پا در رکاب کوهستـان

اگر برنامه‌های طبیعت‌گردی با چاشنی ماجراجویی و تحرک بیشتر را دنبال می‌کنید دوچرخه‌سواری در مناطق طبیعی را فراموش نکنید که معمولا به صورت فردی یا گروهی با همراهان و راهنمایان متخصص سفرهای دوچرخه‌سواری اجرا می‌شود و علاوه بر برنامه طبیعت‌گردی از ورزش مفرح دوچرخه‌سواری نیز لذت می‌برید.

در این گونه سفرها متناسب با نوع برنامه، درجه سختی‌های متفاوتی وجود دارد که در هر برنامه به آن اشاره می‌شود. زمان برخی آموزش‌های ضروری نیز طولانی نیست و با نیم ساعت آموزش می‌توانید با آگاهی و احتیاط بیشتر دوچرخه برانید.

محمد متین‌پور، سرپرست گروه دوچرخه‌سواری آراکس تهران در گفت‌وگو با جام‌جم از گروه‌های کوچک و بزرگ که در دوچرخه‌سواری کوهستان فعال هستند و به شما کمک می‌کنند، می‌گوید: علاوه بر تیم‌هایی که در مسابقه‌های قهرمانی فعالند، گروه‌هایی در سراسر ایران در دوچرخه‌سواری کوهستان فعالیت می‌کنند که مردم نواحی مختلف با مراجعه به آنها می‌توانند دوچرخه‌سواری کنند و از ورزش در دل طبیعت لذت ببرند. این گروه‌ها زیر نظر فدراسیون و هیات‌های دوچرخه‌سواری هستند و فعالیت‌های آنها مجاز است.

متین‌پور به مزیت‌های این ورزش اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: دوچرخه سالم‌ترین وسیله حمل و نقل است که تولید صدا و آلودگی نمی‌کند و برای محیط‌زیست مناسب است از این رو یک وسیله پاک شناخته می‌شود. در اروپا از این وسیله زیاد استفاده می‌شود و چنانچه در ایران به‌ویژه شهرهای بزرگ در پی کاهش آلودگی هستیم، باید به کمک همه نهادهای مرتبط، فرهنگ دوچرخه‌سواری را غنی کنیم. این ورزش، هوا را آلوده نمی‌کند، استفاده از دوچرخه در شهرها به کاهش بار ترافیک کمک می‌کند، سلامت فرد را به همراه دارد، هیجان رکاب زدن فرد را به لحاظ روحی اقناع کرده و شادی می‌آفریند و منابع طبیعی با این ورزش حفظ می‌شود.

متین‌پور که خود و همکارانش را حافظان محیط‌زیست معرفی می‌کند، می‌گوید دوره‌های آموزشی حفظ محیط‌زیست را گذرانده و شعار اصلی او در گروه دوچرخه‌سواری؛ وسیله پاک، هوای پاک است.

وی در مقایسه دوچرخه‌سواری با طبیعت‌گردی می‌گوید: شما در طبیعت‌گردی با اتومبیل تا نزدیکی محل مورد نظر می‌روید و کل مسافتی را که طی می‌کنید و بازمی‌گردید پنج کیلومتر است، اما با دوچرخه 20کیلومتر می‌روید. این کار تحرک بیشتری دارد و از طرفی می‌توانید مکان‌های متفاوت بیشتری را ببینید. دوچرخه‌سواری سخت نیست و با آموزش نیم ساعته می‌توانید براحتی دنده بزنید و از مسیرهای ناهموار بگذرید.

سرپرست گروه آراکس درباره تجهیزات دوچرخه‌سواری در کوهستان به نکات مهمی اشاره می‌کند از جمله داشتن کوله‌پشتی کوچک با آب. وی ادامه می‌دهد: افراد و گروه‌ها برای دوچرخه‌سواری در مسیر‌های خاکی یا کوهستان باید حتما از تجهیزات استفاده کنند. این قانون برای افراد مبتدی و حرفه‌ای فرقی نمی‌کند. دوچرخه‌سواری رشته نیمه سنگین است و کسانی که این رشته را دنبال می‌کنند روحیه ورزشی خوبی دارند‌؛ به‌ویژه این ورزش برای خانواده‌ها توصیه می‌شود که دوچرخه‌سواری گروهی انگیزه‌های دو چندان به وجود می‌آورد و نگرش آدم‌ها را به زندگی‌ مثبت می‌کند.

