بررسی و نقد کتاب نظام ارباب غایب در ایران

جامعه شناسی تاریخی مدت‌هاست که به عنوان بخشی از جامعه شناسی در نظر گرفته می‌شود ‌و جامعه شناسی در مجموعه به شیوه‌ای پوزیتیویستی به مطالعه موضوعات پژوهشی پرداخته است که در آن مفهوم واقعیت با مفاهیم مدرک و حضور پیوند یافته است. لذا یکی از مهم‌ترین مشکلات معرفتی زمانی پدید می‌آید که مطالعات تاریخی در جایی که گواه و مدرک اندکی وجود دارد و یا اصلاً ‌وجود ندارد به عنوان تاریخ طولانی‌ای از توسعه نیافتگی در نظر گرفته می‌شود.

در فصل اول این کتاب برخی از مهم ترین مسائل معرفت شناختی پیرامون پژوهش درباره پدیدارهای تاریخی مورد مطالعه قرار گرفته است. این امر ما را یاری می کند تا رویکردهای مارکسیستی و نومارکسیستی به توسعه نیافتگی روستایی در ایران را همانند روایت های دیگری که خود نیز باید به روایت درآیند در نظر بگیریم.

برای پاسخ به این پرسش که این کتاب چگونه یک روایت جدید را ارائه خواهد کرد به ارائه برخی اطلاعات تاریخی درباره جامعه و تاریخ روستایی ایران پرداخته خواهد شد تا ناحیه کانونی ای که به روایت درمی آید را نشان دهیم.

برای مطالعه ستاندن مازاد به تحلیل تاریخی شکل گیری اربابان غائب با تأکید خاص بر تاجر ـ اربابان و نقش آنها در کشاورزی پرداخته شده است.

مسئله ایران پیشاسرمایه داری در آثار و نوشته های مارکسیستی و غیر مارکسیستی ارزیابی شده است و نشان داده شد است که مارکسیست ها شیوه واحد و یکدستی از تولید یعنی فئودالیسم یا تولید آسیایی را برای تبیین تاریخ پیشاسرمایه داری در ایران به کار می برند.

تحلیل روابط استثماری شهری ـ روستایی و توسعه نیافتگی روستایی متعاقب آن با شیوه تولید آسیایی آغاز می شود و نتایج این روابط استثماری، نظام بهره برداری از زمین که مبتنی بر سهم بری می باشد مورد بحث قرار می گیرد.

درنهایت بر کشاورزی تجاری متمرکز می شویم تا بازاریابی مواد ستانده شده را نشان دهیم؛ مازادی که توسط طبقات مسلط به مناطق شهری انتقال می یافت.