مخلفات رایانه خود را بشناسید / بخش اول

توجه: نام قطعات به ترتیب الفبای انگلیسی مرتب شده است.

Air Cooling (تهویه هوا): گرماگیرهای تعبیه شده روی قطعات رایانه، عموما به تنهایی گره‌گشا نیستند. برای تقویت تهویه هوای کیس که در صورت افت بیش از حد به عملکرد ناقص و حتی سوختن قطعات منجر خواهد شد، از فن‌های مناسب سرمادهنده استفاده می‌شود. این فن‌ها براساس قدرت، صدا و مصرف تنوع زیادی دارند. اگر به مدل‌های قوی‌تر نیاز داشتید، حتما سر و صدای آن را هم درنظر بگیرید؛ زیرا گوش‌ هم مثل چشم‌، آستانه‌ تحملی دارد.

Anti-Static Bag (کیسه ضدالکتریسیته ساکن): کیسه‌ای از جنس فویل با روکش مخصوص است که از قطعات حفاظت نشده در برابر الکتریسیته ساکن محافظت می‌کند. قطعات حساس رایانه مانند هارد درایوها (دیسک سخت) را در این کیسه‌ها محفوظ می‌کنند.

Anti-Static Wrist Band (مــچ‌بند ضدالکتریسیته ساکن): قطعات الکترونیکی فعال، معمولا مقداری بار الکتریکی ساکن را در خود ذخیره می‌کنند که در صورت بی‌احتیاطی ممکن است در حین باز و بسته کردن به کاربر آسیب بزند. برای پیشگیری از چنین آسیب‌هایی، مچ‌بندهای ضداستاتیک که اتصال کاربر را به زمین فراهم می‌کند، بسیار توصیه می‌شود.

ATX Power Connector (اتصال پاوِر ای‌تی‌اکس: 20، 24، و 20+4 خشاب): این کابل‌ها حکم رگ‌های حیات رایانه را دارند. قدرت پاور (منبع برق رایانه) از طریق این کابل‌ها به مادربورد و دیگر قطعات منتقل می‌شود. این کابل‌ها مادگی‌های 20 و 24 تایی دارند که عموما به دو بخش 20 و چهارتایی تقسیم شده‌اند.

Audio Connector Panel (پنل اتصالات صوتی): پنل ورودی و خروجی (I‌/‌O) که در کنار مادربورد قرار گرفته و پس از نصب از پشت کیس قابل دسترس است، بخشی برای ورودی‌های صوتی دارد. مادگی سبز عموما خروجی مادربورد به اسپیکر است و مادگی کنار آن هم برای اتصال میکروفن.

BIOS (میان‌افزار یا سیستم ابتدایی ورودی‌/‌ خروجی): بایوس یا میان‌افزار دقیقا همان کاری را انجام می‌دهد که اسمش القا می‌کند. این بخش از رایانه، سیستم‌عامل ابتدایی مادربورد یا کارت گرافیک است که از طریق تنظیماتش، راه را برای نصب سیستم‌عامل و دیگر نرم‌افزارها هموار می‌کند. در بایوس می‌توانید مواردی مانند حافظه اصلی، درایو بوت و... را مشخص کنید.

Case (کیس): در فارسی به آن جعبه و کازه هم گفته می‌شود. کیس، جعبه اصلی رایانه است که تمام قطعات در دل آن سوار شده و از خروجی آن به وسایل دیگر متصل می‌شوند. کیس‌ها انواع مختلفی دارند؛ از نمونه‌های Tower گرفته تا دسکتاپی (رومیزی). نمونه‌های زیادی از آنها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که با استفاده از پیچ‌های دستی و براکت‌ها دخالت پیچ‌گوشتی را به حداقل رسانده و سهولت کار را افزایش می‌دهند.

به مرور زمان، زیبایی کیس‌ها اهمیت بیشتری یافته و امروزه شاهد نمونه‌های متنوعی هستیم. به عنوان مثال کیس‌های زیادی داخلشان مشخص است، این کیس‌ها به موجی نو منتهی شده که آن را کیس مودینگ می‌نامند.

Chipset (تراشه): عملکرد مادربوردها بر دوش تعدادی مدار است که آنها را به اختصار چیپ‌ست یا تراشه می‌گوییم. بسیاری از جنبه‌های عملکرد رایانه در گرو خصوصیات تراشه‌هاست. از جمله، حد پشتیبانی از حافظه، ظرفیت اورکلاک، امکان ارتقا و همخوانی پردازنده.

CMOS (سیموس یا نیم‌رسانای اکسیدفلزی مکمل): این فناوری برای ساخت بیشتر تراشه‌های موجود در رایانه‌های شخصی، همچنین حسگرهای تصویر و مدارهای قیاسی به کار می‌رود. تولیدات سیموسی در برابر گرما و دخالت‌های استاتیک مقاوم هستند. به‌صورت عامیانه از عبارت سیموس بیشتر برای اشاره به باتری سیموس روی مادربورد استفاده می‌شود. این باتری تنظیمات مادربورد را در خود ذخیره می‌کند و با خارج کردنش می‌توانید مادربورد را به تنظیمات کارخانه برگردانید.

