قاچاق، قاتل تولید ملی

کالاهای قاچاق به دو دسته مجاز و غیرمجاز تقسیم می‌شوند. گروه اول، کالاهایی است که مصرف آنها در کشور به صورت معمولی انجام می‌شود و دسته دیگر که مصرف آنها برخلاف موازین اخلاقی، اسلامی و اجتماعی است. بحثی که اکنون مطرح است مصرف کالاهایی است که در کشور به صورت معمولی انجام می‌شود. اگر بخواهیم این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم به چهار مورد زیر می‌رسیم:

دلیل اول، بروکراسی اداری است. اگر یک واردکننده قصد داشته باشد یک محصول را قانونی وارد کند باید زمان زیادی بگذارد تا بتواند کالای مورد نظر خود را وارد کند. اگر کالای مورد نظر، تاریخ مصرف معینی داشته باشد ممکن است خراب شود؛ اما اکنون شاهدیم برای دور زدن بروکراسی موجود، افراد از مبادی غیررسمی کالا را وارد می‌کنند و در منزل تحویل می‌گیرند.

دلیل دوم، عوارض و مالیات بالاست. اگر دولتی مالیات و عوارض بالا برای واردکنندگان در نظر می‌گیرد باید راه‌ واردات غیرقانونی را مسدود کند تا خزانه به حق و حقوق خود برسد. اکنون دولت قوانینی را وضع کرده که باعث شده قاچاق به طور چشمگیری افزایش یابد و خود را از حقوق مالیات و عوارض محروم کرده است. در این باره ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز نقش بسزایی ایفا می‌‎کند. وقتی واردکننده از مبادی غیررسمی محصول خود را وارد می‌کند برایش ارزان‌تر تمام می‌شود؛ در حالی که دولت باید شرایطی را در نظر بگیرد که قاچاق برای فرد خاطی صرفه اقتصادی نداشته باشد. پس باید در این تعرفه‌ها و عوارض تجدیدنظر صورت گیرد.

دلیل سوم، مالیات بعد از فروش کالاست. این به نظر من یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در افزایش قاچاق است. وقتی یک کالا به صورت رسمی وارد کشور می‌شود مالیات و عوارض مربوط را براساس تعرفه می‌پردازد. همچنین زمانی که محصول به دست مصرف‌کننده نهایی رسید چون در سامانه گمرک و سازمان امور مالیاتی ثبت شده است، علاوه بر پرداخت‌های قبلی، مالیات بر ارزش افزوده و مالیات سود آن محاسبه و از فروشنده اخذ می‌شود. مجموع این پرداخت‌ها باعث می‌شود هزینه‌های واردات رسمی افزایش یابد و به صرفه شدن قاچاق کالا و تحریک قاچاقچی را در پی خواهد داشت.

دلیل چهارم، نبود خدمات پس از فروش است. خدمات پس از فروش در کشور ما آن‌قدر ضعیف است که مصرف‌کننده نهایی حاضر است کالای قاچاق بدون گارانتی را بخرد، اما به سراغ کالاهای مجاز دارای گارانتی و قیمت بالاتر نرود. البته در این میان باید نظارت‌های مقامات بر اسکله‌های غیرمجاز دریایی و نظارت بر مرزهای زمینی گسترده کشور هم بیشتر شود. همچنین بحث دیگر، جلوگیری از حمل کالاهای قاچاق در جاده‌هاست. به هر حال هر کالایی که از مرزهای کشور وارد می‌شود مسافتی را برای رسیدن به کلانشهرها طی می‌کند و باید با این موضوع برخورد جدی شود.

راهکار اساسی که در این خصوص می‌توان ارائه کرد، آگاهی خریداران و همچنین تقویت نظارت بر بازار است. در کشورهای پیشرفته همه خرده‌فروشی‌ها به طور سرزده و متناوب مورد بازدید قرار گرفته و در صورت قاچاق بودن کالاهای موجود در آن، صاحب مغازه جریمه‌ سنگین می‌شود. به نظر من راز موفقیت در بحث قاچاق این است که خریداران را نسبت به هزینه‌ای که می‌پردازند، آگاه کنیم. اگر مردم آگاه شوند، با نخریدن، بزرگ‌ترین ضربه را به قاچاقچیان ـ این قاتلان اقتصاد و تولید ملی ـ خواهند زند.

دکتر آلبرت بغزیان‌ - ‌استاد دانشگاه تهران