«رادیو هفت»؛ از جنس همین مردم

حالا مدت‌هاست که رادیو جای خود را به رسانه‌های جدیدتری داده؛ رسانه‌هایی پرزرق و برق و با محتواهای متفاوت، چشم‌‌اندازی زیبا و رنگارنگ از جهان پیش‌رو. سنت قصه‌گویی رادیو اما چیزی است که در هیچ کدام از این رسانه‌ها نتوانست ادامه پیدا کند و جایش تا مدت‌ها خالی ماند.

اما این روزها یا بهتر است بگویم این سال‌ها، به مدد ذوق و ابتکار گروهی که خود را «رادیو هفتی» می‌نامند، برنامه‌ای شکل گرفته که با مخاطبانش ساده و بی‌پیرایه سخن می‌گوید، قصه تعریف می‌کند، شعر می‌خواند و می‌کوشد برای ساعتی هم که شده فارغ از هیاهوی زندگی روزمره، آرامش را هدیه بدهد؛ برنامه‌‌ای که «رادیو‌هفت» نام دارد و حالا در پنجمین سال فعالیتش قرار است سری جدید خود را روانه آنتن شبکه آموزش کند و البته با تغییراتی هم نسبت به سری‌های پیشین همراه است. به بهانه این تغییرات با محمد صوفی و منصور ضابطیان، دو تهیه‌کننده و کارگردان این برنامه گفت‌وگو کردیم و از ساختار برنامه و دلایل موفقیت آن در میان مخاطبان پرسیدیم.

از موفقیت تا محبوبیت

«رادیو هفت» از محبوب‌ترین برنامه‌های این سال‌های تلویزیون است؛ برنامه‌ای که بارها در نظرسنجی‌های گوناگون سازمان و حتی نظرسنجی مجله سروش توانست به عنوان برنامه برتر از نگاه مخاطبان انتخاب شود. موفقیتی که اتفاقی نیست و حاصل تلاش گروهی منسجم و خوش‌‌فکر است.

اما آیا گروه از ابتدا چنین موفقیتی را برای کار خود پیش‌بینی می‌کرد؟ صوفی در این خصوص می‌گوید: برای هر برنامه‌ای که قرار است ساخته شود باید ابتدا نظرسنجی‌هایی صورت بگیرد و شناخت خوبی از مخاطبان به دست آید. در این صورت می‌توان ملاک‌ها و انتظارات مردم را در نظر گرفت و همسو با آن برنامه‌سازی کرد و رضایت مخاطبان را به دست آورد. مهم‌ترین عاملی که طی این سال‌ها و در طول ساخت برنامه یاد گرفتیم این است که مخاطب، برنامه را می‌فهمد و باید انتظاراتش را جدی گرفت.

منصور ضابطیان هم درباره این حمایت و علاقه مخاطبان به برنامه می‌گوید: در ابتدا شاید توقع این حجم از محبوبیت را نداشتیم اما به‌مرور هر چه برنامه ادامه پیدا کرد، واکنش‌های خوبی در سطح جامعه دیدیم و این ما را بسیار خوشحال کرد. وی همچنین درخصوص ویژگی گروه پشت صحنه‌ «رادیو هفت» توضیح می‌دهد: ما از ابتدا کوشیدیم گروهی را تشکیل بدهیم که از مردم و دغدغه‌هایشان در جامعه جدا و بیگانه نباشند و با درگیری‌ها و مسائل و خواسته‌هایشان آشنا باشند. ما حالا مردم را بخوبی می‌شناسیم و می‌دانیم از ما چه می‌خواهند، چون هدف اصلی، مردم است و باید برای آنها برنامه‌سازی شود.

