چالش‌های فرا روی همه پرسی استقلال شمال عراق

در داخل کردستان عراق تعدادی از احزاب کُرد از جمله اتحادیه میهنی و حزب اسلامی کُرد مخالف این پروژه نیستند، ولی اعلام کرده‌اند چون حدود یک‌سال پیش سومین دوره ریاست مسعود بارزانی بر منطقه کردنشین شمال عراق پایان یافته و حدود 18 ماه است که دوره پارلمانی مجلس کردستان پایان یافته است، برگزاری یکجانبه همه‌پرسی از سوی حزب دموکرات کردستان مشروعیت ندارد. احزاب رقیب بارزانی گفته‌اند شایسته بود بارزانی ابتدا اوضاع سیاسی داخلی کردستان و اتحاد و اتفاق نظر سایر سران اقوام و احزاب کُرد منطقه را سامان می‌بخشید و بعد همه‌پرسی برگزار می‌کرد. برگزاری انتخابات پارلمانی در استان‌های کردنشین شمال عراق و از سرگیری فعالیت مجلس منطقه خودمختار یکی دیگر از خواسته‌های احزاب رقیب بارزانی است.

اما مهم‌ترین چالش محوری که پروژه همه‌پرسی در سطح منطقه با آن روبه‌روست، مخالفت صریح و آشکار دولت‌های ایران، ترکیه و عراق با برگزاری آن است. شکی نیست که برگزاری همه‌پرسی و دادن نظر مثبت جوامع کردنشین سه استان شمال عراق با آن، مقدمه‌ای برای تشکیل دولت مستقل کردستان خواهد بود؛ چرا که با تجزیه شمال عراق، این منطقه به پایگاهی برای حضور عوامل آشوبگر و نااهل از خارج از منطقه و دخالت آنان در امور داخلی دیگر کشورهای همسایه عراق خواهد که دولت‌های ایران و ترکیه بسادگی از آن نخواهند گذشت. اصرار مسعود بارزانی به ادامه این راه و برگزاری همه‌پرسی در موعد مقرر و نادیده و ساده پنداشتن نگرانی‌های ملت‌ها و دولت‌های همجوار نه فقط به موقعیت او در میان مردم زجردیده کردستان در طول یک قرن گذشته لطمه وارد می‌آورد، که اجرای پروژه مورد علاقه آمریکا و اسرائیل به مشکلات مردم کُرد در سراسر سرزمین‌های جغرافیایی منطقه دامن می‌زند. سرنوشت کیانی به نام جمهوری مهاباد و تجربه بازیچه قرار دادن ملت کرد در آشوب‌های قبل از سال‌های 1975 در شمال عراق باید درس عبرتی برای انسان‌های خردمند باشد. از سوی دیگر شاید مرجعیت دینی نجف اشرف که دو سال پیش در پرتو حفظ یکپارچگی مردم و پاسداری از تمامیت ارضی عراق فتوای جهاد کفایی در برابر پیشروی داعش صادر کرد، این‌بار هم در برابر تلاش برای تجزیه عراق ساکت ننشیند.

حسن خامه‌یار

کارشناس مسائل جهان اسلام