خطر نابودی در کمین لاله‌های واژگون کوهرنگ

به گزارش جام‌جم، گرچه دامنه‌های زاگرس رویشگاه این گل‌ها به حساب می‌آید، اما سه دشت گلستان کوه در منطقه خوانسار استان اصفهان، مناطق ییلاقی سر رود و دامنه‌های دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد و دشت لاله‌های واژگون در دامنه کوه‌های استان چهارمحال و بختیاری، از معروف‌ترین مناطقی هستند که می‌توان مسافران بهاری را برای دیدن لاله‌های واژگون به آنجا دعوت کرد.

دشت کوهرنگ در 12 کیلومتری چلگرد(مرکز شهرستان کوهرنگ) و حدود 100 کیلومتری شهرکرد(مرکز چهارمحال و بختیاری) واقع شده و فصل گل‌دهی لاله‌های آن، تقریبا از اواخر فروردین آغاز شده و تا اواخر اردیبهشت ادامه می‌یابد. در این مدت هرساله و به‌طور میانگین حدود 40 تا 50 هزار نفر از آن بازدید می‌کنند.

این میزان بازدید از یک اثر طبیعی و جاذبه گردشگری، آن هم در یک بازه کوتاه یک ماهه گرچه در نگاه اول خوشایند است، اما با توجه به نبود زیرساخت‌های مورد نیاز گردشگری در منطقه، این حجم از گردشگر بیشتر موجب تخریب دشت می‌شود تا رونق اقتصادی.

ورود بی‌ضابطه گردشگران

عوامل دیگری همچون چرای بی‌رویه دام در دشت را نیز باید به فهرست تخریب گرها اضافه کرد که تاکنون چاره‌ای برای آن اندیشیده نشده است. این شرایط موجب شده که طی سال‌های گذشته گستره وسیعی از دشت لاله‌های واژگون تخریب شده و وسعت آن از 300 هکتار به 200 هکتار کاهش یابد. متولی اصلی دشت لاله‌های واژگون (به‌عنوان یکی از مراتع و عرصه‌های طبیعی کشور) و بانی حفاظت از آن، اداره منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری است، با این حال هر کدام از ادارات محیط‌زیست و میراث فرهنگی نیز نقشی در این میان ایفا می‌کنند. طبعا همکاری و تعامل این نهادها می‌تواند نجات بخش این جاذبه طبیعی منحصربه‌فرد کشور باشد، اما پیگیری‌های جام‌جم نشان می‌دهد که این همکاری و تعامل به‌رغم اعلام آمادگی تمام نهادها، در عمل وجود ندارد، مساله‌ای که کار حفاظت از این دشت را دشوار کرده است.

در همین زمینه، معاون فنی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری به جام‌جم می‌گوید: گذشته از ورود بیش از ظرفیت گردشگر به دشت که گاه بدون هیچ ضوابطی انجام می‌شود و با لگد کردن و کندن گل‌ها (با پیاز آن) و تخریب دشت همراه است، چرای بیش از حد دام نیز مشکل بزرگ دیگر این دشت است، به‌طوری که منابع طبیعی در کل عرصه‌های طبیعی منطقه (که حدود 6500 هکتار بوده و دشت لاله‌های واژگون نیز بخشی از آن است)، برای 225 بهره‌بردار، 7000 پروانه چرای دام صادر کرده، درحالی که اکنون حدود 20 هزار واحد دامی‌غیرمجاز در منطقه وجود دارد.

به گفته غلامحسین نصیری، رسانه‌ها در حالی برای حضور گردشگر در این منطقه به‌عنوان یک جاذبه طبیعی تبلیغ کرده و می‌کنند که متاسفانه هیچ‌گونه زیرساختی برای پذیرایی از گردشگران و خدمات‌دهی به آنان ایجاد نشده، زیرساخت‌هایی مانند جاده، پارگینگ و اماکن اقامتی مناسب خارج از محوطه دشت و هجوم بی‌برنامه گردشگران به دشت که همه این موارد طی سالیان گذشته نابودی بخش بزرگی از دشت را به همراه داشته است. این درحالی است که بازدیدکنندگان نیز توجهی به حفظ دشت نداشته و براحتی به کندن گل و پیاز آن و لگد کردن گل‌ها و یا ورود با ماشین به دشت اقدام می‌کنند.

یاری‌خواهی منابع طبیعی به‌سوی سایر نهادها

معاون فنی اداره منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری در عین حال به استقرار گشت‌های حفاظتی سیار در منطقه و کانتینر برای آموزش و تذکر در بدو ورود به گردشگران، به‌عنوان برنامه‌های حفاظتی منابع طبیعی اشاره کرده و می‌گوید: با این حال تا میراث فرهنگی و گردشگری به‌عنوان متولی این جاذبه گردشگری و همچنین اداره حفاظت از محیط زیست وارد میدان همکاری با اداره منابع طبیعی نشوند طرح‌های حفاظتی منابع طبیعی چندان تاثیرگذار و کارآمد نخواهد بود.

نصیری درحالی برای همکاری با دو نهاد مذکور اعلام آمادگی می‌کند، که اداره حفاظت از محیط زیست چهارمحال و بختیاری معتقد است چون این منطقه جزو مناطق حفاظت شده محیط زیست نیست، مجری اصلی حفاظت از آن منابع طبیعی است و میراث فرهنگی هم معتقد است که آماده همکاری هست، اما روی خوشی از سایر نهادها نمی‌بیند.

طرحی که روی زمین ماند

معاون گردشگری میراث فرهنگی چهارمحال و بختیاری همکاری نکردن سایر نهادهای مربوط استان از جمله منابع طبیعی را مربوط به اجرا نشدن طرح جامع اکوتوریسمی‌دشت لاله‌های واژگون عنوان می‌کند و به جام جم می‌گوید: این طرح که حدود دو سال پیش در میراث فرهنگی تهیه و تدوین شد. حیدر صادقی یادآور می‌شود که این طرح جامع به‌دلیل برخی موانع همچون صدور پروانه چرای دام برای جوامع محلی و عشایر، وجود نگاه صرفا مرتعی به منطقه توسط منابع طبیعی و نه نگاه گردشگری و در نهایت همکاری نکردن و همراه نبودن نهادهای مذکور به مرحله اجرا نرسید، گرچه بخش‌هایی از آن مثل ایجاد یگان‌های حفاظتی محیط زیست و منابع طبیعی عملیاتی شد.

وی خاطرنشان می‌کند که اجرای همین موارد جزئی نیز کمک شایانی به حفظ دشت کرده به طوری که حداقل روند تخریب آن را متوقف کرده است.

فاطمه مرادزاده