مادر حادثه‌دیده: زندگیمان به معنای واقعی آسفالت شد!

اینها صحبت‌های مادری است که خانه و کاشانه‌اش را در یک کابوس شبانه از دست داد و بعد از گذشت یک سال همچنان با یادآوری آن ماجرا، اشک بر چشمانش می‌نشیند و با غمی دردناک از آن شب سیاه سخن می‌گوید؛ شبی که از آسمان خانه‌شان‌ آسفالت داغ می‌بارید؛ شبی که بعد از گذشت یک سال هنوز برایشان صبح نشده و زن و مرد جوان برای تامین هزینه‌های درمان و ویرانی خانه ساعت‌ها با هم مشغول کار در یک مغازه کوچک هستند.

ریخته شدن آسفالت بر تن پسرم

«جمیله خلیق مهربانی» برایمان از حادثه‌ای گفت که ۱۱ بهمن سال گذشته برای خانواده‌اش رخ داد و زندگی‌اش را آسفالت کرد!
ساعت ۳ صبح با صدای وحشتناکی از خواب بیدار شدم. در ابتدا احساس می‌کردم زلزله آمده اما زمین داغ بود در ذهن خود به این فکر می‌کردم که شاید لوله‌ها ترکیده باشند. ناگهان با صدای سوختم سوختم پسرم به اتاق او رفتم. چیزی دیده نمی‌شد فقط احساس داغی می‌کردم و متوجه نمی‌شدم که روی او چیست اما داغ بود. فقط آنها را از روی پسرم کنار می‌زدم، اصلاً فکر نمی‌کردم آنچه‌که پسرم را در زیر خرواری از آن گیر افتاده آسفالت باشد. احساس سوختگی داشتم اما حس مادرانه‌ام باعث شده بود تحمل کنم تا بتوانم پسرم را بیرون بکشم. بعد بیرون کشیدن او صدای همسرم را نمی‌شنیدم وقتی در آن تاریکی به سمتش دویدم، دیدم کمد روی او افتاده در آن لحظه فقط از خدا کمک خواستم. خداوند به من که به عنوان یک زن زور و بازویی ندارم، آنچنان نیرویی داد که توانستم کمد را کنار کشیده و همسرم را نجات دهم. همسرم بیهوش بود پسرم و خودم که به شدت سوخته بودیم و خانه هم به ویرانه ای تبدیل شده بود.

ورود کامیون به خانه

این مادر مهربان اشک‌هایش را با پشت دست پاک کرد و برایمان از ادامه ماجرا گفت که چگونه کامیونی که آسفالت داغ را برای پروژه شهرداری در خیابان آزادگان حمل می‌کرد ساعت ۳ صبح از مسیر خود منحرف شده و با شدت زیاد به ساختمان آنها برخورد کرده است.

حادثه تکراری است

این مادر آسیب‌دیده در ادامه بیان داستان یک سال پیش، لبخندی معنا دار زد و برایمان توضیح داد: «این حادثه در سال‌های گذشته نیز چندین بار در همین محدوده رخ داده است و ساکنان محل به این دست از حوادث عادت دارند. هرچند این‌بار شدید تر بود و تمام بار آسفات در منزل ما ریخته شد تا خانه‌ ما به ویرانه‌ای تبدیل شود.»

راننده کامیون کشته شد

وی ادامه داد: به دلیل شدت برخورد، راننده کامیون کشته و من و پسرم از ساکنان طبقه اول آن ساختمان نیز دچار سوختگی و شکستگی و پس از حادثه توسط اورژانس به بیمارستان منتقل شدیم.

