بناهای تاریخی؛ هویت گمشده اهواز

عدم رسیدگی و توجه سازمان میراث فرهنگی،شهرداری و شورای شهر اهواز سبب شده است؛ بناهای باارزشی همچون هتل قو در آستانه تخریب کامل قرار بگیرند قطعا مرگ خاموش این آثار باارزش میتواند رفته رفته هویت تاریخی،فرهنگی یک منطقه را از مردم بگیرد و سبب تشدید حس بی هویتی و ناامیدی میان آنها شود.

سید ابراهیم موسوی مشاور گردشگری مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان در خصوص نقش بناهای تاریخی در هویت بخشی به جامعه خبرنگار جام جم آنلاین گفت: هویت هر شهر یا منطقه از بخش های مختلف شکل میگیرد که بناهای تاریخی نقش بسیار مهمی در هویت بخشی به جامعه و افراد آن بر عهده دارند چرا که هریک از این بناها معرف هنر،معماری و فرهنگ زمان خودشان هستند.

او ادامه داد: تا امروز در اهواز حدود 40 اثر در لیست آثار ثبت ملی قرار گرفته است اما پتانسیل ثبت حداقل 300 بنای تاریخی دیگر نیز وجود دارد که برخی از این بناها شناسایی شده اند و مراحل ثبت را پشت سر می‌گذارند.

موسوی با اشاره به مالکیت های خصوصی بناهای تاریخی شهر اهواز گفت: با یک مشکل اساسی در حوزه ی بناهای تاریخی مواجه هستیم و آن هم این است که بیشتر بناهای تاریخی شهر اهواز مالکیت خصوصی دارند.

طبق قانون پس از ثبت آثار نیز مالکیت ها از بین نمیروند_و مالکان یا ساکن اهواز نیستند و یا تمایلی به حفظ و احیا بناها ندارند و برخی با طرح شکایت تلاش میکنند بناهاشان را از لیست آثار ثبت ملی خارج کنند. وی افزود: بخش هایی از این بناها در حال تخریب هستند چرا که بناهای تاریخی بدون حضور آدم ها نه تنها هویت خودشان را از دست میدهند بلکه رفته رفته از بین خواهند رفت.

مشاور گردشگری مدیرکل میراث فرهنگی استان خوزستان درخصوص اهمیت ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی به این عرصه گفت: قطعا باید شان بناهای تاریخی حفظ شود اما بدون حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی و قرار گرفتن بناهای تاریخی در چرخه اقتصادی امکان احیا و حفظ این آثار ارزشمند وجود نخواهد داشت؛در این زمینه فراهم کردن شرایط ورود بخش خصوصی،توسط صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی میتواند بسیار کمک کننده باشد.

تا امروز خانه مستوفی و سرای افضل در شوشتر و خانه محسنی در بهبهان توسط صندوق احیا به بخش خصوصی واگذار شده اند و بنا بود خانه ماپاراهواز نیز به بخش خصوصی واگذار شود که متاسفانه به دلیل وجود یک کتابخانه در زیرزمین این خانه و عدم همکاری برای تخلیه بنا تا امروز شرایط واگذاری مهیا نشده است.

او همچنین با اشاره به وضعیت نگران کننده هتل قو به عنوان اولین هتل شهر اهواز گفت: متاسفانه بسیاری از مالکان تمایل به تخریب و خارج کردن بنا از لیست آثار ملی دارند و از طرفی بخش خصوصی هم حاضر به سرمایه گذاری در این حجم نیست؛ در نتیجه بنای با ارزشی مثل هتل قو در آستانه ویرانی کامل قرار گرفته است.

موسوی در خصوص بی توجهی های شهرداری اهواز نسبت به بناهای تاریخی شهر افزود: معتقدم،مسئولان شهری اهواز در کنار سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان وظیفه حفظ بافت و بناهای تاریخی شهر را بر عهده دارند.

