هر روز اینترنتی‌تر از دیروز

در شرایطی که بیشتر غرفه‌ها در نمایشگاه تلکام 2015 به شرکت‌هایی اختصاص داشت که عرضه کننده تجهیزات تخصصی نظیر انواع کابل‌ها، باتری‌ها، تجهیزات ارسال و دریافت امواج، خدمات‌دهندگان اینترنتی یا اپراتورهای تلفن همراه بودند، ترجیح دادم به سراغ موضوعات جذاب‌تری بروم که بیشتر کنجکاوی‌ام را غلغلک می‌داد.

فیبر نوری به زبان ساده

اولین موردی که توجهم را جلب کرد شرکتی بود که روی سردرش نوشته بود: عرضه‌کننده انواع فیبرهای نوری. همیشه در ذهنم سوال بود که این فیبرهای نوری واقعا چیست و ماجرای قطع شدن نابهنگام اینترنت کل کشور از طریق برخورد لنگر کشتی به فیبر نوری واقعا چگونه اتفاق می‌افتد. به سراغ مهندس روزبه بزرگ‌منش مدیر فروش آن شرکت رفتم و سوالم را مطرح کردم. وی در پاسخ گفت: همه کابل‌ها لزوما مثل کابل‌های برق از جنس مس و برای انتقال برق به کار نمی‌روند. بعضی کابل‌ها برای انتقال داده‌ها (Data) به کار برده می‌شوند که هم از نوع مسی و هم از نوع نوری (Optical Fiber Cable) هستند. فیبرهای نوری از رشته‌هایی به نازکی مو و از جنس شیشه خالص تشکیل شده‌اند. وی نمونه‌هایی از فیبر نوری را نشانم داد و گفت: این کابل‌ها چند لایه هستند.

وی افزود: کابل‌های فیبر نوری نسبت به سیم‌های مسی می‌توانند داده‌ها را با سرعت و در حجم بالاتری انتقال دهند. به این ترتیب که داده‌های صفر و یک مورد نیاز برای تحلیل در سامانه‌های دیجیتال و رادیویی از طریق تابش و عدم تابش بسیار سریع نور در این رشته‌های شیشه‌ای کابل فیبر نوری انجام می‌شود.

انرژی خورشیدی و موانع سد راهش

در میان غرفه‌های مختلف، غرفه‌ شرکتی که صفحات خورشیدی و تجهیزات لازم را برای تأمین نیروی مورد نیاز تجهیزات ارتباطی از طریق انرژی خورشیدی مهیا می‌کرد جلب توجه می‌نمود.

به نظر می‌رسد انرژی الکتریکی بسیاری از تجهیزات ارتباطی از طریق تجهیزات خورشیدی تولید شرکت‌های داخل کشور به خوبی قابل تأمین است. از کارشناس آن غرفه که مایل نبود نامش در گزارش ذکر شود پرسیدم چه موانعی برای گسترش کاربرد استفاده از تجهیزات خورشید برای تأمین برق مورد نیاز مصارف خانگی و صنعتی وجود دارد؟ وی در پاسخ گفت: برقی که در کشور ما با تکیه بر منابع نفتی تولید می‌شود، بهای تمام شده پایینی برای وزارت نیرو دارد.

این کارشناس حوزه انرژی معتقد است چاره کار این نیست که فقط برق را گران کنیم، بلکه باید یارانه‌های حامل‌های انرژی به‌تدریج حذف شود که البته برنامه توسعه نیز در این جهت است. وی مشکل دیگر در این بخش را کمبود بودجه اختصاص داده شده به این بخش در وزارت نیرو دانست و گفت: ما به عنوان یک شرکت خصوصی نمی‌توانیم برق تولیدی خودمان را که وارد شبکه توزیع می‌شود به نحو مناسبی به اداره برق بفروشیم. به این ترتیب تضمینی برای سرمایه‌گذاری نداریم و باید ببینیم کی اداره برق مایل است هزینه برق تولیدی‌ ما را بپردازد.

