هم‌صحبتی توریستی

در این روزها که مدت زیادی از سفرهای نوروزی نگذشته است، مزاحم تلفنی به این فکر افتاد که خودش را جای یک توریست خارجی بگذارد و نظر مردم ایران را در مورد کشورشان و میزان آشنایی با جاذبه‌های جذاب و تماشایی آن بداند. شما هم ممکن است با توجه به شهری که در آن زندگی می‌کنید، در طول سال چند بار با مسافران کشورهای مختلف، روبه‌رو شوید. مطمئنا اگر در شهرهای تاریخی یا مذهبی ایران ساکن باشید، در طول سال با توریست‌های زیادی از کشورهای دیگر مواجه خواهید شد و شاید گاهی اوقات با آنها گرم صحبت شده باشید. این‌بار هم مزاحم تلفنی می‌خواهد شما را به جای یک راننده تاکسی بگذارد و ببیند اگر سروکارتان به یک توریست ساده بیفتد که اطلاعات زیادی در مورد قیمت تاکسی‌ها ندارد و یک صد دلاری به دستتان بدهد، چه می‌کنید؟ آیا به کرایه خودتان اکتفا می‌کنید یا با خودتان می‌گویید دلار برای او ارزش چندانی ندارد و بهتر است پول بیشتری بگیرم؟ شاید هم صحبت‌تان گل بیندازد و او بخواهد نظرتان را در مورد ایران بداند. چطور ایران را به او معرفی می‌کنید؟ به آنها پیشنهاد می‌دهید چه جاهایی را ببینند و توصیه می‌کنید چه کارهایی انجام دهند تا سفر بهتری داشته باشند؟

شهر زیبای تبریز مقصد تماس‌های مزاحم تلفنی شد تا سوالات توریستی‌اش را از مردم آن بپرسد. شهری تاریخی با قدمت 4500 سال و مهم‌ترین شهر ایران در دوران قاجار. شهری با جاذبه‌های سنتی فراوان، طبیعت زیبا و بی‌نظیر آداب و رسوم خاص که مطمئنا گردشگران زیادی را به خود جذب کرده ‌است. موضوعی که مزاحم تلفنی از خلال صحبت‌های تلفنی‌اش متوجه آن شد، حضور پزشکانی حاذق در تبریز است که پای مسافران از شهرهای کشورهای اطراف مثل باکو را به آنجا باز کرده‌اند. پیش از این مزاحم تلفنی فکر می‌کرد، تبریزی‌ها تمایل زیادی به هم‌صحبتی با غریبه‌ها ندارند، اما همه چیز متفاوت با فرضیات پیشین مزاحم تلفنی پیش رفت. آنها مهربان و خوش‌برخورد هستند. مردم تبریز که میزبان مسافران زیادی از کشورهای همسایه هستند، رسم مهمان‌نوازان را خوب به‌جا می‌آورند. مزاحم تلفنی در گفت‌وگو با مردم تلفنی یک نتیجه مهم دیگر نیز عایدش شد؛ در شهر یک میلیون و 400 هزار نفری تبریز رسم نیست آقایان به تلفن ثابت پاسخ دهند، دلیلش هم مشخص است دیگر، بیشتر مخاطبان او خانم‌ها بودند.

33200085

«فقط پول مسیر را می‌گیرم. مگر انسان نیستم؟» خانم میانسالی است. اهل تبریز نیست و از آذربایجان غربی به تبریز مهاجرت کرده است، هرچند 25 سال است در تبریز زندگی می‌کند. او ایران را اینگونه معرفی می‌کند: «از همه‌ دنیا بهتر. کشور خوب و زیبا.» تبریز را برای گردش به او پیشنهاد خواهد کرد: «موزه، عتیقه‌جات، بازار قدیم، شاه گلی. من حتی حاضرم برای دیدن جاهای دیدنی شهر، همراهی‌اش کنم تا دچار مشکل نشود. من مهمان‌های غریبه‌ زیادی از باکو داشته‌ام و همیشه همراهشان بوده‌ام. مردم اینجا بسیار مهمان‌نواز هستند.»