او با اشاره به عملکرد شهرداری شیراز در خصوص حفظ و احیا بناهای تاریخی گفت: شهرداری شیراز با عقد قرار دادی با سازمان میراث فرهنگی استان فارس موظف شده است که در یک بازه زمانی 2 ساله 33 میلیارد تومان برای بناهای تاریخی هزینه کند این در شرایطی است که در ردیف بودجه سال 95 شهرداری اهواز تنها مبلغ 200 میلیون تومان را برای مرمت خانه های تاریخی در نظر گرفته است!با یک مقایسه ساده متوجه غفلت و بی توجهی های مدیران شهری اهواز خواهیم شد که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.

وی همچنین درمورد ارائه تسهیلات به مالکین بناهای تاریخی گفت:میتوانیم با ارائه تسهیلاتی در حوزه مرمت و بهره برداری؛مالکان را ترغیب به احیا و حفظ بناها کنیم موسوی ادامه داد:شهرداری های بسیاری از شهرها برای مرمت این آثار هیچگونه عوارضی از مالکان دریافت نمیکنند و در صورت تبدیل بناها به مراکز گردشگری مالکان تا چند سال از پرداخت مالیات معاف هستند که این قانون در حال حاضر نیز اجرا می‌شود.

سید ابراهیم موسوی در مورد سفر رئیس صندوق احیا بناهای تاریخی به استان خوزستان گفت: در سفر ماه گذشته رئیس این صندوق به استان خوزستان در خصوص واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی بحث شد و راهکارها مورد بررسی قرار گرفت اما متاسفانه تا امروز تنها توانسته ایم 3 اثر تاریخی خوزستان را به بخش خصوصی واگذار کنیم و این در حالی است که بناهای متعددی برای واگذاری داشته ایم که صندوق احیا موظف به واگذاری آنها بوده که به دلایل مختلف این مهم محقق نشده است.

او با اشاره به وضعیت خطرناک بناهای تاریخی اهواز افزود: ما برای نجات خانه های تاریخی اهواز نیازمند تشکیل یک نهضت ثبت هستیم که برای تحقق این امر لازم است همه ی ارگان ها از جمله: شهرداری،مسکن و شهرسازی و شرکت نفت همکاری کنند تا بتوانیم از وضعیت خطرناک فعلی خارج شویم و این بناهای ارزشمند را برای آیندگان حفظ کنیم.

موسوی در پایان صحبت هایش به منابع مالی محدود سازمان میراث فرهنگی استان خوزستان اشاره کرد و گفت:میراث نمیتواند با وجود محدودیت های مالی پاسخگوی حجم وسیع کارها باشد و ورود استاندار و معاون های ایشان به مسئله حفظ و احیا بناهای تاریخی و ترغیب سایر دستگاه ها به مشارکت در برنامه های گردشگری و... میتواند راهگشا باشد.

مجتبی گهستونی سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا پیرامون اهمیت حفظ بناهای تاریخی اهواز گفت: بنا و بافت های تاریخی هر شهر بخشی از هویت فرهنگی آن شهر به شمار میروند که می‌توانند گذشته جمعی ساکنان،خاطرات و احساسات مردم شهر را در یک دوره زمانی مشخص یادآورشوند و نبود این بناها سبب ایجاد احساس بی هویتی میان شهروندان و تقویت ناامیدی میان آنها می‌شود.

این فعال میراث فرهنگی با اشاره به تعداد اندک بناهای ثبت شده در اهواز گفت:از سال 1310که روند ثبت آثار تاریخی آغاز شده است تا امروز تنها 40اثر تاریخی اهواز شامل: پل،میدان،مغازه،خانه و بناهای اداری به ثبت رسیده اند و این تعداد بسیار اندک نشان دهنده بی توجهی متولیان امر بوده است.