دوچرخه‌های کوهستان

دوچرخه‌هایی که فرمانی صاف، تنه و چرخی کلفت دارند، به دوچرخه کوهستان معروف هستند‌. اما باید با همه دوچرخه‌ها آشنا باشید تا در موقع خرید بدانید کدام مناسب شماست.

دوچرخه جاده: مسابقه‌ای یا کورسی است که مناسب مسافت‌های بین‌شهری است.

دوچرخه کراس کانتری: دوچرخه همه‌جا‌رو است. جذابیت و هیجان بیشتر را با این دوچرخه تجربه می‌کنید و برای کوهستان توصیه می‌شود. دقت کنید به این دوچرخه که همه جا رو است.

دوچرخه دان هیل: رشته‌ای از کوهستان است که این نوع دوچرخه‌ها مسیر شیب دار را خوب طی می‌کنند. کنترل و پرش در پیچ و خم به خاطر قدرت دوچرخه آن را متمایز کرده است.

فری راید: برای پرش مناسب است همچنین برای سرپایینی و سر بالایی رفتن.

تریال: اگر خیلی به حرکات نمایشی با دوچرخه علاقه دارید این مدل خوب است تا در بوستان‌های شهر با رعایت حال دیگران و جانب احتیاط از پله‌ها بالا بروید.

بی‌ام ایکس: مثل تریال است، اما باید پیست مشخصی داشته باشد.

دوچرخه توریستی: برای سفرهای
بین‌شهری است‌. چیزی بین دوچرخه‌های کورسی و کوهستان با چرخ‌های بزرگ.

بازار قیمت‌ها

دوچرخه کراس کانتری که نوشتیم مناسب همه جا یا به قول اهل فن همه‌جا رواست، از 800 هزار تومان تا سه میلیون تومان قیمت دارد، اما حرفه‌ای‌ترها با جیب مناسب‌تر ‌ تا 20 و 30 میلیون تومان این نوع دوچرخه‌ها را خریداری می‌کنند.

فری راید سه تا 25 میلیون و دان هیل از چهار میلیون تا 30 و40 میلیون تومان خرید و فروش می‌شود.

اگر نمی‌خواهید این مبلغ هزینه کنید، گروه‌های دوچرخه‌سواری کوهستان هستند که دوچرخه مناسب با تجهیزات را با گرفتن مبلغی در اختیارتان می‌گذارند تا ورزشی مقرون به صرفه را همراه با جاذبه‌های توریستی تجربه کنید.

نکات ایمنی

بعد از آموزش‌های لازم باید برخی نکات ایمنی مربوط به این ورزش را بدانید. برای دوچرخه‌سواری لباس مخصوص در بازار خرید و فروش می‌شود‌. مهم نیست چه بپوشید، اما حتما باید کلاه ایمنی را تهیه کنید‌. دستکش دوچرخه‌سواری در قسمت کف دست حالت ژله‌ای دارد تا موقع زمین خوردن از کف دست شما محافظت کند‌. این وسیله از عرق کردن و خستگی کف دست موقع دوچرخه‌سواری جلوگیری می‌کند. عینک آفتابی جدا از بحث خورشید، موقع سرعت رفتن و سرپایینی‌ها و هنگام هوای باد و باران از چشم‌های شما محافظت می‌کند و در برنامه‌های خارج شهر لازم است.

ورزش مدال‌آور

دوچرخه‌سواری کوهستان علاوه بر ورزش همگانی در بخش قهرمانی دنبال می‌شود و از رشته‌های مدال‌آور بین ورزش‌هاست. دوچرخه‌سواری کوهستان از اواسط دهه 1970 میلادی به صورت مدرن انجام می‌شود و از سال 1996 به طور رسمی در بازی‌های المپیک وارد شد. از چهره‌های شاخص دوچرخه‌سواری کوهستان ایران باید از حسین نیک‌زاده، مهدی رهنما، محمد رضا نوری، حسین زنجانیان و‌... نام برد که در ایران و آسیا صاحب عنوان هستند.