33200094

مشغول محاسبه می‌شود: «دلار را اگر 3000 تومن حساب کنم و یک مسیر کوتاه در نظر بگیرم...» حرفش را قطع می‌کنم و توضیح می‌دهم که فقط می‌خواهم بدانم حق خودش را می‌گیرد یا سعی می‌کند پول بیشتری به دست آورد: «مطمئنا فقط حق خودم را خواهم گرفت و الکی خودم را توجیه نخواهم کرد.» ایران را با مردمش توصیف می‌کند: «به او خواهم گفت ایرانی‌ها بسیار مهمان‌نوازند چون خودم در همه‌جا و در همه‌ سفرهایم این را حس کرده‌ام.» پیشنهادش برای اولین سفر همدان است. سفر به غار حیرت‌انگیز علی‌صدر و بعد هم اصفهان. مکان‌های تاریخی ایران را به جاذبه‌های طبیعی ترجیح می‌دهد. می‌گویم چه توصیه‌ای برای بهتر شدن سفر به توریست‌ها پیشنهاد خواهد کرد: «نقشه را همراه داشته باشند و به هر جایی می‌روند اطلاعات مربوط به آن مکان را از راهنمایان بگیرند تا شناخت بهتری از ایران به دست آورند.»

33300019

پسرش گوشی را برمی‌دارد و به مادرش می‌دهد، مادر می‌گوید: «اینجا توریست‌ها زیاد می‌آیند. بخصوص از باکو، برای معالجه چون تبریز پزشکان حاذقی دارد. اما تعرفه پرشکان برای بیماران خارجی با بیماران ایرانی فرق دارد حتی در مکان‌های دیدنی زیر نظر دولت هم تعرفه‌ گردشگران خارجی و ایرانی با هم تفاوت دارد. پس باید تعرفه تاکسی هم تفاوت داشته باشد. نه این‌که خود راننده‌ تاکسی پول بیشتری بگیرد، اما فکر می‌کنم دولت باید خودش تعرفه‌ را بیشتر کند.» توصیفش از ایران را در چند کلمه خلاصه می‌کند: «خوب، آزاد، راحت، ما کشورمان را دوست داریم.» پیشنهادش برای دیدن ایران بعد از مکان‌های دیدنی تبریز، اصفهان، همدان و شیراز است: «چون فقط همین شهرها را دیده‌ام و نمی‌توانم جایی را که ندیده‌ام معرفی کنم.» توصیه‌اش هم محافظه‌کارانه است: «شهر ما ناامن نیست اما مراقب کلاهبرداران و آدم‌های سودجو باشند.»

33200018

یک خانم تبریزی، او هم معتقد است باید فقط پول مسیر را گرفت، نه بیشتر. ایران را اینگونه توصیف می‌کند: «کشوری خوب با جاهای دیدنی بسیار. مردم کشورهای دیگر آرزوی داشتن چنین کشوری را دارند. کشوری با جاذبه‌های طبیعی و تاریخی فراوان که اقلیم‌ها و شرایط آب و هوایی متفاوتی را در خود گنجانده است.» او هم برای اولین مکان، تبریز را پیشنهاد می‌دهد: «موزه‌ها، آرامگاه شهریار، ارگ، بازار، ائل‌گلی. بعد از تبریز هم یزد را دوست دارم و سپس مشهد؛ نه فقط برای زیارت، طبیعت زیبایی دارد که آدم را به دیدن شهر ترغیب می‌کند.» توصیه‌هایش هم به توریست‌ها مثل دیگران است: «زیاد با افراد گرم نگیرند، به کسی اعتماد نکنند و همه‌ جاهای دیدنی را ببینند.»

33200043

هرچند امروز بیشتر هم‌صحبتان مزاحم تلفنی زنان بوده‌اند، اما گویا مردان تبریزی هم تمایل چندانی به گرفتن پول بیشتر از توریست‌ها ندارند. مزاحم تلفنی این را از صحبت‌های یک مرد میانسال نتیجه می‌گیرد: «ایران یک مملکت معمولی و آرام است که طبیعت و تاریخ خوبی دارد. جاهای دیدنی و خوراک‌های خوبی هم دارد. مسافران بخصوص کسانی که از کشورهای اروپایی می‌آیند و پولشان ارزش بیشتری دارد می‌توانند خریدهای خوبی انجام دهند.» او هم اول تبریز را برای دیدن پیشنهاد می‌کند و بعد از آن تهران را: «بهتر است چند جای اصلی شهر را که پیدا کردن آن راحت‌تر است، ببیند تا زمان هم کم نیاورد، موزه‌های تهران، کاخ نیاوران.» توصیه‌هایش پدرانه‌ است: «مراقب باشد و به هرکسی اعتماد نکند. باید مراقب آدم‌های فرصت‌طلب باشد. البته این مشکل فقط در ایران وجود ندارد و آدم به هرکشوری سفر می‌کند باید مراقب این اتفاقات باشد.»

