دیپلماسی انقلابی، کار جهادی

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی خود در مراسم تنفیذ، سه جهت‌گیری اصلی را برای فعالیت دولت جدید مشخص کردند: پرداختن به مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم، تعامل گسترده با دنیا و ظهور مقتدرانه در برابر سلطه‌طلبان در سطح
جهان. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنان اخیر خود در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیات دولت نیز اولویت‌هایی را برای فعالیت کابینه مطرح کردند که یکی از آنها تاکید دوباره بر ضرورت حل مشکلات معیشتی مردم بود و ایشان «اقتصاد» را اولویت واقعی کشور خواندند و با تأکید بر تلاش بی‌وقفه مسئولان برای حل مشکلات معیشتی مردم از جمله بیکاری جوانان گفتند: اقتصاد باید اولویت همه اعضا و بخش‌های دولت باشد.

نامگذاری سال‌های اخیر از سوی رهبر انقلاب با عناوینی در حوزه اقتصادی نیز نشانه دغدغه ایشان در این زمینه است و با توجه به شعار امسال که «اقتصاد مقاومتی؛ تولید و اشتغال» نام گرفته اولویت دولت در این زمینه روشن است.

2 توصیه راهبردی

ضرورت کار جهادی و داشتن روحیه انقلابی هم از دیگر توصیه‌هایی است که رهبر انقلاب همواره از آن به عنوان نسخه‌ای برای درمان دردهای موجود یاد کرده‌اند و در سخنرانی اخیرشان نیز بار دیگر این مساله را یادآوری کردند. ایشان به لزوم داشتن «روحیه جهادی و تلاش مضاعف و خستگی‌ناپذیر و بدون چشمداشت» اشاره کردند و با توصیه به دولتمردان برای در نظر گرفتن کارآمدی، تدین، انقلابی بودن، پرکاری و جهادی عمل کردن در انتخاب همکاران و مدیران زیرمجموعه، گفتند: اگر همکاران و مدیران شما افرادی با این خصوصیات نباشند، اهداف و مقاصد به سرانجام نخواهد رسید همان‌گونه که طرح تحول آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی کشور باوجود زحماتی که برای آن کشیده شد، آن‌گونه که باید، به نتیجه
نرسیده است.

دغدغه‌ها در سیاست خارجی

از میان سه اولویتی که رهبر انقلاب در مراسم تنفیذ بیان کردند، دو مورد به سیاست خارجی مربوط بود و همین مساله نشان‌دهنده دغدغه ایشان در این حوزه است.

ایشان در سال‌های اخیر بارها بر ضرورت حفظ روحیه انقلابی و ایستادگی در مقابل سلطه طلبان در سیاست خارجی تاکید کرده و از مسئولان دستگاه خارجی خواسته‌اند در بیان مواضع دینی و انقلابی خود صریح باشند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی روز شنبه نیز «حفظ جهت‌گیری و روحیه انقلابی و دینی در دیپلماسی» را مهم خواندند و تأکید کردند: باید در مسائل دیپلماسی به انقلاب خود افتخار کنیم و از عمل کردن به هنجارهای ملی یعنی هنجارهای برآمده از انقلاب، نظیر ایستادگی در مقابل استکبار، ظلم‌ستیزی و مخالفت با نظام سلطه، احساس عزت کنیم.

ایشان خاطرنشان کردند: پایبندی به مواضع و هنجارهای انقلابی باعث تشَخّص و برانگیختن احترام دیگران می‌شود، ضمن این که این کار با استفاده از نرمش‌ها و پیچش‌ها و طنازی‌های هنر دیپلماسی منافاتی ندارد.

«گشودن چتر دیپلماسی بر همه جهان» و «تمرکز نکردن بر روابط با چند کشور محدود» از دیگر نکاتی بود که رهبر انقلاب در زمینه سیاست خارجی بیان کردند.

ایشان افزودند: در عرصه دیپلماسی باید چابک، به روز، سریع و هوشیار عمل کرد و به فضل الهی در آینده نیز همان‌گونه که تاکنون پیش رفته‌اید و در مقابل دشمنان ایستاده‌اید، عمل کنید.

افزایش توان دفاعی

در کنار این مسائل به نظر می‌رسد با توجه به فشارهای جدید غرب در عرصه دفاعی و همچنین با در نظر گرفتن شرایط منطقه، یکی از اولویت‌های اجتناب‌ناپذیر دولت دوازدهم افزایش و توسعه توان دفاعی کشور است.