در حال حاضر فدراسیون دوچرخه‌سواری با راه‌اندازی لیگ دوچرخه‌سواری کوهستان در بخش آقایان و خانم‌ها بر رونق این ورزش در بعد قهرمانی افزوده است. همزمان نوجوانان و جوانان نیز در تیم‌های مختلف فعالیت می‌کنند.

مسیرهای مناسب

ورزش مفرح و نشاط‌انگیز دوچرخه‌سواری از دیرباز در ایران متداول بوده، اما در چند سال اخیر با ورود نوعی دوچرخه به نام دوچرخه کوهستان که اندازه‌های مناسبی برای کوهستانی سنگلاخ دارد، توجه به دوچرخه‌سواری کوهستان روند رو به رشد بیشتری به خود گرفت. معرفی چند مسیر که عموم دوستداران طبیعت بتوانند ساعات و روزهایی را در این مکان‌ها رکاب بزنند و از طبیعت بکر و زیبای مناطق مختلف ایران لذت ببرند، خالی از لطف نیست‌. هر چند ایران پهناور مسیرهای بیشتری دارد که علاقه‌مندان در هر شهر و روستا می‌توانند برای گذر از کویر و دشت و جنگل از طریق تماس با فدراسیون یا هیات‌های دوچرخه‌سواری در استان‌ها از مسیرهای نزدیک به محل سکونت خود اطلاع پیدا کنند.

الیمستان‌: روستایی توریستی است از توابع بخش مرکزی شهرستان آمل در استان مازندران.

ییلاق مه‌آلود اولبسلانگاه: دهکده بسیار زیبای اولسبلانگاه با وجود فاصله کمی از شهر ماسال در استان گیلان، 1200 متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

زرین دشت‌: روستای زرین‌دشت از توابع شهرستان فیروزکوه و در 120 کیلومتری تهران واقع شده است.

پارک جنگلی گیسوم‌: یکی از نقاط دیدنی استان گیلان و شهرستان تالش پارک جنگلی گیسوم است.

جنگل دالیخانی: مابین شهرهای رامسر و تنکابن جاده فرعی آسفالته و زیبایی وجود دارد که از دل جنگل‌های دالیخانی عبور می‌کند.

دریاچه تار و هویر: دریاچه‎های زمین‎ساختی تار و هویر از جمله دریاچه‌های آب شیرین کوهستانی است‌. این دریاچه‌ها در ارتفاع بیش از 2900 متر از سطح دریا قرار دارند و راه ارتباطی آنها، جاده ماشین‌رو‌ دماوند ـ دریاچه تار است.

ترکمن صحرا: منطقه‌ای زیبا در شمال شرقی استان گلستان و شهرهای گنبد کاووس، بندر ترکمن، آق‌قلا و... است.

کاروانسرای قلعه سنگی: از جمله یادگارهای با ارزش معماری ایران در قم است که لحظات زیبایی با دوچرخه‌سواری در کویر را برای ما به ارمغان می‌آورد.

مصر و جندق‌: روستای مصر در 45 کیلومتری شرق شهرستان جندق و در 30 کیلومتری شمال شهرستان خور از توابع استان اصفهان قرار دارد.

غار رودافشان‌: یکی از زیبا‌ترین غار‌های ایران است که در دامنه کوه‌های حوالی روستایی با همین نام و در استان تهران قرار دارد.

دره جاجرود: در شمال سد لتیان تا گردنه دیزین در شمال آبادی دربند سر به طول تقریبی 40 کیلومتر.

سمنان ـ ساری: عبور از قلب منطقه کوهستانی البرز شرقی از طریق جاده خاکی بزرگی که منطقه کویری سمنان را به مناطق جنگلی ساری متصل می‌کند.

محمد رضاپور