33200061

«بستگی به خود شخص دارد. ممکن است یک نفر نیاز داشته باشد و پول بیشتری بردارد، اما من چون احتیاج ندارم، حتی ممکن است پول هم نگیرم. همین قدر که هم‌صحبتی پیدا کرده‌ام که با هم در مورد کشورهایمان حرف بزنیم، برایم خوب و جالب است. حتی شاید با او همراه شدم و جاهای دیدنی تبریز را نشانش دادم؛ البته اینها نظرات من است و ممکن است کس دیگری باشد، کرایه‌اش را بگیرد.» ایران را زیبا توصیف می‌کند: «عروس جهان. یک کشور غنی و زیبا، اما متاسفانه...» حرفش را قطع می‌کنم: «رسیدگی به آن نمی‌شود؟» «نه ما خودمان خرابش کرده‌ایم. متاسفانه نتوانسته‌ایم فرهنگ و تمدن خودمان را حفظ کنیم. من شخصا اگر پنج میلیون پول داشته باشم، ترجیح می‌دهم ایران را بگردم، نه این‌که وقتی بیش از نیمی از کشورم را ندیده‌ام، به کشورهای خارجی سفر کنم، اما دیگران این طور فکر نمی‌کنند.» او تاکید می‌کند که جاذبه‌های گردشگری ایران زیادند و می‌گوید: «یکی طبیعت سرسبز دوست دارد، یکی کویر، یکی دریا، یکی بندر. من خودم بیشتر از همه شمال را دوست دارم. هر وقت هم فرصت داشته باشم، به رامسر و ماسوله می‌روم. جاهای تاریخی را زیاد دوست ندارم، به همین دلیل شمال را به او پیشنهاد می‌کنم.» توصیه متفاوتی می‌کند: «از زمانش حداکثر استفاده را بکند تا بتواند همه‌ مکان‌هایی که دوست دارد را ببیند. آدم باید در سفر کمتر بخوابد و با برنامه‌ریزی دقیق حداکثر استفاده را از زمان داشته باشد».

33200068

«من که از دلار و این پول‌ها سردرنمی‌آورم. آخر من راننده تاکسی نیستم تا این چیزها را بدانم. اگر توریست باشد، ترجیح می‌دهم از او پول نگیرم.» خانمی آذربایجانی است با علاقه خاصی به ایران: «یک کشور خوب از همه‌ جهات. آزادی، راحتی، تاریخی و تمیزی بخصوص شهر تبریز که بسیار تمیز است.» جاهای تاریخی ایران را برای گردش ترجیح می‌دهد: «اصفهان، شیراز، اهواز و خوزستان. آذربایجان هم بسیار زیباست. شهرهای زیارتی ایران را هم پیشنهاد می‌کنم ببیند حتما برایش جالب خواهد بود».

33200079

«هر چقدر پول کرایه باشد، به همان اندازه برمی‌دارم.» می‌پرسم ایران را چطور توصیف خواهد کرد: «مملکت خوبی است. کشوری مذهبی با آدم‌هایی مهربان و مهمان‌نواز.» پیشنهادش برای گردش از ایران از تبریز آغاز می‌شود: «جاهای تاریخی زیادی دارد. ائل گلی، موزه قاجار، کندوان که در اطراف تبریز قرار دارد. جاهای دیدنی ایران هم زیاد است. مثل شمال، یزد که شهری تاریخی است و ارومیه.» توصیه‌ای برای توریست ندارد: «دیگر اطلاعاتم در همین حد است».

33200027

او هم مثل دیگران همان قیمت مسیر را از مسافرش می‌گیرد. خانمی جوان است و برایش سوال‌هایم چندان ساده نیستند. می‌پرسم ایران را چگونه توصیف می‌کند؟ «نمی‌دانم. تعریفی از ایران در ذهن ندارم.» می‌گوید نمی‌تواند تعریف خاصی از ایران ارائه کند. تبریز و اصفهان را برای معرفی ترجیح می‌دهد، بخصوص مسجد کبود و برج ساعت در تبریز را. توصیه‌ای هم برای مسافر ندارد: «پیشنهادی به او نخواهم داد. چیزی در ذهن ندارم».

آزاده هاشمی منفرد / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)