آنچه باید از انحراف چشم نوزادان بدانید

با هدف کسب اطلاعات بیشتر و آشنایی خوانندگان عزیز جام‌جم با راه‌های پیشگیری و درمان مشکل انحراف چشم با دکتر احمد عامری، فوق‌تخصص انحراف چشم و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران تماس گرفتم. اظهارات ایشان در عین امیدبخش بودن، نکات نگران‌کننده‌ای داشت و آن افزایش تعداد مبتلایان به بیماری انحراف چشم در اثر رواج یک پدیده اجتماعی در بین خانواده‌های ایرانی بود.

بیایید با مطالعه اظهارات دکتر عامری نه‌تنها اطلاعات خود را درباره مشکل انحراف چشم افزایش دهید بلکه پیام هشدار این فوق تخصص چشم را به گوش دیگران نیز برسانید.

زمانی که عضلات چشم توانایی قرار گرفتن در یک جهت هماهنگ و هم‌راستا را نداشته باشند و چشم‌ها در جهات متفاوت عمل کنند، در این صورت فرد به انحراف چشم یا استرابیسم مبتلاست. انحراف چشم در میان 2 تا 4 درصد کودکان مشاهده می‌شود. این مشکل ریشه وراثتی ندارد و شایع‌ترین دلیل آن آسیب‌هایی است که در زمان زایمان به عصب مرکزی چشم وارد می‌شود. ناهمگونی چشم‌ها گاهی ممکن است واضح و در مواقعی پنهان باشد. یک چشم مستقیما به سمت جلو نگاه می‌کند و چشم دیگر به سمت داخل، خارج، بالا یا پایین می‌چرخد. در بعضی مواقع نیز چشم چرخیده، به وضعیت اصلی و مستقیم برگشته و برعکس چشم مستقیم از موقعیت خود خارج می‌شود. در هر حال والدین به محض مشاهده کوچک‌ترین ناهماهنگی توصیه می‌شود به پزشک متخصص مراجعه کنند.

شناسایی مغزی با کمک انحراف چشم

تشخیص انحراف چشم نوزاد از دید والدین با تست‌های پزشکی متفاوت است. مردم معمولا سفیدی چشم و متخصصان وضعیت قرار گرفتن سیاهی چشم یا همان قرنیه را بررسی می‌کنند. معمولا غیرموارد خاص که از همان اول انحراف چشم مشخص است، چشم‌ها ناهمگونی خود را از چهارماهگی به بعد نشان می‌دهند. متاسفانه در مواقعی مشاهده شده که والدین با وجود مشاهده انحراف چشم اما بر مبنای این باور اشتباه که با بزرگ شدن بچه، انحراف چشم‌ها هم اصلاح و رفع می‌شود، از مراجعه به پزشک امتناع می‌کنند. در صورتی که در موارد متعددی انحراف چشم‌ها به خارج (یعنی به سمت گوش‌ها) می‌تواند یک نشانه مهم نسبت به وجود مشکل مغزی در نوزاد باشد. به همین دلیل مراجعه و تشخیص بموقع انحراف چشم بسیار حیاتی و مهم است.

هشدار نسبت به شیوع انحراف چشم

تمایل خانواده‌ها نسبت به نگهداری سگ و گربه هر روز در حال افزایش است. لذت نگهداری و بازی با این موجودات دوست‌داشتنی قابل انکار نیست اما لازم است به هشدار متخصصان در رابطه با بیماری‌های قابل انتقال از حیوانات نیز توجه داشت.

توکسوپلاسموز یک بیماری انگلی است که میکروب آن قابل انتقال از حیوانات مخصوصا سگ و گربه به انسان است. انتقال میکروب این بیماری به مادر باردار باعث بروز ضایعه در عصب یا شبکیه چشم جنین و در نتیجه تولد بچه با دید پایین می‌شود. وقتی دید خوب نباشد، چشم‌ها انحراف نیز پیدا می‌کنند.

متاسفانه اغلب افراد گمان می‌کنند این قبیل مشکلات و بیماری‌ها برای آنها اتفاق نمی‌افتد و دیگران بیش از آنها در معرض خطر قرار دارند. در صورتی که لازم است بدانیم این بیماری انگلی حتی در به دنیا آمدن بچه‌های ناقص‌الخلقه نیز بسیار نقش دارد.

تنبلی چشم، همدم چشمان ناهمسان

پذیرش واقعیت معمولا اولین گام شناسایی راه‌حل‌ها برای حل مشکل است. متخصصان توصیه می‌کنند در صورتی که به تشخیص پزشک، نوزاد به انحراف چشم مبتلا بود، والدین به جای مقاومت در برابر مشکل، بهتر است آن را بپذیرند و درمان مشکل فرزند خود را جدی بگیرند. چرا که انحراف چشم با کمک روش‌های مختلفی همچون تزریق بوتاکس، استفاده از عینک و عمل جراحی قابل درمان است. اما تنبلی چشم که اغلب با انحراف چشم همراهی می‌کند، با محدودیت زمان برای درمان مواجه است.

عمل انحراف چشم را تا صد سالگی هم می‌توان انجام داد و هیچ مشکلی برای درمان آن نیست. اما اگر این انحراف چشم همراه با تنبلی چشم‌ها باشد، بعد از ده‌سالگی راهی برای درمان تنبلی چشم وجود ندارد و بچه با مشکل کم‌بینایی باید تا پایان عمر خود زندگی کند.

برخی کودکان با توجه به شرایط و نوع انحراف چشمی که دارند، باید از چهار ماهگی عینک استفاده کنند، یا جراحی شوند. اما متاسفانه برخی والدین به دلیل باورهای غلطی که دارند، دستورات پزشک را جدی نمی‌گیرند. آنها گمان می‌کنند کودک چهار ماهه نمی‌تواند عینک بزند، غافل از آن که نوزادی که به دلیل ابتلا به تنبلی چشم نمره چشمش 9-8 است وقتی از عینک استفاده کند، تازه می‌تواند دنیای اطراف خود را ببیند و بشناسد. این کودکان شاید در روزها یا هفته‌های اول نسبت به نگهداری عینک مقاومت کنند اما صبوری والدین در این که کودک بتواند دید واضح و شفافی پیدا کند و با محیط اطراف خود ارتباط برقرار نماید، بسیار مهم است.

نکته پایانی و مهم درباره انحراف چشم، عوارض روانی ناشی از این مشکل است. در صورتی که انحراف چشم و به تبع آن تنبلی چشم بچه‌ها درمان نشود اغلب این بچه‌ها منزوی، پرخاشگر و در مواقعی به سمت بزهکاری کشیده می‌شوند.

سهیلا فلاحی