CPU (واحد پردازش مرکزی): سی.پی.یو یا واحد پردازش مرکزی، اصلی‌ترین واحد محاسباتی رایانه است. پردازنده‌های امروزی چند هسته (2، 4 یا 8) دارند و از این‌رو می‌توانند چند مسئولیت را به طور همزمان انجام دهند. این مسئولیت‌های همزمان را ریسه یا thread می‌گویند.

بعضی پردازنده‌های مدرن اینتل قادرند با بهره‌گیری از فرآیندی موسوم به hyperthreading، تعدادی هسته مجازی ساخته و رقم هسته‌ها را تا دو برابر افزایش دهند تا فعالیت‌های موازی با رایانه راحت‌تر صورت گیرد.

AMD در مقابل این فناوری اینتل، در نمونه‌هایی خاص، پردازنده‌های سخت‌افزاری بیشتری را به کاربرانش ارائه می‌کند. سی.پی.یوهای امروزی به قابلیت‌های اضافه‌ای مجهزند که تا چند سال پیش در انحصار سخت‌افزارهای جانبی بود. از جمله می‌توان به پردازش گرافیکی و کنترل حافظه اشاره کرد. بیشتر پردازنده‌ها یک فرکانس کاری معین دارند، اما نمونه‌های مشخصی مانند سری K از اینتل و سری بلک از AMD دست کاربر را برای اورکلاک باز می‌گذارد.

CPU Mounting Plate (صفحه سوارسازی پردازنده): با رشد فزاینده اندازه پردازنده‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده کیس‌ها، این قطعات به میدان پا گذاشتند. این پایه‌ها که به پشت مادربورد متصل می‌شوند، جایگاهی محکم برای اتصال پردازنده و فن پردازنده فراهم می‌آورد که از ورود فشار و انحنا به مادربورد جلوگیری می‌کند.

CPU Power Header (ورودی برق CPU): ورودی برق CPU، سوکتی است که یک کابل ESP هشت خار، عموما به همراه یک کابل برق چهار خار ATX به آن می‌خورد و CPU را با مقدار برق لازم تغذیه می‌کند.

CPU Socket (سوکت CPU): پردازنده اصلی را در این قسمت جا می‌زنند. بعضی CPUها با پیچ و بعضی دیگر با بست‌های خاص خودشان در این قسمت نصب می‌شوند.

Crossfire (کراس فایر): کراس فایر، فناوری محبوب AMD برای فعالیت همزمان دو کارت گرافیک به منظور پردازش وظایف سنگین مانند بازی‌های سه‌بعدی با رزولوشن بالاست. برای دریافت بهترین نتیجه باید دو کارت گرافیک تا حد ممکن از نظر قدرت، سرعت و مدل به هم نزدیک باشند. این سیستم معایب خاص خود را دارد، برای نمونه برق بالایی مصرف می‌کند و ممکن است با بعضی از بازی‌ها همخوانی نداشته باشد. مشکل‌های دیگری مانند ایجاد گلیچ و پردازش نامنظم از مشکلات این سیستم است.

Desktop Case (کیس‌های دسکتاپی): کیس‌های دسکتاپی برخلاف کیس‌های عادی، افقی هستند. این طراحی بیشتر برای ساخت مدیا سنترها، رایانه‌های دفتری و سیستم‌های کم‌قدرت به کار می‌رود. طراحی خاص این کیس‌ها قرار دادن آنها روی میز و زیر مونیتور یا میز تلویزیون را ممکن می‌کند. به نمونه‌های خیلی نازک این کیس‌ها جعبه پیتزا هم می‌گویند.

Display Port Connector (اتصال دیسپلی پورت): این فناوری که به احتمال زیاد جای کابل‌های HDMI را خواهد گرفت، می‌تواند اطلاعات صوتی و تصویری را با سرعت و دقتی به مراتب بالاتر به کاربر ارائه کند. دیسپلی پورت‌ها از نظر فیزیکی کوچک‌تر بوده، رزولوشن بالاتر، مقیاس بازنیرودهی (Refresh) بهتر و امکاناتی مانند اتصالات زنجیره‌ای دِیزی را فراهم می‌کند. دیسپلی پورت‌های نسخه 2/1 به‌طور ضمنی قادر به پشتیبانی از رزولوشن 3840 در 2160، با سرعت 60 فریم بر ثانیه است. در حال حاضر دیسپلی پورت تنها فناوری موجود است که چنین رزولوشنی را پشتیبانی می‌کند.

سیاوش شهبازی