگشت بی‎ثباتی و تروریسم و برآمدن جریان‎های غیرملی و وابسته به هرم قدرت نقش تعیین کننده‎ای داشته باشد.

سنگینی وزن مقاومت در تحولات سوریه

ایستادگی ملت، دولت و ارتش سوریه در طول شش سال و نیم جنگ بی امان با گروه‎های تروریستی و حامیان منطقه‎ای و بین‌المللی آنها سرانجام به تقویت و تحکیم موقعیت جبهه مقاومت در سوریه و سراسر منطقه منجر شده است.

در همین چارچوب، در عرصه بین‌المللی کشور روسیه و در حوزه‎ منطقه‌ای ایران و حزب‎الله لبنان به عنوان حامیان اصلی سوریه، نقش تعیین کننده‌ای در فرایند مبارزه با تروریسم ایفا کرده‎اند.

همسو با موازنه مثبت قدرت مقاومت در سوریه، در عراق هم شکست راهبردی جریان داعش موجب تقویت محور مقاومت گردیده و توطئه براندازی یا تجزیه دولت مرکزی در عراق را نقش بر آب کرده است.

سومین رویداد مهم میدانی در جنگ با تروریسم در لبنان روی داده است که طی آن جبهه متحد متشکل از ارتش و حزب الله لبنان در کنار ارتش سوریه توانست با شکست عناصر داعش، جبهه‎النصره و دیگر گروه‎های تروریستی در منطقه عرسال، به توافقی برای خروج کامل این عناصر تروریستی از خاک لبنان دست یابد.

پیروزی‌های میدانی جبهه مقاومت در مبارزه با تروریسم درحالی رقم خورده است که جبهه آمریکایی – صهیونیستی - سعودی در سال‎های اخیر از همه ابزار و امکانات خود برای حمایت از جریان‎های تروریستی و شکست کشورهای محور مقاومت بهره گرفته‎ است.

و کلام آخری اینکه شکست همزمان داعش در جبهه‎های عراق، سوریه و لبنان نشان داد، بحران تروریسم در منطقه قبل از آنکه راه حل سیاسی داشته باشد، سازوکار نظامی و میدانی داشته و تا زمانی که جریان‏‎های تروریستی مسلح خاک کشورهای منطقه را تحت اشغال خود دارند، امیدی به حل و فصل بحران در کشورهای منطقه وجود ندارد.

یوسف اسماعیلی / جام جم آنلاین