فیلمنامه نویسی متفاوت

این روش‌ها هر چه باشد، نتیجه‌اش باید یک فیلمنامه خوب، جذاب و خواندنی باشد، اما آیا در عمل این اتفاق می‌افتد؟ کدام کتاب می‌تواند کارکرد بهتری در این رابطه داشته باشد؟ در بین کتاب‌های مختلفی که این روزها در ویترین کتابفروشی‌ها جلب نظر می‌کنند، کتاب «فیلمنامه‌نویسی متفاوت» با نام متفاوت و غیرمعمول خود توجه دوستداران کتاب‌های سینمایی را به خود جلب می‌کند. زیرتیتر این کتاب با عنوان «گسست موفق از قواعد» به خواننده خود یادآوری می‌کند قرار است کار فیلمنامه‌نویسی را از دریچه و نگاه تازه‌ای انجام داده و نگاه کند. کن دنسیگر و جف راش، نویسندگان کتاب تلاش می‌کنند قواعد جدیدی را برای این کار ارائه کنند.

در حقیقت، غالب کتاب‌هایی که تا به حال در زمینه فیلمنامه‌نویسی منتشر شده‌اند، همه بر ساختار سه پرده‌ای استوار بوده‌اند و قوانین و قواعد کلاسیک فیلمنامه‌نویسی را رعایت کرده‌اند. این قواعد الگویی یکدست را برای آموزش فراهم می‌آورند و دوستداران حرفه فیلمنامه‌نویسی هم راحت‌تر با آنها کنار می‌آیند. اما از آنجا که بسیاری از فیلم‌های مهم تاریخ سینما از این ساختار سرپیچی کرده و قواعد آن را زیر پا گذاشته‌اند، چرا نویسندگان سینمایی هم از این قانون پیروی نکرده و در کتاب خود به سرپیچی از آموزه‌های متداول نپردازند؟! کتاب پیش رو با چنین دیدگاهی نوشته شده است و چنین رویکردی دارد. به این ترتیب، این کتاب ضمن تاکید بر اهمیت ساختار سه پرده‌ای، راه‌هایی را برای دگرگونی ساختاری و درونمایه‌ای فیلمنامه‌ها پیشنهاد می‌کند.

البته این به نظر خوانندگان کتاب فیلمنامه‌نویسی متفاوت برمی‌گردد که با نظرات نویسندگان آن موافق یا مخالف باشند. اما مطالعه آن خالی از لطف نیست و نکات تازه‌ای را در باب کار فیلمنامه‌نویسی ارائه می‌کند. ترجمه خوب محمد شهبا از این کتاب هم خوانندگانش را به دنبال کردن دیدگاه‌های نویسندگان آن تشویق می‌کند. کتاب 357 صفحه‌ای انتشارات هرمس در کنار یادداشت مترجم و یک مقدمه، دارای 27 فصل است. در این فصل‌ها هم قالب سه پرده‌ای مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و هم در باب نگارش فیلمنامه به گونه‌ای دیگر و متفاوت بحث می‌شود. در همین ارتباط است که در کنار نام بردن از تعداد زیادی از فیلم‌های شناخته شده تاریخ سینما، مقایسه‌ای بین دو استیون موفق سینما (استیون اسپیلبرگ و استیون سودربرگ) هم صورت می‌گیرد. یک گشت‌زنی کوتاه در بازار کتاب نشان می‌دهد سهم کتاب‌هایی درباره فیلمنامه‌نویسی بسیار بیشتر از موضوعات دیگر سینماست. دوستداران فارسی زبان کتاب هم از این نوع کتاب‌ها استقبال بیشتری می‌کنند. در این بین، کتاب فیلمنامه‌نویسی متفاوت می‌تواند نوعی ادای دین و احترام به نگرش‌های گوناگون به فیلمنامه‌نویسی و فیلمسازی باشد.

کیکاوس زیاری

جام‌جم