این در حالی است که آمریکایی‌ها تلاش زیادی می‌کنند به هر شکل ممکن توانمندی دفاعی جمهوری اسلامی ایران را محدود کنند و در تازه‌ترین تلاش در این زمینه، بحث بازدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تاسیسات نظامی ایران در قالب برجام را مطرح کرده‌اند؛ ادعایی که هیچ جایگاهی در برجام ندارد و مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده‌اند در زمینه دفاعی و نظامی حاضر به مذاکره با بیگانگان نیستند و بازرسی از تاسیسات نظامی نیز خط قرمز جمهوری اسلامی ایران است.

این چند مورد اولویت‌های کلی است که با توجه به شرایط کشور و جهان می‌توان برای دولت دوازدهم برشمرد و قطعا صدها اولویت ریز و درشت دیگر نیز وجود دارد که دولتمردان باید با برنامه‌ریزی دقیق از فرصت موجود برای تحقق هر چه بیشتر آنها تلاش کنند.

اقدام و عمل در اولویت اقتصاد

دکتر محمدرضا پورابراهیمی

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس

دو نکته اساسی در مورد آسیب‌های اقتصاد ایران در فرمایشات رهبر معظم انقلاب وجود دارد که یکی مربوط به اتکای بودجه عمومی به نفت و لزوم کاهش سهم نفت در بودجه عمومی و دومین مبحث که شاید مهم‌تر از بخش اول باشد موضوع کاهش حضور دولت در بخش تصدیگری در حوزه اقتصاد است. از این‌رو این اولویت باید مبنای عمل و اقدامی باشد که آثارش را بتوان در حوزه مباحث اقتصادی دید.

در بخش کاهش سهم دولت در اقتصاد با وجود این‌که دولت‌های گذشته و دولت فعلی تاکید بر اجرای سیاست‌های اصل 44 داشتند، اما واقعیت این است که مالکیت مجموعه‌ها براساس سیاست‌های اصل44 هر چند از بخش دولتی جدا شد، اما اداره این بنگاه‌ها به شکل سابق و حتی بدتر از قبل در اختیار دولت قرار دارد. اگر بخواهیم اقتصاد کشور را از حوزه تصدیگری دولت خارج کنیم باید دولت اعتقاد به خروج از این تصدیگری داشته باشد و آن‌را کنار بگذارد. البته در حال حاضر مقاومت عجیبی درخصوص خروج از تصدیگری، در دولت دیده می‌شود
و هر چند دولت در ظاهر اعلام کرده که بنگاه‌ها واگذار شده اما هنوز به شکل غیرمستقیم در اداره مجموعه اقتصادی حضور دارد که به‌نظر می‌رسد دولت در مقابل این موضوع به شکلی عملی‌تر وارد شود تا آثار ناشی از آن منجر به اجرای واقعی سیاست‌های اصل 44 شود.

اگر قبل از اجرای سیاست‌های اصل 44 دولت مالک بنگاه‌های اقتصادی بود، اما امروز ظاهر قضیه این است که بنگاه‌ها واگذار شده ولی به شکل دیگری در اختیار نهادها قرار گرفته و به عنوان نهادهای عمومی غیردولتی که اکثرقریب به اتفاق توسط دولت اداره می‌شود.

نکته دیگر بحث نفت در اقتصاد کشور است، البته تحریم‌ها در اقتصاد ایران هر چند خسران و زیان‌هایی را بر کشور وارد کرد، اما مزیت‌هایی هم داشت و این‌که توفیق اجباری شد که به‌خاطر تحریم نفت، سهم درآمد آن در بودجه عمومی کاهش پیدا کند. البته ما کمترین سهم نفت را در سال 95 داشتیم و سهم نفت به کمتر از 25 درصد رسید، اما در سال 96 تقریبا این رقم به 33 درصد افزایش پیدا کرد که اگر این روند ادامه پیدا کند ما بعد از تحریم‌ها مجددا به افزایش سهم نفت در بودجه عمومی برمی‌‌گردیم که فرمایشات مقام معظم رهبری هشداری است که اگر تحریم‌ها کنار رفته و تولید نفت از یک میلیون بشکه به سه میلیون بشکه در روز رسیده اما نباید سهم نفت دوباره در بودجه عمومی افزایش پیدا کند، لذا امیدواریم در سال 97 در لایحه بودجه این سهم به عدد سال 95 برگردد و بتوانیم به نکاتی که مقام معظم رهبری فرمودند دست پیدا کنیم.

کارآمدی نظام جمهوری اسلامی، محصول مدیریت انقلابی

دکتر محسن اسلامی

استاد دانشگاه

با توجه به این که نظام اسلامی در آستانه چهل سالگی قرار دارد و عدد 40 و چهل سالگی نشانه پختگی و تکامل است، طبعا باید مدیریت 40 سالگی و مدیریت کلان در کشور متناسب با این تجربیات، بلوغ و پختگی باشد. به همین سبب دولت و دولتمردان باید ضمن توجه به تجربیات گرانسنگی که طی این چهار دهه به دست آمده است، اهتمام ویژه به تجربیات داشته باشند و از آزمون و خطا و مسیری که به هدر رفتن انرژی و سرمایه‌ها بینجامد پرهیز کنند و این یکی از کارکردهای مدیریت انقلابی است.

