سورنا 3؛ پرچم پیشرفت ایران در علوم و فناوری‌های نوین

امروزه تعامل انسان و ربات از سوژه‌های مهم تحقیقاتی است و بسیاری از مراکز پژوهشی در حال تحقیق یا ساخت سامانه‌هایی هستند که بتوانند در کارها با انسان همکاری کنند یا در ارتباط نزدیک با انسان در امور روزانه زندگی قرار گیرند.

ژاپن به کشور ربات‌ها معروف است. در نظرسنجی‌هایی که در سال‌های اخیر درباره علاقه ژاپنی‌ها به انواع ربات‌ها انجام شده است، همواره ربات‌های انسان‌نما از توجه و امتیاز بالاتری نسبت به سایر ربات‌ها برخوردار بوده‌اند.

به نظر می‌رسد انسان نسبت به رباتی شبیه خودش احساس مثبت‌تر و حس عاطفی بیشتری دارد و همین نکته بسیار مهم است تا دریابیم چرا در سطح بین‌المللی، تحقیقات بسیاری در این بخش برای ورود این ربات‌ها به زندگی آینده بشر صورت می‌گیرد.

رونمایی از سری ربات‌های انسان‌نما در اندازه واقعی در ایران که در دانشکده فنی دانشگاه تهران و با همکاری نهادهای مختلف با حمایت‌هایی از بخش خصوصی در حال تکامل است مراحل مختلفی را تا امروز پشت سر گذاشته است. اولین سری از این ربات‌ها در سال 1387 سرآغازی از ربات‌های این خانواده بود که ابتدا یک ماکت ساده، بدون تحرک پا با لرزش دست و قابلیت تعقیب خط بود.

بعد از رونمایی از این ربات کسی باور نمی‌کرد در کمتر از دو سال از رونمایی از سورنای یک، نسل دوم این ربات در سال 1389 در حدی قابلیت داشته باشد که بتواند با رئیس‌جمهور وقت دیدار کند و در استودیو و برنامه زنده تلویزیونی حاضر شود.

این ربات از لحاظ قد، وزن و درجه آزادی در حدی بود که انجمن مهندسان برق و الکترونیک‌آمریکا (IEEE) و مجله پاپیولار ساینس این ربات را به عنوان پنجمین ربات انسان‌نمای جهان بعد از ربات‌های انسان‌نمای کشورهایی مثل ژاپن، آمریکا، آلمان و اسپانیا اعلام کرد.

ویژگی‌های سورنا 3

از سومین نسل ربات سورنا ‌‌هفته پیش رونمایی شد. ربات انسان‌نمای ملی سورنا ۳ را مرکز سیستم‌ها و فناوری‌های پیشرفته (CAST) دانشکده مهندسی مکانیک پردیس دانشکده‌های فنی دانشگاه تهران با مدیریت دکتر عقیل یوسفی‌کما به‌عنوان مجری و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به‌عنوان کارفرما ساخته است؛ رباتی که با قد 190 سانتی متر، از بلندقدترین ربات‌های انسان‌نمای ساخته شده در دنیاست.

از لحاظ قابلیت تحرک و درجه آزادی نیز این ربات با داشتن 31 درجه آزادی همپای ربات‌های انسان‌‌نمای روز دنیا پیشرفت داشته است و در مقایسه با 22 درجه آزادی مفاصل ربات سورنا 2 و قد 150 سانتی‌متری آن جهش قابل توجهی داشته است . از لحاظ نرم‌افزاری هم در دو بخش کنترل و هوش مصنوعی دارای پیشرفت‌های قابل توجهی است.

ربات‌ها هرچه قدبلندتر و دارای درجه آزادی بیشتری باشند و از لحاظ ساخت، پارامترهای ابعاد بدن انسان در آنها رعایت شده باشد از لحاظ هدایت و کنترل حرکتی نیاز به برنامه‌های پیچیده‌تری دارند و این مسأله چالش بزرگی برای پژوهشگران است.

از لحاظ هوشمندی هم قابلیت تشخیص چهره، گفتار به صورت اولیه، قابلیت شنوایی، قابلیت تعقیب فرد خاصی در بین مجموعه افراد و... از قابلیت‌های افزوده شده به این ربات است. امکان بالا رفتن از پله، دور زدن، چرخیدن، حرکت در سطح شیبدار و سرعت حرکتی بیشتر در مسیر صاف نسبت به سورنا2 نیز از ویژگی‌های ربات سورنا3 است که از لحاظ طراحی بدنه و فرم ساخت نیز کیفیت مناسبی داشته و تا حدی مخاطب با دیدن چهره و فرم این ربات یاد فیلم مرد آهنی و با دیدن رنگ و نوع خم‌های بخش‌های مختلف بدنه تا حدی یاد ربات انسان‌نمای کوریو شرکت سونی می‌افتد.

لزوم حرکت به سوی مدیریت کاربردی فناوری

به‌طور قطع ساخت ربات‌های انسان‌نما در این سطح از نشانه‌های قطعی پیشرفت علوم و فناوری‌های نوین در ایران است و البته قابلیت‌های به دست آمده در این گونه تحقیقات فقط در سطح ربات ساخته شده باقی نخواهد ماند. باید توجه داشت در کنار افتخار به این‌گونه ربات‌ها و فناوری‌ها که در سال‌های اخیر در کشور رونمایی شده است باید به فکر مدیریت کاربردی‌تر فناوری در ایران نیز باشیم.

امروزه در نقاط مختلف ایران، برخی روستاها و شهرها فاقد ساده‌ترین دستگاه‌های تشخیصی و آزمایشگاهی برای امور درمانی هستند و هموطنان ما رنج سفر را در کنار رنج بیماری و هزینه درمان باید تحمل کنند و به مراکز استان و گاهی فقط تهران برای درمان سفر کنند.

باید سعی شود مدیریت فناوری در کنار خلق شاهکارهای مهندسی مانند ربات سورنا یا ربات جراح سینا به فکر ارائه راهکارهای کاربردی با توجه به نیاز ملی در بخش‌های مختلف باشد تا همه بتوانند طعم شیرین فناوری و پیشرفت علمی کشور را بچشند.

آریا صبوری

جام‌جم