وی مشکل دیگر را استفاده از رانت در بردن مناقصه‌ها ‌دانست. با این حال تأکید کرد: اگر این مشکلات حل شود با توجه به الگوی کشورهای دیگر می‌توان گفت حدود 20 درصد از انرژی برق کشور را می‌توان با استفاده از انرژی پاک خورشیدی تأمین کرد.

نرم‌افزار تبدیل گفتار به متن

یکی از غرفه‌های پرطرفدار نمایشگاه تلکام، غرفه شرکت دانش بنیانی در دانشگاه شریف بود که نرم‌افزار تبدیل صدا به متن تایپ شده را طراحی کرده بود و به این ترتیب کاربر رایانه را قادر می‌کرد بدون نیاز به صفحه کلید رایانه، متنی را که پشت میکروفن خوانده می‌شد ، تایپ کند. مهندس حسینیان‌، کارشناس این شرکت در‌خصوص چگونگی کارکرد این نرم‌افزار گفت از الگوریتم‌های هوش مصنوعی برای تولید این نرم‌افزار استفاده شده است. وقتی کاربر یک واژه‌ای را پشت میکروفن می‌گوید، آن واژه از مرکز داده‌های نرم‌افزار فراخوانده و نوشته می‌شود.

حسینیان در خصوص کاربردهای این نرم‌افزار می‌گوید: افراد کم‌بینا، معلولان و همین‌طور بسیاری از سازمان‌ها، نویسنده‌ها، فیلمنامه‌نویسان و ایده‌پردازان که به تایپ سریع نیاز دارند از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند. وی تأکید می‌کند دانش فنی لازم برای تولید این نرم‌افزار را به دست آورده‌اند و اکنون در پی تولید نرم‌افزاری برای تبدیل گفتار به متن در زبان کردی هستند. همچنین در آینده نزدیک نسخه‌ای از نرم‌افزار را به بازار عرضه خواهند کرد که زبان محاوره‌ را به متن تایپ شده تبدیل خواهد کرد.

فناوری های جذاب در سالن اپراتورهای تلفن همراه

در سالن هر یک از اپراتورها انواع و اقسام نرم‌افزار، اپلیکیشن‌ و فناوری های مبتنی بر اینترنت ارائه شده بود. موضوع روش‌های پرداخت وجه از طریق فناوری USSD همراه قرعه‌کشی و جایزه‌های متعدد ضمن بازی های‌ رایانه‌ای نیز از مهم‌ترین جذابیت‌های غرفه اپراتورها بود.

در غرفه یکی از اپراتورها گروهی از دانشجویان دانشگاه شریف در زمینه فناوری واقعیت مجازی (Virtual Reality) محصولات فناورانه تولید کرده و حتی نسخه‌هایی از کارهای خود را با قیمت مناسب به کشور‌های اروپایی و آمریکایی فروخته بودند.

کارشناس غرفه عینک مخصوصی بر چشمم گذاشت که با آن می‌دیدم سوار قطاری در شهر بازی هستم. قطار به بالا و پایین و چپ و راست می‌رفت و احساس بالا و پایین رفتن را به خوبی درک می‌کردم. به‌علاوه می‌توانستم بالا و پایین و اطراف را نگاه کنم و فقط محدود به یک منظره نباشم. نرم‌افزار دیگری نیز ساخته بودند که فقط کافی بود دستتان را جلو حسگرش بگیرید تا با دست مجازی‌تان در محیط نرم‌افزار کارهای مختلفی بکنید؛ مثلا قطعه‌ای را در محیط مجازی فقط با تکان دادن دستتان جابه جا کنید یا چیزی را تکان دهید. کارشناس غرفه کاربرد این نرم‌افزار را در درمان بیماران روانی می‌دانست که باید در محیطی مجازی زیر نظر پزشک کارهایی را انجام دهند تا پزشک از وضع عملکرد آنها مطمئن شود و درمان‌های لازم را برای آنها تجویز کند.