از سوی دیگر کشور درگیر شرایط اقتصادی ویژه است و نیازمند یک اهتمام جهادی یا همت بالا برای ریشه کردن مشکلات اقتصادی بخصوص مساله تورم، اشتغال و رکود است. از این حیث باید مدیریت انقلابی در حوزه اقتصادی در دولت دوازدهم شکل بگیرد و دولتمردان یک بار برای همیشه مساله اقتصادی را به شکلی ویژه در دستور کار قرار بدهند. طبق پیشنهاد و نگاهی که رهبری درباره اقتصاد مقاومتی دارند، شاید به همین حیث مساله اقتصاد و بحران اقتصادی را به عنوان یک معضل مورد توجه قرار بدهند و مدیریت جهادی را محقق کنند. این دومین نکته‌ای است که می‌تواند در حوزه مدیریت انقلابی یا بایسته‌های انقلاب اهمیت داشته باشد.

نکته سوم این که به جهت مدیریت انقلابی، هدف کلان و عالی در انقلاب اسلامی پرهیز از تجمل، اشرافیت، ساده زیستی و داشتن نگاه مردمی است. الان باید به این مساله به عنوان حلقه مفقوده و نیاز جدی در جامعه پرداخته شود. مردم انتظار دارند زمانی که بحران اقتصادی وجود دارد و نیازمند اهتمام و مساعدت بیشتر دولتمردان هستیم، این نگاه هم جا بیفتد که یک آرامش روانی برای مردم به ارمغان بیاورد و مردم احساس کنند دولتمردان عادلانه اقدام می‌کنند و عدالت را برای همه می‌خواهند. دولتمردان باید این مسیر را بدرستی طی کنند تا آنچه شایسته انقلاب اسلامی است و با اهداف انقلاب همخوانی دارد، تحقق پیدا کند. در این مسیر بازخوانی آموزه‌های انقلاب اسلامی که در دهه اول انقلاب مطرح شده در آستانه دهه پنجم و با 40 سالگی انقلاب باید مورد توجه قرار گیرد تا مردم احساس کنند انقلاب به آرمان‌های خود پایبند است و آن کارآمدی که از انقلاب اسلامی درذهن مردم است، در جامعه احساس شود. هدف اصلی انقلاب ضمن تحقق آرمان‌ها، ارزش‌های دینی، سیاسی و اجتماعی، کارآمدی نظام جمهوری اسلامی است که در بایسته‌های مدیریت انقلابی باید به عنوان هدف میانبرد به آن توجه شود.

توانمندی دفاعی؛ افزایش ضریب اقتدار

دکتر منصور حقیقت‌پور

مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی

افزایش توان دفاعی، حق مشروع ملت است‌.‌ افزایش اقتدار جامع و فراگیر ملت ایران در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی، دفاعی و... زمینه‌های ناامیدی و یأس دشمنان را فراهم خواهد کرد.

جمهوری اسلامی ایران با توجه به شرایط منطقه‌ای، محکوم به تقویت بنیه دفاعی و نظامی خود است چراکه دشمنان در صورت ضعیف بودن، ما را می‌بلعند. بنابراین باید با تکیه بر دانش بومی، توان نظامی و دفاعی خود را در تراز منطقه‌ای ارتقاء دهیم تا قادر باشیم از اهداف و منافع جمهوری اسلامی ایران به شایستگی دفاع کنیم. در ضمن افزایش قدرت نظامی توسط ایران با هدف افزایش قدرت بازدارندگی و تأمین امنیت کشور انجام می‌شود. در منطقه‌ای قرار گرفته‌ایم که متاسفانه در حاشیه ما مسابقه تسلیحاتی راه افتاده است
از جمله عربستان که بعد از خریدهای مکرر، بتازگی نیز قرارداد 110 میلیاردی تسلیحاتی بسته است.

در چنین شرایطی باید قوی و مستقل باشیم. باید توانمندی دفاعی و موشکی خود را به عنوان عامل مهم بازدارنده توسعه دهیم. توان هوایی، دریایی، زمینی و... را با به‌کارگیری تمام ظرفیت‌های علمی کشور توسعه دهیم تا بتوانیم از کیان کشور و مردم دفاع کنیم و به این ترتیب ظرفیت قابل قبولی هم برای دفاع از آرمان‌های انقلاب در سطح منطقه داشته باشیم. در همین خصوص نیز آزمایش‌های موشکی، بخش مهمی از تلاش‌های ما برای تقویت بنیه دفاعی کشور و امنیت مرزها در مقابل تهدیدات احتمالی خارجی است.