نهایت لطف شهرداری منطقه یک تماس تلفنی بود

این مادر که هنوز جای سوختگی بر بدن دارد در رابطه با هزینه‌های درمان آهی کشید و گفت: برای بستری شدن پسرم هیچ بیمارستانی او را قبول نمی‌کرد در آخر هم بیمارستان مهر برای پذیرش پسرم را که از درد به خود می‌پیچید و از شدت سوختگی در شرف مرگ بود شرط پرداخت ۱۰۰ میلیون تومان در همان لحظه را مطرح کرد. ما مانده بودیم و تن نیمه‌جان و سوخته پسرم و خانه‌ای که دیگر نداشتیم، در آن زمان ۱۰۰ میلیون را از کجا باید تهیه می‌کردیم. دستمان به جایی بند نبود. کمکی نداشتیم. پس‌اندازی هم نداشتیم. در همان زمان خانمی از دفتر شهردار با بیمارستان تماس گرفت و گفت کلیه هزینه‌ها را شهرداری تقبل خواهد کرد. پسرم پذیرش شد اما هرگز پولی واریز نشد حتی دلجویی یا تماسی هم با ما گرفته نشد. نهایت لطف شهرداری که کارگرش خانه ما را ویران کرده بود یک تماس تلفنی با بیمارستان بود.

۱۰۰ میلیون را خودمان تهیه کردیم

دوباره بغض راه گلوی این مادر را بست و با صدایی نالان از بی توجهی‌های شهرداری گفت: این مبلغ توسط خود ما با دوندگی بسیار تهیه شد به خیلی ها رو انداختیم. سوختگی و درد خودم را فراموش کرده بودم و با همسرم خود را به آب و آتش زدیم تا بتوانیم هزینه ۱۰۰ میلیونی درمان محمدمهدی را تهیه کنیم. در تمام آن لحظات تاریک و دردآور خبری از کمک شهرداری نبود.

طبق گزارش راهبر این آسفالت برای شهرداری است

وقتی بعد از چند روز به شهرداری مراجعه کردیم شهردار منطقه ۶ در پاسخ به سوالات ما با لحنی زننده گفت: این قضیه به ما ربطی ندارد. به شهردار گفتم طبق گزارش راهبر این آسفالت برای شهرداری است، شهردار با لحنی تند جواب داد: ثابت کنید که ماشین آسفالت برای شهرداری بوده است.

به همین راحتی از خود و سازمان مربوطه سلب مسئولیت کرد و ما را آزرد. در آخر هم تاکید کرد تلفنی که از طرف ما شد لطف بنده بوده که این‌کار را انجام داده‌ام.

مقصر حادثه کیست؟

این ماجرا برای چندمین بار در تقاطع خیابان آزادگان و خیابان هفدهم رخ می‌دهد. شیب خیابان از مسیر شمال به جنوب بلوار آزادگان، سبب شده تا در چند سال اخیر شاهد این حوادث در این منطقه باشیم. در تمامی موارد شهرداری از خود سلب مسئولیت کرده است. البته در ماجرای این خانواده نگون‌بخت، کارگر شهرداری در زمان حمل آسفالت مسبب حادثه بوده، اما مسئولیت شهرداری غیرقابل انکار است و این سازمان قدرتمند به انجام وظیفه خود در این‌گونه موارد هرگز تن نداده است.

قوانین و شهرداری‌ها

پیمان حاج‌محمودعطار، وکیل پایه یک دادگستری در رابطه با مسئولیت اجتماعی در این‌گونه موارد گفت: با توجه به ماده ۵ قانون محاسبات عمومی کشور شهرداری جزو مؤسسات عمومی غیردولتی محسوب می‌شود. برخی از وظایف و تکالیف نهادهای دولتی به موسسات عمومی غیر دولتی نیز بر می‌گردد و مدیران این نهادهای عمومی مکلف به انجام این وظایف هستند که شهرداری هم مشمول این اصل خواهد بود.

واگذاری اعمال تصدی‌گری باید با دقت انجام شود

عطار در این راستا به وظایف نهادهای دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی اشاره کرد و گفت: دو نوع از وظایف این نهاد‌ها شامل اعمال حاکمیتی و اعمال تصدی‌گری است. اعمال حاکمیتی عبارت است از اقدامات و وظایفی که یک نهاد حکومتی اعم از دولتی یا عمومی موظف به انجام آن وظایف است و این وظایف مختص آن نهاد و غیرقابل تحویل و واگذاری به اشخاص دیگر است مانند صدور پروانه ساخت یا صدور گواهی پایان کار شهرداری که جزو وظایف اصلی شهرداری است و این وظیفه قابل واگذاری به بخش خصوصی و پیمانکار نیست.