خلاقیت؛ شرط اصلی

شاید مهم‌ترین عاملی که در نگاه اول هنگام تماشای «رادیو هفت» به چشم می‌خورد، خلاقیت سرشار آن است. ساختار برنامه هرچند تا حدی رادیویی اما به لحاظ گرافیکی غنی است و مخاطب فقط شنونده‌ ماجرا نیست؛ دکور هر بخش بخوبی با متنی که خوانده می‌شود هماهنگی دارد و این خود برگ برنده‌ای برای این برنامه است. هر چند محمد صوفی با این تعریف من درباره رادیویی بودن برنامه موافق نیست و می‌گوید: من «رادیو‌هفت» را صرفا به خاطر اسمی که دارد رادیویی نمی‌دانم. برنامه ما ویژگی‌های گرافیکی خاصی دارد که بیش از هر چیز علاقه‌مندی ما را به پرهیز از برخی ذوق‌زدگی‌های تصویری نشان می‌دهد و این هم به ساعت پخش یک برنامه بستگی دارد. «رادیو هفت» در ساعتی پخش می‌شود که مخاطب انتظار آرامش دارد. معمولا همه ما وقتی به این ساعت از شب می‌رسیم، سعی می‌کنیم چراغ‌های اضافه را خاموش کنیم، آرام‌تر حرف می‌زنیم و ممکن است کتابی مطالعه کنیم. در «رادیو هفت» هم سعی شده این آرامش مخاطبان مد نظر قرار بگیرد و همه‌ چیز، از دکور گرفته تا نور صحنه و لباس و حتی صدای مجری آرام‌تر از برنامه‌های دیگر است. درواقع سعی می‌کنیم درست مثل یکی از اعضای خانواده مخاطبان رفتار کنیم. ضابطیان هم در تائید حرف‌های او می‌گوید: ما در ساعتی پخش می‌شویم که می‌خواهیم کمترین درگیری تصویری را در ذهن مخاطب ایجاد کنیم اما این به آن معنا نیست که به تصویر بی‌توجه باشیم. طی این چند سال همواره از ساعت پخش برنامه هم راضی بوده‌ایم و جز در مناسبت‌های خاص، هیچ ‌وقت دنبال بازپخش برنامه نبوده‌ایم.

موسیقی و متن، در راستای هم

موسیقی از دیگر عوامل پیش‌برنده برنامه «رادیو هفت» است. موسیقی‌هایی که معلوم است با دقت، وسواس و سلیقه انتخاب شده‌اند. عاملی که منصور ضابطیان هم بر آن تأکید می‌کند و می‌گوید: انتخاب موسیقی مناسب و هماهنگ در جهت متن‌، شاید یکی از سخت‌ترین کارهای ما در این برنامه است. گاه اتفاق می‌افتد که یک موسیقی را برای متنی مشخص انتخاب می‌کنیم و گاه هم روال کار برعکس است؛ یعنی بر اساس موسیقی انتخاب‌شده به نویسندگانمان سفارش متن می‌دهیم.خوشبختانه درطول زمان این را به تجربه فهمیده‌ایم که کدام موسیقی را در کجای برنامه به کار ببریم و چه موسیقی‌ای برای کدام فضا مناسب‌تر است. همچنین سعی کردیم تنوع موسیقایی را در برنامه‌مان رعایت کنیم. محمد صوفی هم در این مورد می‌گوید: در حال حاضر گروهی داریم که موسیقی‌های قدیمی و جدید تازه به بازار آمده را هرروز بررسی می‌کنند و می‌کوشند از میانشان بهترین‌ها را برای پخش در برنامه انتخاب کنند. تاکنون توانسته‌ایم آرشیو قابل قبولی را جمع‌آوری و از آن برای پخش در قسمت‌های مختلف برنامه استفاده کنیم، زیرا از نگاه ما موسیقی صرفا عاملی برای پر کردن فضای برنامه نیست. موسیقی در راستای هدف است و در هر برنامه «رادیو هفت» سعی می‌کنیم تنوع را بخوبی رعایت کنیم و سبک‌های مختلف را کنار هم داشته باشیم. مثلا شبی که آقای کاکاوند مجری برنامه است، موسیقی‌اش کاملا با شبی که اجرا را امیرعلی نبویان بر عهده دارد، متفاوت است زیرا موضوع برنامه را در انتخاب موسیقی‌هایمان مد نظر داریم و این طیف موسیقی‌های مختلف حتی در چینش کنداکتور ما هم تاثیرگذار است.

