توسعه خوزستان، چالش در سرزمین فرصت‌ها

به گزارش خبرنگار جام‌جم، خوزستان در حالی از ظرفیت‌های بی‌شماری در بخش کشاورزی، تولید و صادرات مواد نفتی و غیرنفتی، تولید انرژی‌های نیروگاهی، مرزهای آبی و حتی ظرفیت‌های منحصربه فرد گردشگری برخوردار است که نتوانسته از این ظرفیت‌ها در راستای رفاه شهروندانش بهره کافی ببرد و حتی هنوز جای زخم‌ها و جراحت‌های خونین جنگ تحمیلی بر رخساره‌اش نمایان است و شهرها و روستا‌های داغ دیده‌اش همچنان درگیر مشکلات متعدد بوده و از رسیدن به حداقل امکانات و زیرساخت‌ها محروم است.

به گفته یک اقتصاددان خوزستانی، سهم این استان در تولید ناخالص ملی کشور زمانی 18 درصد بود که با آغاز جنگ تحمیلی این رقم به 14 درصد کاهش پیدا کرد و اکنون نیز به 11 درصد رسیده است. از طرفی 60 درصد شکر کشور و بخش بزرگی از محصولات پتروشیمی که عمدتا صادراتی است، متعلق به این استان است. در تولید محصولات استراتژیک کشاورزی همچون گندم، ذرت و صیفی جات نیز خوزستان در رتبه نخست استان‌های کشور قرار دارد. ضمن این‌که 80 درصد درآمدهای ارزی کشور نیز به‌طور مستقیم و غیرمستقیم از این استان حاصل می‌شود.

توجه کم دولت

دکتر بهمن آرمان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: خوزستان درحالی از چنین سرمایه‌هایی برخوردار است که توجه دولت و نهادهای زیربط به این استان ناچیز است و آثار باقیمانده از جنگ هنوز پس از گذشت دو دهه از پایان جنگ در شهرهای آبادان و خرمشهر کاملا مشهود است.

وی به عقب‌افتادگی و توسعه‌نیافتگی اهواز به‌عنوان مرکز خوزستان نیز اشاره کرده و یادآور می‌شود: اهواز به یک محدوده بیشتر شبیه است تا مرکز یک استان بزرگ و حاشیه‌نشینی هم در این شهر بیداد می‌کند، این در حالی است که کلان‌شهرهای دیگر کشور همچون تبریز، اصفهان، مشهد و شیراز اکنون به کارگاه‌های بزرگ سازندگی تبدیل شده و وضعیت شهری آنها قابل مقایسه با اهواز نیست. نبود ارتباط ریلی و آزادراهی مناسب با مرکز کشور نیز از دیگر مشکلات خوزستان است که آرمان به آن اشاره کرده و یادآور می‌شود: حتی طرح احداث راه‌آهن اصفهان، شهرکرد و خوزستان نیز که مطالعاتش پیش از انقلاب آغاز شد، تاکنون به هیچ نتیجه‌ای نرسیده است.

نرخ بالای بیکاری

این کارشناس اقتصادی نرخ بالای بیکاری در خوزستان را از دیگر مشکلات آزاردهنده استان عنوان کرده و می‌گوید: این نرخ بیکاری بالا که یکی از نشانه‌های مهم فقر و محرومیت است، با وجود ظرفیت‌ها و ثروت‌های عظیم استان در بخش‌های کشاورزی، نفت و صنایع قابل قبول و توجیه نیست.

آرمان معتقد است دولت اگر کمک کند و یا حداقل دست بخش خصوصی را باز بگذارد و امتیازات ویژه‌ای برای خوزستان قائل شود، خروج از بحران و وضعیت تاسف‌بار فعلی امکان‌پذیر است. وی به ایجاد بستر مناسب و تمهیدات ویژه برای اجرای طرح‌های بزرگ و متعدد در منطقه آزاد اروند و بندر امام از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت و منطقه آزاد اروند برای بخش خصوصی اشاره می‌کند که اجرای آنها نیازمند پشتوانه کافی توسط صندوق توسعه ملی است.