باید در زمینه دفاعی نیرومند باشیم، چراکه توانایی‌های دفاعی نقش بسزایی در افزایش سطح و ضریب اقتدار کشور دارد. بنابراین آمادگی و اقتدار نظامی ما باید در حدی باشد که فکر تجاوز و حمله به کشورمان از ذهن تمام دشمنان بیرون برود.

در جامعه بین‌‌المللی که نظم و ترتیبات عادلانه‌ای حاکم نیست و راهکاری قانونی برای مقابله با ظالمان وجود ندارد، طبیعتاً باید دارای قدرت نظامی و توان دفاعی
مستحکم باشیم.

ارتباط با همسایگان برای کنترل تهدیدات احتمالی

مجتبی امانی

کارشناس مسائل منطقه

همسایگان در روابط خارجی ایران با کمی تفاوت میان دولت‌ها همواره جایگاه ویژه‌ای داشتند، در دولت دوازدهم نیز با توجه به تاکیداتی که در مورد اولویت ارتباط با همسایگان مطرح شده است انتظار می‌رود شاهد نگرش و فصل نوینی در ارتباط با همسایگان باشیم.

با توجه به تنوع‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورها به نظر می‌رسد باید یک کار جدی در این رابطه انجام شود تا بتواند حداکثر منافع سیاسی اقتصادی کشورمان را تامین کرده و مهم‌تر از آن بتواند به کاهش تنش‌های موجود کمک و تهدیدات احتمالی را خنثی کند. آنچه به نظر می‌رسد باید در دستور کار دولت در سیاست خارجی باشد، یک نوع سیاست همکاری همه‌جانبه است تا بتواند برخی تهدیداتی که از طریق عوامل بیگانه و از طریق نفوذ در کشورهای همسایه ایجاد می‌شود را کنترل
کند.

در ضمن باید این موضوع را نیز در نظر داشت تمرکزی که در دولت یازدهم در روابط با کشورهای غربی در چارچوب تحرکات مربوط به برجام انجام شد، به شکل کاملی انجام شده است و ظرفیت بیشتر از این وجود ندارد و اکنون باید به ‌دنبال ایجاد توازن بیشتر در دیپلماسی بود. بنابراین باید قطعا توازنی در ارتباط با قاره‌های مختلف برقرار شود و این ارتباط به صورت متوازن با هر کشوری ایجاد شود و با کشورهای مختلف براساس احترام متقابل و از موضع برابر ارتباط داشته باشیم. در آمریکای لاتین یا برخی کشورهای آفریقای مرکزی و آفریقایی ظرفیت بسیاری وجود دارد که باید در دولت دوازدهم از این ظرفیت استفاده کرد.

قاطع در عرصه بین‌الملل

جعفر قنادباشی

کارشناس سیاست خارجی

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، همان سیاست خارجی نظام در قانون اساسی است که برگرفته از اهداف و آرمان‌های انقلاب است. بارها در مورد لزوم انقلابی بودن سیاست خارجی صحبت شده است. انقلابی بودن به این معناست که راهبردهای سیاست خارجی براساس همان اهداف و آرمان‌های نظام باشد. در ضمن باید مواضع جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌الملل به صورت صریح و با قاطعیت مطرح شده و دربرگیرنده منافع ملی باشد.

اجرای سیاست‌های انقلابی در هر زمینه، از جمله عرصه دیپلماسی باعث افزایش اقتدار و ارتقای جایگاه کشور می‌شود. حفظ روحیه انقلابی در سیاست خارجی اهمیت بسیاری دارد. پایبندی به مواضع و هنجارهای انقلابی موجب می‌شود دیگران برای ما ارزش و احترام قائل شوند. در سیاست خارجی باید عزت و حکمت در ارتباط با دیگر کشورها حفظ شود. در برخورد با دشمنان نباید دچار وادادگی شویم و در مواجهه با عوامل مخالف باید با صراحت و اعتماد به نفس برخورد کنیم. باید بپذیریم روابط عادلانه‌ای بر جهان حاکم نیست. قدرت‌های بزرگ به دنبال همسو کردن دیگران با خود هستند، اما نباید با آنها همسو باشیم و طبیعتا باید راه‌حل جدی اتخاذ کنیم. ارتباط با کشورهای بزرگ نباید برای ما افتخار یا برعکس ارتباط با کشورهای کوچک مایه شرمساری ما باشد، بلکه مهم محقق کردن اهداف انسانی، اسلامی و کاهش ظلم است.