از شکوه تا نسیان

کم نبوده‌اند افرادی که یکشبه و با حضور روی این پرده نقره‌ای رنگ و بعدها قاب جادویی، ناگهان شهرتی هزار ساله یافته‌اند و نام و سیمایشان تا مدت‌ها در ذهن مخاطبان این هنر و حتی مردم عادی کوچه و خیابان حک شده است. اما این فقط یک طرف قضیه است. هنر، فراموشکار است و به همان اندازه که می‌تواند یکشبه چهره‌های تازه‌ای را خلق کند، خیلی زود چهره‌های قدیمی‌اش را فراموش کرده و حتی نامشان را هم از ذهن‌های مردم پاک می‌کند. هرچند کافی است گاه تلنگری کوچک مثل بازپخش دوباره مجموعه‌های تلویزیونی یا فیلمی قدیمی موجب شود مردم دوباره یاد این چهره‌های آَشنا اما فراموش شده بیفتند و از خود بپرسند یعنی این فرد حالا کجاست و در چه روزگاری به سر می‌برد. تعداد این افراد هم طی چند دهه اخیر کم نبوده است. مهری ودادیان، بانوی نقش مادرهای مهربان سینما و تلویزیون ایران که مدت‌ها غریبانه با بیماری‌های مختلف و نیز فراموشی‌اش دست و پنجه نرم می‌کرد و سرانجام در سکوت خبری و به دور از چشم سینما پرکشید. یا مهدی فتحی که کمتر علاقه‌مند سینمایی پیدا می‌شود صدا و گفتار او را در فیلم اعتراض مسعود کیمیایی به یاد نداشته باشد، اما خود فتحی بارها در بیمارستان بستری شد، بدون این‌که حتی از پس هزینه‌های مداوایش بربیاید یا کسی به کمک او بشتابد.

اما مقصر اصلی این فراموشکاری‌ها کیست؟ آیا هنرمند خودش باید به فکر آینده و روزهای فراموش شدنش باشد؟ البته که در بخشی از این ماجرای بی‌وفایی، احتمالا خود هنرمندان هم دخیل هستند. سبک زندگی بازیگران به دلیل مدت زمان‌های طولانی بازی در برخی پروژه‌ها و نیز فیلمبرداری‌هایی که زمانی نمی‌شناسد و گاه تا نیمه‌های صبح به طول می‌انجامد، موجب می‌شود هنرمندان در دوره‌های اوج و پرکاری فعالیت‌هایشان، ساعت‌های طولانی را به دور از خانواده صرف کنند و با رفتن از نقشی به نقش دیگر شاید حتی خود واقعی‌شان را هم از یاد ببرند! دستمزدی هم که به این هنرپیشه‌ها در نقش‌های درجه یک و 2 داده می‌شود، عموما دستمزد منصفانه‌ای است. (گاه حتی از خیلی مشاغل دیگر جامعه هم بالاتر) اما هنرمندان باید این نکته را در یاد داشته باشند که این دستمزدها دائمی نبوده و لازم است بخشی از آن برای روزهای آینده سرمایه‌گذاری شود. احتمالا برای همین است که بسیاری از بازیگران و خصوصا چهره‌های شناخته شده‌تر طی این سال‌ها سراغ مشاغل دوم رفته‌اند که برای مثال افتتاح رستوران یا کافی‌شاپ از این دست موارد است.

شاید وجود ساز و کارهایی همچون بیمه هم بتواند به کمک بیاید و بازیگران از همین حالا بخشی از دستمزد و پولشان را برای فردای خود ذخیره کنند. البته در کنار بحث‌های مالی، نبود نقش کافی برای بازی ‌ این چهره‌های پا به سن گذاشته هم معضلی دیگر است. در شرایط کنونی که سینما و تلویزیون در همه جای دنیا عموما به چهره‌های جوان‌تر خود تکیه دارد، کمتر نقشی برای افراد میانسال نوشته می‌شود.

صبا داریان

جام جم