تمام مردان خبرساز

این مساله به طبیعت کار خبرنگاران برمی‌گردد که با خبرهای خود در رشته‌ها و زمینه‌های مختلف، دست به افشاگری زده و جنجال به پا می‌کنند. طبیعی است که دو رسانه تصویری سینما و تلویزیون هم نسبت به این موضوع بی‌تفاوت نبوده و در محصولات خود، نقش اصلی را به خبرنگاران سمج و پیگیری بسپارند که ‌دنبال کسب اخبار و اطلاعات دست اول و درست هستند. برای تماشاگران سینما و تلویزیون هم همراهی با این شخصیت‌های ماجراجو جذابیت خاصی داشته و با نوعی حس همذات‌پنداری همراه است. خبرنگاران همیشه یکی از آدم‌های فعال هر جامعه‌ای بوده‌اند که تماشاگران سینما و تلویزیون از کودکی با آنها آشنایی داشته و علاقه‌مند شیوه کارشان بوده‌اند. دو صنعت سینما و تلویزیون هم در دهه‌های مختلف کاری خود، عنایت ویژه‌ای نسبت به این قشر داشته و به بهانه کنکاش در زندگی و فعالیت اجتماعی آنان، درام‌های سرگرم‌کننده زیادی خلق کرده‌اند. این درام‌ها برمبنای داستان‌های خود، حال و هوایی دلهره‌آور، افشاگرانه و حتی کمدی داشته‌اند. به صورت عمومی، استقبال تماشاگران از کارهایی که پا به‌دنیای خبرنگاری می‌گذارد خوب بوده است و کمتر فیلم یا مجموعه‌ای را می‌توان در این ارتباط پیدا کرد که با نظر مثبت آنها همراه نبوده باشد.

همه مردان رئیس‌جمهور

زمانی که صحبت از حضور خبرنگاران در دنیای سینما می‌‌شود، اذهان بلافاصله متوجه «تمام مردان رئیس‌جمهور» (1975) می‌شود. این درام دلهره‌آور افشاگرانه، سرآمد فیلم‌های ژانر خبرنگارانه (اگر بتوانیم این دسته فیلم‌ها را در یک ژانر قرار دهیم) و گل سر سبد آنهاست، هیچ‌یک از فیلم‌های تاریخ سینما نتوانسته‌اند موفقیت عظیم مالی و انتقادی این فیلم را کسب یا تکرار کنند. به گفته منتقدان، این فیلم کلاسیک همیشه تازه است و هیچ‌وقت بوی کهنگی نمی‌گیرد. رابرت ردفورد و داستین هافمن در داستان فیلم در نقش دو روزنامه‌نگار جنجالی روزنامه واشنگتن‌پست یعنی باب وودوارد و کارل برنستاین بازی می‌کنند. این دو خبرنگار با پیگیری‌های سرسختانه خود، شنود مکالمات تلفنی اعضای حزب دمکرات توسط عوامل حزب جمهوریخواه را فاش و پدیده رسوایی واترگیت را خلق کردند. دامنه افشاگری‌های این دو به قدری گسترده و جنجالی بود که باعث استعفای ریچارد نیکسون از ریاست‌جمهوری آمریکا شد. آلن جی پاکولا کارگردان فیلم با بهره‌گیری از یک داستان پرتنش تعلیقی، فیلمی تماشایی ساخت. تمام مردان رئیس‌جمهور در آمریکای شمالی به تنهایی 70 میلیون دلار فروش کرد که در دهه 70 میلادی، رقم بالایی به حساب می‌آمد. هزینه تولید فیلم، 8.5 میلیون دلار بود.

سندرم چینی

در سال 1979 «سندرم چینی» تلاش کرد موفقیت کلان «تمام مردان رئیس‌جمهور» را تکرار کند و تا حد زیادی هم در این کار موفق شد. در این فیلم، مایکل داگلاس و جین فوندا در نقش دو گزارشگر و خبرنگار تلویزیونی بازی کردند که با کمک و حمایت مدیر خود (با بازی جک لمون) گزارشی جنجالی درباره فعالیت‌های مخرب یک آزمایشگاه هسته‌ای تولید می‌کنند. کار این دو خبرنگار با سختی‌های زیادی همراه است و آنها خطرات زیادی را تجربه می‌کنند. معمولا در فیلم‌هایی که خبرنگاران سمج شخصیت‌ اصلی ماجرا هستند، عوامل بازدارنده پرقدرت و خطرناکی هم حضور دارند که می‌خواهند مانع از ادامه فعالیت و تحقیق‌های آنها شوند. عموم این نیروهای بازدارنده، با نهادهای حکومتی در ارتباط هستند و خط اصلی کاری‌شان را از این نهادهای پشت پرده و در سایه می‌گیرند.