گهستونی درخصوص امکان بازدید از بناهای تاریخی شهر اهواز گفت: به جز پلها،میدان چهارشیر و یا مساجدی که مردم در آنها نماز میخوانند هیچ بنای قابل بازدیدی در اهواز نداریم.

او با انتقاد از عملکرد ضعیف معاونت سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی در دوره های مختلف گفت: به دلیل نداشتن دید فرهنگی این افراد و سرمایه گذاری های ناموفق در بخش هایی همچون: برج سازی،رستوران سازی،هتل سازی و...متاسفانه تا امروز نتوانسته ایم شاهد ورود یک سرمایه گذار جدی برای احیا بافت تاریخی اهواز باشیم.

مجتبی گهستونی با اشاره به تخریب حدودا 40 درصدی بنای هتل قو افزود: اگر برای هتل قو سرمایه گذاری وارد عمل میشد ویا سازمان میراث فرهنگی موضوع را به صورت جدی از طریق مالک بنا پیگیری میکرد امروز هتل قو را به عنوان یک بنای شاخص که مردم آن را میشناسند میدیدیم و شاهد تخریب40،30درصدی آن نبودیم وی معتقد است با وجود بارندگی های امسال شاهد تخریب به مراتب بیشتر این بنای تاریخی بسیار زیبا و ارزشمند خواهیم بود.

سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا به عدم همکاری مالک هتل قوبرای حفظ واحیا این بنا اشاره کرد وادامه داد:بارها سرمایه گذارانی از هتل قو بازدید کرده اند اما متاسفانه به دلیل زیاده خواهی های مالک و عدم برقرای تعامل میان میراث فرهنگی و مالک هتل قو این بنا در استانه تخریب قرار گرفته است.

وی افزود: سال قبل و در سفر هیئت راه و شهرسازی به اهواز بنا شد وزارت راه وشهرسازی در خصوص حفظ و احیا چند بنای شاخص اهواز از جمله هتل قو و سرای معین التجار اقداماتی انجام دهد که متاسفانه برای نجات هتل قو هیچ اقدامی صورت نگرفته است ودرمورد بنای معین التجار شنیده ها حاکی از آن است که وزارت راه و شهرسازی میخواهد ساختمان صنایع دستی(روبروی هتل پارس)را با معین التجار معاوضه و شماره ثبت معین التجار را به مالک آن بدهد قطعا زنده کردن بنای معین التجار به قیمت نابودی بنای دیگر بدعت گذاری اشتباه است که در صورت انجام قطعا در آینده دامن گیر سایر بناهای استان نیز خواهد شد.

گهستونی در خصوص خطر تخریب ساختمان صنایع دستی اهواز گفت:ساختمان صنایع دستی از دهه 50 برای پرداختن به موضوع صنایع دستی ساخته شده است و حتی اگر روح معماری نداشته باشد الگوی معماری جنوب در آن به کار رفته است و شان بنا دارد و به همین خاطر ثبت ملی شده است پس سازمان میراث فرهنگی نباید اجازه تخریب این بنا را بدهد.

او با اشاره به وظایف معاونت سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی افزود:وظیفه معاونت سرمایه گذاری سازمان میراث فرهنگی شناسایی و ایجاد شرایط هرچه بهتر برای سرمایه گذاری بخش خصوصی است که متاسفانه تا امروز این معاونت نتوانسته است عملکرد قابل قبولی داشته باشد.

این فعال میراث فرهنگی در خصوص تمایل سرمایه گذاران برای فعالیت در حوزه میراث گفت: سرمایه گذاران بسیاری را دیده ایم که برای فعالیت در حوزه میراث فرهنگی رغبت نشان داده اند ولی به دلیل بروکراسی اداری،نبود روحیه تعاملی وعدم هموارسازی مسیرهای سرمایه گذاری نتوانسته اند با ضمانت و خیالی آسوده اقدام به سرمایه گذاری کنند.

نگار نخلی - خبرنگار جام جم آنلاین