اما دست گروه تا چه حد در انتخاب موسیقی‌های موجود در بازار باز است، بخصوص این‌که بسیاری از این موسیقی‌ها برای اولین بار در سیما از این برنامه شنیده می‌شوند. صوفی در این مورد توضیح می‌دهد: به هر حال ما مدت‌هاست که داریم در چارچوب این سازمان فعالیت می‌کنیم و دیگر قوانین و مقررات آن را می‌شناسیم. خدا را شکر «رادیو هفت» در این مدت توانسته اعتماد دوستان در واحد موسیقی سازمان را هم جلب کند؛ اعتمادی که ذره‌ذره و در طول زمان به دست آمده و نشان داده‌ایم که نگاهمان به موسیقی چگونه است. ضابطیان در این حین به خاطره‌ای اشاره می‌کند و می‌گوید: چند وقت پیش از طریق اینترنت متوجه شدم که یک برنامه رادیویی اینترنتی در لس‌آنجلس پخش می‌شود به نام «کافه شبانه» که بدون این‌که به نام برنامه ما اشاره کند، دارد از آیتم‌های ما برای پخش در برنامه‌اش استفاده می‌کند! و این برای من بسیار جالب بود که دیدم این برنامه چطور در خارج از مرزهای کشور هم تاثیر گذاشته؛ ما حتی از کشورهایی مخاطب داریم که تا پیش از آن اصلا نمی‌دانستم در آن ایرانی وجود دارد. این افراد از طرفداران پروپاقرص برنامه‌اند و مرتبا با ما در ارتباط هستند و وجودشان واقعا مایه خوشحالی است.

تولیدی و آموزش‌محور

پس از پایان برنامه «رادیو هفت» در سال 93 و شروع سال جدید، به مخاطبان وعده داده شد که پس از استراحت گروه و تغییراتی در ساختار برنامه، «رادیو هفت» مجددا از 31 فروردین اجرای خود را از سر خواهد گرفت؛ اتفاقی که البته رخ نداد و گویا قرار است برنامه با چند روز تاخیر پخش شود. محمد صوفی درخصوص دلایل این تاخیر می‌گوید: همان طور که می‌دانید و در خبرها هم آمده، قرار بود اجرای سری جدید «رادیو هفت» را از 31 فروردین آغاز کنیم و هماهنگی‌ها در این خصوص نیز صورت گرفته بود و ما مشغول ضبط آیتم‌ها بودیم اما به نظر می‌رسد با تغییر مدیران سیما در سال گذشته و تبیین سیاست‌های جدید، شبکه آموزش هم دستخوش تغییراتی شده و قرار است در سال جدید برنامه‌های آن رویکردی آموزش‌محور داشته باشند. به همین دلیل محتوای برنامه ما هم از این تغییرات بی‌نصیب نبوده و فعلا در حال رایزنی با مدیران هستیم. اما در صورت اعمال این تغییرات محتوای برنامه هم طبیعتا فرق‌هایی خواهد داشت.

ضابطیان می‌گوید: باید حال و هوای آیتم‌ها آموزشی‌تر شوند. هرچند آموزش رویکردی است که ما همواره طی این پنج سال در برنامه به طور غیرمستقیم دنبال می‌کردیم و با آن بیگانه نیستیم. دلیل پخش این برنامه از شبکه آموزش هم همین است. ما همواره کوشیده‌ایم به مردم چیزهای تازه‌تری از قبل یاد بدهیم و این حرکت، استقبال مخاطبان را هم در پی داشته است. صوفی هم می‌گوید: همچنین ممکن است برنامه از این به بعد فقط به صورت تولیدی آماده و پخش شود که در این صورت ما باید در ساختارمان هم بازنگری کنیم، چون در حال حاضر بخش عمده‌ای از برنامه‌ ما در استودیوی شماره یک، بر اساس تعامل و مشارکت با مخاطبان از طریق تماس تلفنی یا پیامک صورت می‌گیرد. به همین دلیل فعلا در تلاشیم تا به یک تصمیم و دیدگاه مشترک با مدیران برسیم و سپس برنامه را روانه آنتن کنیم.

اما «رادیو هفت» در آینده چه راهی خواهد رفت و تا کی قرار است ادامه داشته باشد؟ این سوالی است که محمد صوفی این‌طور به آن پاسخ می‌دهد: ما همیشه اصلی را مد نظر قرار داده‌ایم و آن این است که می‌کوشیم همواره سطح استاندارد خودمان را رعایت کنیم و به هر قیمتی برنامه نسازیم. اگر قرار باشد روزی مجبور شویم از اصول خود کوتاه بیاییم قطعا برنامه‌سازی را کنار خواهیم گذاشت. تا هر زمانی که مردم مخاطبان ما هستند، ما هم هستیم و برایشان برنامه می‌سازیم و از حمایتشان خوشحالیم.

زهرا غفاری / قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)