در فیلم «پیغامبر را بکش» (2014) هم مثل فیلم‌های قبلی، این نیروها حضور پررنگ و سنگینی دارند و مشکلاتی برای گری وب شخصیت اصلی داستان با بازی جرمی رنر فراهم می‌کنند. داستان فیلم برگرفته از واقعیت‌های تاریخی است که در دهه 80 میلادی اتفاق افتاد و طی آن، گری‌ وب مدارکی دال بر همکاری سازمان سیا با کنتراها (مخالفان دولت قانونی نیکاراگوئه که به ساندینیست‌ها معروف بودند) پیدا کرد. این خبرنگار، مدارک را در قالب مقالاتی در چند روزنامه و مجله به چاپ رساند و فقط پس از مرگ مشکوک او در سال‌2004 بود که دولت مرکزی، مدارک و ادعاهای او را به صورت رسمی تائید کرد.

مرد عنکبوتی در هیبت خبرنگار

صنعت سینما در عین حال در برخی فیلم‌های خود، استفاده‌های فرعی هم از شخصیت‌های خبرنگار کرده که این شغل، نقش مهم و زیادی در داستان و پیشبرد ماجراهای آن نداشته است. برای مثال، در دو فیلم ابرقهرمانانه و کمیک‌استریپی «سوپرمن» و «مرد عنکبوتی / اسپایدرمن» هم دو شخصیت اصلی ابرقهرمان قصه، در هویت دوم و آشکار خود به کار خبرنگاری مشغول هستند. در حقیقت، کلارک کنت و پیتر پارکر دو ابرقهرمانی هستند که با پوشش ظاهری خبرنگار در جامعه خود زندگی می‌کنند و این شغل، نقابی برای پنهان کردن هویت واقعی و پشت‌پرده آنهاست.

رسانه تلویزیون هم نسبت به شغل خبرنگاری بی‌توجه نبوده است. اگر در دنیای سینما نام فیلم‌ها ارتباطی به خبرنگاران و دنیای حرفه‌ای کاری آنها نداشت، مجموعه‌های تلویزیونی در نام‌های خود نیز به این گروه توجه داشته‌اند. یکی از مجموعه‌های قدیمی در ارتباط با این حرفه، «گزارشگران» محصول سال 1964 است. این مجموعه در 13 اپیزود تهیه شد و هری گاردینو بازیگر مطرح دهه 60 میلادی در آن در نقش خبرنگار یک روزنامه خیالی ظاهر شد. او در هر قسمت این درام تلویزیونی، با یک خبر جنجالی روبه‌رو شده و به‌دنبال اخبار و اطلاعات تازه در ارتباط با آن می‌رفت. اواخر دهه 80 میلادی هم مجموعه‌ای به همین نام تولید شد. این مجموعه در فاصله سال‌های 1988 تا 1990 روی آنتن رفت. در حال و هوای مستند این مجموعه، گزارشگران و خبرنگاران تلویزیونی، سراغ موضوعات داغ اجتماعی و فرهنگی رفته و گزارش‌هایی جنجالی از آنها تهیه می‌کردند. اما «اتاق خبر»، دنیای خبرنگاری را به شکل تازه‌ای به نمایش گذاشت. پخش این درام سیاسی در سال 2012 شروع شد و هنوز هم با موفقیت به پخش خود ادامه می دهد. تا به حال 35 اپیزود مجموعه در سه فصل به نمایش درآمده است. جف دانیلز کمدین مطرح سینما، نقش اصلی اتاق خبر را بازی می‌کند. خط اصلی قصه مجموعه درباره مسائل پشت‌پرده یک شبکه معروف خبری و آمد و رفت نیروهای جدید در این شبکه است. به این ترتیب، تماشاچی فرصت حضور در دنیای درونی شبکه‌های خبری و رقابت‌ها، حسادت‌ها و مسائل و مشکلات کاری آنها را از نزدیک می‌بیند. نکته جالب در ارتباط با این مجموعه، حضور بازیگران سرشناس به‌عنوان بازیگر مهمان در اپیزودهای مختلف آن است.

کیکاووس زیاری / جام‌جم