وی ادامه داد: اعمال تصدی‌گری هم مانند اعمال حاکمیتی جز وظایف و تکالیف یک نهاد حکومتی هستند، اما به جهت خدماتی و غیر حاکمیتی بودن قابل واگذاری به اشخاص دیگر نظیر پیمانکاران و بخش خصوصی هستند. مانند جمع آوری زباله که یکی از وظایف مهم شهرداری است. ولی این جمع‌آوری زباله با وجود اینکه طبق قانون شهرداری از وظایف شهرداری است اما قابل واگذاری به بخش خصوصی و پیمانکار است. صرف نظر از اینکه اعمال تصدی‌گری قابل واگذاری به اشخاص دیگر توسط شهرداری است یا خیر؟ در هر صورت در دو مرحله، شهرداری در خصوص اعمال تصدی‌گری که به اشخاص خصوصی و پیمانکاران واگذار کرده به صرف واگذاری انجام این وظیفه شخصاً دارای مسئولیت قانونی و قضایی است. در ابتدا باید شهرداری و نهادهای حاکمیتی دیگر در بکارگیری پیمانکاران انجام وظایف خدمات خود نهایت وسواس، دقت و گزینش را داشته باشند که امروز متأسفانه ما شاهد هستیم، آن گونه که شاید و باید، بر نحوه گزینش و انتخاب پیمانکاران دقت و توجه لازم وجود ندارد.
بعد از این مرحله باید انتخاب شخص پیمانکار توسط نهاد عمومی مانند شهرداری انجام شود و بعد نظارت دقیق و بهینه بر عملکرد و رفتار پیمانکار صورت پذیرد. متأسفانه گاه مشاهده شده است که این نظارت توسط نهادهای واگذارکننده خدمات به بخش خصوصی صورت نمی‌گیرد.

شهرداری وظیفه پیگیری دارد

عطار با اشاره به برخورد کامیون شهرداری با منزل مسکونی یکی از شهروندان خاطرنشان کرد: در این پرونده و پرونده‌های مشابه پیمانکاران مقصران اصلی پرونده بودند. مانند مورد چند ماه پیش در شرق تهران در منطقه تهرانپارس، اتوبان باقری یک راننده وانت در حضور فرزند کوچکش، توسط تیم سد معبر شهرداری که به قرار اطلاع پیمانکار شهرداری هم بودند، مورد ضرب و جرح قرار گرفت. در نهایت با اصابت جسم سخت توسط یکی از پیمانکاران پس از چند ساعت فوت کرد و خانواده‌ای داغدار شدند.
متأسفانه با وجود تشکیل پرونده در دادسرای مربوط به شهرداری در وقت مقتضی اقدام به دلجویی و جبران خسارت و دیه این مقتول به خانواده ایشان و جلب رضایت اولیای‌دم ‌نکردند و پس از اینکه رسانه‌های گروهی، روزنامه‌ها و سایت‌ها به افشا‌گری درباره عدم پیگیری شهرداری اقدام کردند، شهرداری به ناگزیر اقداماتی را انجام داد که از سرنوشت آن اطلاعی نداریم.

شهرداری، مسئول جبران خسارات است

این وکیل دادگستری در پایان تاکید کرد: به طور کلی شهرداری در قضایایی نظیر سد معبر، آسفالت کردن خیابان و جمع‌آوری زباله که در راستای اعمال تصدی‌گری به پیمانکار واگذار می‌کند با آن پیمانکار در جبران خسارت مادی، معنوی و جانی قربانیان مسئولیت قضایی دارد. باید در جبران خسارت مشارکت داشته باشند.

اصول ایمنی باید رعایت شود

عباس قائدرحمت، نماینده مجلس نیز در گفت‌وگویی تصریح کرد: بطورکلی مسئولیت شهرداری یا امور عمرانی به عهده دستگاه‌های خاصی است. سازمان شهرداری دستگاه مستقیمی است که با پیمانکار وارد قرارداد می‌شود. در این زمینه پیمانکارانی که با سازمان شهرداری قرارداد بسته‌اند اصول ایمنی را باید رعایت کنند تا به کارگران و شهروندان آسیبی وارد نشود. رعایت اصول ایمنی یکی از شرایطی است که بطور اخلاقی، قانونی، شرعی و عرفی باید مدنظر باشد و سازمان شهرداری هم طبیعتاً وظیفه نظارت دارد.