به اعتقاد این کارشناس، نگرش وزارت نفت مبنی بر صادرات نفت خام نیز از دیگر موانع توسعه خوزستان و حتی کشور است، زیرا باوجود این‌که تولید نفت در حوزه غرب کارون در طول سه‌سال آینده به 700 هزار بشکه در روز خواهد رسید، اما وزارت نفت همچنان با ساخت پالایشگاه مخالفت می‌کند و عنوان می‌دارد که این کار اقتصادی نیست، در حالی که اکنون نفت خوزستان به طور خام صادر و فرآورده‌های نفتی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس وارد کشور شده و سود آن نیز به جیب کشورهای بیگانه می‌رود.

نیروگاه برق داریم، برق نداریم

در همین زمینه یکی از نمایندگان خوزستان در مجلس نیز با اشاره به ظرفیت‌های متعدد خوزستان همچون کسب رتبه اول تولید انرژی در کشور، برخورداری از بیشترین میزان تولید و صادرات نفت و ارزآوری بالا برای کشور، قطب تولید کشاورزی بویژه تولید صیفی‌جات کشور در فصل زمستان، کسب رتبه بالا به لحاظ وصول‌های مالیاتی و ... می‌گوید: با این همه وقتی به وضعیت مردم این استان می‌نگرید، همچنان درگیر مشکلات ساده و اولیه هستند، به طور مثال درحالی که برق بخشی از کشور از طریق نیروگاه‌های این استان تامین می‌شود، اما بسیاری از روستاهای خوزستان برق ندارد.

موج مهاجرت گسترده

نماینده مردم دزفول در مجلس با اشاره به نرخ بالای بیکاری، وضعیت نامناسب بهداشت و درمان، نبود جاده‌های مناسب درون و بیرون استانی و نبود مسیر ریلی استاندارد یادآور می‌شود: به تمام این مشکلات، چند سالی است که آلودگی ناشی از هجوم ریزگردها و سایر آلاینده‌ها نیز افزوده شده که مجموع این مشکلات در کنار خرابی‌ها و فقر و محرومیت‌های ناشی از جنگ تحمیلی موج گسترده مهاجرت مردم خوزستان به سایر استان‌ها را موجب شده که خود در حال رقم زدن پیامدهای منفی دیگری برای استان است که اگر چاره‌ای برای آن نشود، بزودی با بحران بزرگ‌تری از فقر و محرومیت در این استان مواجه خواهیم شد.

تلاش خبرنگار جام جم برا ی گفت‌وگو با مسئولان استانداری خوزستان بی‌نتیجه ماند.

مشکل آب شرب

عباس پاپی‌زاده، نبود آب شرب سالم و کافی را از دیگر مشکلات و محرومیت‌های خوزستان بویژه در مناطق روستایی عنوان کرده و می‌افزاید: درحالی 30 درصد از روان آب‌های کشور از طریق رودهای مهم کارون، دز و جراحی در این استان جاری است که بیش از هزار روستای خوزستان از آب شرب بهداشتی محروم است. این شرایط درحالی است که به دلیل نبود سیستم تصفیه فاضلاب در بسیاری از شهرهای استان، بخش اعظمی از فاضلاب شهری وارد رودخانه‌هایی می‌شود که محل تامین آب شرب مردم خوزستان است. به طور مثال رودخانه دز تامین‌کننده آب شرب بخش بزرگی از استان همچون شهرهای دزفول، اندیمشک و ... است، اما فاضلاب همین شهرها که سیستم تصفیه ندارند، راهی آن شده و این آب آلوده در ادامه مسیر به کارون و کارون بزرگ می‌رسد که آب آن تامین‌کننده آب شهرهای بزرگ اهواز و آبادان و خرمشهر است.

فاطمه مرادزاده