خانواده‌های تلویزیونی زیر ذره‌بین

به گزارش روابط عمومی سیما، در این نشست، کارشناسان حوزه خانواده دکتر زیبایی‌نژاد، دکتر خیامی و دکتر بداغی، سریال‌های «پایتخت 4 »، «گاهی به پشت سر نگاه کن» و «دردسرهای عظیم» را مورد بررسی قرار دادند.

آدم‌های بدون کینه در پایتخت

در این جلسه، کارشناسان درباره سریال پایتخت گفتند: از نکات مثبت سریال «پایتخت» این است که افراد خانواده بی‌کینه هستند و وقتی دچار مشکل می‌شوند خیلی زود خانواده را بازسازی روانی می‌کنند. اشتباهات بسرعت اصلاح و فراموش می‌شود و رابطه خویشاوندی (رحمی) در این سریال بسیار گرم است، نکته مثبت دیگر این که سریال از مرکز محوری و بازنمایی زندگی متوسط شهری تهرانی خارج شده و خرده‌فرهنگ‌های بومی را به نمایش گذاشته است.

ورود به مباحث محیط زیستی و اصلاح تفکر از درون خانواده از موضوعات خوبی است که به آن پرداخته شده است. ویژگی دیگر، خانواده‌گرا بودن سریال است، طوری که افراد کمتر درگیر مسائل فردی هستند. سبک دینداری نمایش داده شده در این سریال دینداری درونی، طبیعی و همگن است. خوشی‌های در دسترس که همگانی است و هزینه‌ای ندارد مدام به نمایش گذاشته می‌شود.

اما اشکالاتی که به پایتخت وارد است از نظر این کارشناسان عبارتند از: بی مرز شدن ارتباطات خانوادگی به‌رغم رعایت مرز حلال و حرام، بازنمایی نامناسب از جایگاه مرد و پدر خانواده، تحقیر جایگاه مردان به گونه‌ای که بیشترین اشتباهات را مردان انجام داده و عاقلانه‌ترین تصمیمات را زن خانواده می‌گیرد، در این سریال و در اغلب سریال‌های ایرانی متأسفانه پدربزرگ و مادربزرگ‌ها فقط نانخور نشان داده می‌شوند در حالی که باید تجارب و تصمیم‌گیری‌های عاقلانه آنان در خانواده به نمایش درآید.

پدر؛ سکاندار خانواده

در سریال «گاهی به پشت سر نگاه کن» که ماه رمضان از شبکه دو به مخاطبان ارائه شد، نقش پدر در خانواده‌ای که مادر حضور ندارد با ترکیبی از عقل، عاطفه، حمایت و تربیت بخوبی به نمایش درآمد. به‌رغم روند کلی سریال‌های تلویزیونی، در این سریال حجم خطای جوانان بیشتر از بزرگ‌ترهاست که باعث نهادینه شدن غیرمستقیم استفاده از تجربه بزرگ‌ترها در ضمیر ناخودآگاه مخاطب می‌شود. تصویر هر چند کوتاهی که از خانواده شهدا نشان داده می‌شود از جنبه ارتباطات خانوادگی مناسب و قابل تامل است. اما نقدی که به این سریال وارد است افراط در نمایش رخدادهای تلخ و قتل و درگیری است که از حد معمول فراتر رفته و شاید باعث عادی‌سازی یا غیرواقعی بودن داستان شود. پررنگ بودن نقش خانواده‌های ناقص در سریال نیز از دیگر اشکالات سریال است.

احترام به بزرگ‌ترها

کارشناسان درباره سریال دردسر‌های عظیم هم گفتند: در این اثر، تلخی‌ها مکرر نبود. نکته مثبت دیگر احترام به بزرگ‌ترها حتی در صورت اشتباه و خطای آنان و نگاه خوب عروس به مادر شوهر است. بحث حفظ حریم‌ها در دوره آشنایی پیش از ازدواج لطیف و بهار کاملا خوب به تصویر کشیده شده و عبور از خرده نزاع‌های کوچک در این سریال هم رعایت شده است. نمایش ازدواج آسان و زندگی ساده و بی‌تکلف از مزایای سریال بود.

اما اشکالاتی که بر این سریال وارد شد، نمایش زنان به‌عنوان مادر در نقشی زورگو، بی‌عاطفه و پرخاشگر و پررنگ بودن و نمایش وابستگی اقتصادی مردان به خانم‌ها بود. در این سریال نیز به ایفای نقش مردان و زنان در جایگاه خود پرداخته نشده است.

اشکال دیگر، وجود تعدد در خانواده‌های ناقص و این‌که تنها خانواده کامل سریال پدربزرگ و مادربزرگ هستند که در این خانواده زن اقتدار مطلق داشته و پدر در آشپزخانه بوده و بیشتر رفتار زنانه دارد. حجم خطاهای بزرگ‌ترها در این سریال از جوانان بیشتر به نمایش گذاشته می‌شود.

در این نشست قائم‌مقام معاون سیما و مدیران شبکه‌ها و مدیران بخش‌های نظارتی و طرح و برنامه و نیز عوامل سریال از جمله سیروس مقدم، خشایار الوند، مهران مهام، علیرضا کاظمی‌پور، برزو نیک‌نژاد، رضا انصاریان، منصور غضنفری، محمد محمودسلطانی و مسعود کرمی نیز حضور داشته و پاسخگوی سوالات و ابهامات بودند.