پیش به سوی اینترنت اشیا

غرفه خانه هوشمند در سالن ایرانسل و همراه اول از جذابیت های تلکام 2015 بود. اینترنت اشیا موضوع به نسبت جدیدی است که در آینده نزدیک کنترل بیشتر ابزارهای دیجیتال خانگی و اداری را از طریق گوشی تلفن همراه و تبلت امکان پذیر می کند. در غرفه خانه هوشمند همه چیز یک خانه، از مایکروفر گرفته تا لامپ اتاق، قهوه‌جوش، یخچال و... از طریق اپلیکیشن مخصوصی که به مودمی ویژه متصل می‌شود، از طریق گوشی تلفن همراه یا تبلت قابل کنترل بود. برای این که خودم کار با اینترنت اشیا را امتحان کنم از کارشناس غرفه، آیپدش را گرفتم و دکمه خاموش و روشن کردن لامپ را لمس کردم. جالب بود! لامپ پس از یک تا دو ثانیه روشن و خاموش می‌شد.

به نظر می رسد تا چند ماه دیگر این مودم مخصوص همراه اپلیکیشن‌هایش راهی بازار می‌شود تا بستر لازم برای استفاده از بسیاری از قابلیت‌های لوازم خانگی هوشمند که این روزها در بازار به فروش می‌رسد، فراهم شود. احتمالا تا یک سال دیگر اینترنت اشیا کم‌کم جای خود را در زندگی ایرانیان باز خواهد کرد.

در غرفه رایتل نیز تلویزیون‌هایی بود که کاربران از طریق اینترنت پر سرعت و با مودمی مخصوص امکان انجام بازی آنلاین فوتبال را با کاربر دیگری در سوی دیگر جهان پیدا می‌کردند. آنچه در ضمن بازی ملموس بود این بود که بدون هیچ‌گونه قطعی و اختلالی انجام بازی امکان‌پذیر بود.

پژوهشگاه ارتباطات در مسیر توسعه تحقیقات ICT

در میان غرفه‌های دانشگاهی و پژوهشگاه‌ها، فعالیت‌های پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات چشمگیر به نظر می‌رسید. در گفت‌وگویی که با دکتر وحید یزدانیان، رئیس پژوهشکده سیاستگذاری و مطالعات راهبردی این پژوهشگاه داشتم از اولویت‌های وزارت‌ ارتباطات برای توسعه این بخش در کشور صحبت به میان آمد.

وی در این مورد گفت: انتقال دانش و بومی‌سازی و توسعه فناوری‌های ارتباطات از مهم‌ترین فعالیت‌های پژوهشگاه ما‌ست. توسعه در بخش اینترنت اشیا و همین‌طور مدیریت و ساماندهی داده‌های عظیم (Big Data)، مطالعه در‌خصوص توسعه نسل چهارم و پنجم ارتباطات (4G و 5G) توسعه موتور جست‌وجوی ملی، رایانش ابری و اشتراک‌گذاری داده‌ها از مهم‌ترین اولویت‌های پژوهشگاه ما محسوب می‌شود.

وی در‌خصوص لزوم داشتن نگاه ملی به رایانش ابری و فناوری اطلاعات در دهکده جهانی ارتباطات تصریح کرد: اگر بخواهیم همه بحث‌های فنی ، امنیتی و فرهنگی را ـ که البته به‌درستی قابل توجه هستند ـ کنار بگذاریم، به نظر من دو انگیزه برای حرکت در این مسیر کافی است. اول این که رسیدن به این فناوری‌ها در کشور، زمینه لازم برای رشد و ارتقای دیگر بخش‌های بالادستی فناوری را در کشور فراهم می‌کند. اگر می‌خواهیم در عرصه فناوری مخابرات و ارتباطات در آینده در سطح جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم، باید از امروز به فکر ساختن و توسعه سرورهای بومی در کشور باشیم. دوم این که در خصوص بحث اشتغال‌زایی، حرکت در این مسیر شغل‌های متعددی در کشور ایجاد و ثروت آفرینی می‌کند. وی تأکید کرد توسعه بخش ICT در کشور جزو اولویت‌های توسعه پایدار است.

کاظم کوکرم

دانش