گرگیعان، آیین سنتی اعراب خوزستان

گرگیعان در شب ولادت امام‌حسن مجتبی(ع) اجرا می‌شود. به این صورت که کودکان با پوشیدن لباس‌های نو و تمیز خود که معمولا لباس محلی است، با کیسه کوچکی در دست، همگی به صورت گروهی راه می‌افتند و به در تک‌تک خانه‌های محل می‌روند و با خواندن شعری در می‌زنند و از اهل خانه می‌خواهند هدیه‌ای به آنها بدهند. هدایایی که اهل خانه به کودکان می‌دهند، معمولا خوردنی‌های خوشمزه کودکانه است.

درباره معنی کلمه گرگیعان یا قرقیعان، برخی معتقدند این کلمه از قرع‌الباب به معنای در زدن گرفته شده است، چون کودکان در خانه‌ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می‌کوبند. نظر دیگر در این باره می‌گوید این واژه از کلمه قرّه‌العین گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان است.

از آنجا که مراسم گرگیعان با تولد امام حسن مجتبی(ع) و خوشحالی رسول خدا(ص) برای تولد اولین نوه‌اش مصادف می‌شود، می‌گویند مردم برای عرض تبریک به امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، قره عین قره عین گویان به در منزلشان می‌رفتند و کم‌کم به صورت مناسبتی هر ساله میان مسلمانان رواج گرفت.

ماهیت این مراسم، شیرین و زیباست و نشان از دوستی و نزدیکی اهالی محله با هم دارد. میان هدایایی که به کودکان می‌دهند قطعا شیرینی و آب‌نبات وجود دارد و اشعاری که برای خواندن در این شب طراحی شده‌اند، با دعای خیر و آرزوی عاقبت بخیری همراه است. شاید به همین دلایل خوب و شیرین است که چنین رسمی سالیان سال و چه‌بسا قرن‌ها ماندگار است و هنوز خیلی‌ها به آن وفادار مانده‌اند. گرچه این آیین میان اعراب بسیار رواج دارد و مطابق روایات، اولین بار توسط اعراب زمان پیامبر(ص) آغاز شده، اما امروزه شاهدیم نه‌تنها در خوزستان، بلکه در استان‌های جنوبی کشورمان نیز گرگیعان اجرا می‌شود.

محمد علاف‌پور

جام‌جم خوزستان