با ضعف نظارت مواجهیم

این نماینده مجلس در ادامه تصریح کرد: در کشور ما بیشتر اتفاقات به دلیل بی‌دقتی‌ها و بی‌نظارتی‌هاست. زمانی ممکن است به علت سهل‌انگاری اتفاقی بیفتد که قابل جبران نباشد. در این زمینه بطورکلی همه دستگاه‌های مربوط بخصوص دستگاه‌های نظارتی باید نظارت جدی داشته باشند و مسئولیت خود را به درستی انجام دهند تا مشکلی در این زمینه به وجود نیاید. در استانداری‌ها، نهاد‌های نظارتی یا ‌سازمان‌های نظارتی وجود دارد که وظیفه نظارتی بر شهرداری‌ها را دارند.
در مجموع وظیفه نظارت بر اجرای قوانین برای وزارت کشور، استانداری، فرمانداری‌ و قوه‌قضاییه وجود دارد. در قانون اساسی در جهت پیشگیری از جرم تصریحاً آمده است که وظیفه نظارت به عهده قوه قضائیه هم هست.

وی افزود: قوه مقننه نیز علاوه بر قانون‌گذاری وظیفه نظارتی هم دارد که تلویحاً در قانون اساسی مطرح شده است. این وظیفه باید در سطح عام در نظر گرفته شود. اگر نماینده‌ای مشاهده کرد که حادثه‌ای در حال وقوع است باید به کمیسیون‌ها اطلاع دهد که چنین بی‌احتیاطی صورت گرفته است. در این زمینه وظیفه مجلس است که به این‌گونه مسائل ورود کند، زیرا نمایندگان نسبت به همه آحاد جامعه مسئولیت دارند.

حتی می‌توان از وزیر سوال کرد

قائدرحمت توضیح داد: حتی اگر نماینده‌ای اطلاع کاملی از حادثه نداشته باشد مانند این مسأله (ورود کامیون شهرداری به خانه) در این صورت هم باید این مسأله را پیگیری کند و با کسب اطلاعات، در صورت نیاز از وزرای ذی‌ربط سوال پرسیده و تذکر دهند که به طور مثال چرا این اتفاق افتاده است باید پیگیری شود تا چنین قضیه‌ای دیگر به وجود نیاید.

وی خاطرنشان کرد: بطورکلی در چنین مواردی اگر نمایندگان قانع نشوند ممکن است وزیر استیضاح شود یا کارت زرد بگیرد یا ممکن است تحقیق و تفحص صورت گیرد که چرا این اتفاق افتاده است. این‌ها از ابزار‌های نظارتی موجود در اختیار مجلس است. البته قوه‌قضاییه هم باید به صورت مستقیم وظیفه نظارتی خود را انجام دهد.

به فریاد این خانواده برسید

بر اساس این گزارش و با استناد به سخنان کارشناسان باید گفت مسئولیت شهرداری برای جبران خسارات شهروندانی که بر اثر بی احتیاطی کارکنان شهرداری یا پیمانکاران طرف قرار داد با این سازمان بسته به شرایط رخ داده غیر قابل انکار است. اینکه شهرداری از قبول مسئولیت شانه خالی کند یا مسئولیت را به گردن پیمانکار بیندازد دوای درد خانه‌ای که ویران شده نیست.
جمیله خلیق مهربانی، مادر خانواده‌ بیش از یک‌سال است در گیر تهیه هزینه‌های درمان خود و پسرش است و با کوهی از بدهکاری ها مواجه بوده توجیهاتی چون راننده مقصر بوده، خیابان شیب داشته یا پیمانکار شهرداری مقصر است و ... برای این خانواده نان و آب نخواهد شد. مسئولان شهرداری در کنار وظیفه نظارت بر طرح‌ها و پروژه‌های خود باید مسئولیت خطاها و اشتباهاتی که با جان انسان‌ها بازی می‌کنند، را بر عهده بگیرد و به جبران خسارت بپردازد. (ایسنا به نقل از قانون)

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.