الیکا عبدالرزاقی:خودمان فرهنگ دنیای مجازی را بسازیم

او از مدت‌ها پیش پا به دنیای مجازی گذاشته و از زمانی که اینستاگرام به عنوان یک اپلیکیشن عکاسی مورد توجه عکاسان موبایلی بوده، صفحه‌ای در اینستاگرام دارد که این روزها بیشتر حاوی تبلیغات و پوسترهای تبلیغی است.

عبدالرزاقی از آن آدم‌هایی است که در این سال‌ها توجه و علاقه‌اش را نسبت به دنیای مجازی تقریبا از دست داده، اما هنوز از آن خارج نشده و آهسته و آرام حضورش را تداوم بخشیده است.

چرا وارد دنیای مجازی شدید؟

برایم جذاب بود. من زمانی برای خودم صفحه‌ای در اینستاگرام باز کردم که به من گفته بودند این اپلیکیشن مخصوص عکاسی است و علاقه‌مندان به عکاسی با موبایل از آن استفاده می‌کردند. منم به دلیل علاقه به عکاسی برایم جذاب بود و وارد اینستاگرام شدم، اما بعد از آن عمومی و البته بسیار شلوغ شد.

به نظر می‌رسد حالا دیگر برایتان جالب نیست!

حالا دیگر بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد. مثلا درباره تئاتر که هیچ سوبسیدی به آن تعلق نمی‌گیرد و امکان تبلیغ ندارد، در دنیای مجازی تبلیغ می‌کنم یا برای دیگر فعالیت‌های فرهنگی. چون اگر عکس شخصی بگذارم برخورد موافقان و مخالفان آغاز می‌شود. مثلا من صفحه اینستاگرام برخی بازیگران خارجی را دنبال می‌کنم و چیزی که می‌بینم اظهار نظرهای مفید است نه توهین، اما اینجا کسانی هستند که پیگیر صفحه یک بازیگر هم نیستند و فقط وارد صفحه او می‌شوند که توهین کنند حتی بدتر از آن، صفحات قلابی برای بازیگران می‌سازند که بتوانند به آنها توهین کنند!

فکر می‌کنید ریشه این برخوردها چیست؟

برخی شبکه‌های اجتماعی خیلی دیر برای مردم ما قانونی شدند و به همین دلیل بعضی‌ها در مقابلش همان واکنشی را نشان دادند که نسبت به تلفن بروز می‌دادند؛ هنوز یادمان هست کسانی که تازه به تلفن رسیده بودند، زنگ می‌زدند و فوت می‌کردند! در حالی که تلفن سال‌ها پیش به ایران آمده بود. به نظرم کسانی که در فضای مجازی، قدیمی‌تر هستند با فرهنگ‌تر رفتار می‌کنند.

حالا که صفحه شما به سمت تبلیغات رفته، از تعداد کسانی که پیگیرش هستند، کم نشده است؟

من کار دیگری نمی‌توانم بکنم. عکس شخصی نمی‌توانم بگذارم چون عکس‌هایم در فضای شخصی، چیزی نیست که بخواهم با کسی به اشتراک بگذارم و در فضای عمومی هم عکس از خودم ندارم چون مدت زیادی است در فضاهای عمومی نبوده‌ام. مخاطبان ما خیلی لطف دارند و از من می‌خواهند از خودم در فضای شخصی مثل فضای خانه‌ام و همراه با خانواده عکس‌هایی منتشر کنم، اما من واقعا دوست ندارم. ضمن این که وقتی درگیر کار می‌شوم مثل همین روزها که در سریال «حالت خاص» به کارگردانی افشین اربابی برای شبکه نسیم بازی می‌کنم، نمی‌توانم عکسی منتشر کنم یا چیزی بنویسم. از آن دسته آدم‌هایی نیستم که در هر شرایطی می‌توانند پستی برای انتشار داشته باشند.

یکی دیگر از دلایل من برای این که خیلی فعال نیستم، آن است که اگر چیزی منتشر کنم و مردم حرفی یا نظری درباره‌اش داشته باشند، دوست دارم بخوانم و جواب بدهم و برای این کار هم باید وقت داشته باشم.

پس همه نظرات را می‌خوانید؟

بله و گاهی برخی توهین می‌کنند و من با آرامش و محبت جواب می‌دهم جالب این است که بلافاصله روششان را عوض می‌کنند. انگار تصور می‌کردند من نظراتشان را نمی‌خوانم! شاید به همین دلیل راحت توهین می‌کردند.

برای این که چنین رفتارهایی وجود نداشته باشد، چه می‌توان کرد؟

فرهنگسازی، اما این کاری است که خودمان باید بکنیم و به همدیگر آموزش بدهیم؛ قرار نیست در دنیای مجازی به هم توهین کنیم یا حتی رفتارهای نادرست دنیای واقعی را هم به دنیای مجازی ببریم. مثلا این که با رودربایستی صفحات مجازی همدیگر را پیگیری یا لایک نکنیم؛ وقتی عکسی یا نوشته‌ای منتشر کردیم به صورت خصوصی از دوستانمان نخواهیم که حتما آن را لایک کنند و از این دست مراودات پر از رودربایستی و سطحی. متاسفانه برخی از این رفتارها نشان‌دهنده این است که انگار از صفر شروع کرده‌ایم و اندازه فرهنگ برخی از ما در دنیای مجازی به اندازه فرهنگ بچه‌هاست؛ بچه‌های دو سال و سه ماهه!

رسانه‌ها می‌توانند در این فرهنگ‌سازی نقشی داشته باشند؟

حتما می‌توانند و من دیده‌ام روزنامه‌ها به این مساله می‌پردازند، اما به نظرم تلویزیون می‌تواند بسیار قدرتمند‌تر و موثر‌تر باشد. چون گسترده‌تر است و این آدم‌ها در معرضش قرار دارند. متاسفانه بسیاری از این افراد اهل خواندن نیستند؛ نه کتاب، نه روزنامه نه مجله و نه حتی توضیحات مربوط به یک عکس در دنیای مجازی را که بسیار کوتاه است! انگار فقط با تصویر ارتباط می‌گیرند و بس.

اگر فرهنگ استفاده از فضای مجازی وجود داشت، برای شما به عنوان بازیگر چقدر می‌توانست حضور در این فضا مفید باشد؟

خیلی زیاد. الان حضور من در فضای مجازی و تعداد کسانی که مرا پیگیری می‌کنند مثل این است که من روزنامه‌ای با تیراژ 350 هزار نسخه دارم. بنابراین می‌توانم بسیار تاثیرگذار باشم. اول این که در قبال آن مسئولیت دارم و دوم این که می‌توانم تاثیرگذار باشم. ادبیات من و رفتارم با مردم بسیار مهم است و می‌توانم از این طریق برای جامعه‌ام مفید باشم. روزهای اولی که من صفحه‌ام را در اینستاگرام راه‌اندازی کردم، کسانی بودند که محض سرگرمی و تفریح، توهین می‌کردند و نظراتشان پر بود از حرف‌های زشت و فحاشی، اما حالا آنها از دوستان خوب من در این فضا هستند! دایره لغاتشان وسیع‌تر شده، بسیار مودبانه حرف می‌زنند و ارتباط خوبی با هم داریم. چون حتی کسانی که با رکیک‌ترین الفاظ به من توهین می‌کردند، جوابی که دریافت کردند، تصویر لبخند یا دسته گل بوده است. من با هیچ کدام از این آدم‌ها مقابله به مثل نکردم.

آذر مهاجر

رادیو و تلویزیون