15 دی، شهادت سرلشکر ستاری

هجری شمسی

15 دی 1287

نجفقلی خان صمصام‌السلطنه بختیاری ـ از رهبران مشروطه ـ با 3 هزار نیرو وارد اصفهان شد و پس از تصرف شهر، «انجمن مشروطه» را تشکیل داد. اقبال‌الدوله ـ حاکم مستبد اصفهان ـ نیز به سفارت انگلیس پناهنده شد.

15 دی 1290

در پی عزل مورگان شوستر امریکایی از اداره مالیه، که تحت فشار روسیه صورت گرفت به پیشنهاد هیئت وزیران و فرمان ناصرالملک نایب‌السلطنه، میسیو مرنارد بلژیکی رئیس کل گمرک ایران به مقام خزانه‌داری کل منصوب شد.

15 دی 1290

امان‌الله میرزا ضیاءالدوله تبریزی ـ فرمانده قشون آذربایجان ـ که به دنبال تصرف تبریز توسط قوای قزاق روس به کنسولگری انگلیس پناه برده بود، خودکشی کرد.

15 دی 1300

بین ایران و افغانستان روابط سیاسی برقرار شد و اعتلاءالملک به سمت وزیرمختار رهسپار کابل شد.

15 دی 1304

ادوارد براون ـ مستشرق و ایران‌شناس معروف و استاد زبان فارسی در دانشگاه کمبریج و صاحب تألیفات عدیده در زبان و فرهنگ و ادب فارسی، درلندن درگذشت.

5 دی 1332

تغییراتی در سیستم اتوبوسرانی تهران ایجاد شد که عبارت بودند از: رواج بلیت ژتونی (پولک فلزی)، ایجاد باجه بلیت فروشی و استفاده از اتوبوس مرسدس بنز که دولت وقت از آلمان وارد کرده بود. به علاوه، خطوط اتوبوسرانی تغییر شماره داد و بر حسب شمالی ـ جنوبی و شرقی ـ غربی بودن مسیر، ردیف بندی شد. پیش از این، هر اتوبوس و یا هر چند اتوبوس متعلق به یک فرد حقیقی بود و سیستم اتوبوس رانی فاقد نظم و ترتیب و براساس تصمیم راننده تنظیم می شد. از مسافران هم پول نقد (یک قران) دریافت می شد که خرد کردن پول، وقت گیر بود. این تغییرات، نظام اتوبوس رانی شهری را کمابیش منظم کرد.

15 دی 1373

سرلشکر منصور ستاری ـ فرمانده نیروی هوائی جمهوری اسلامی ایران ـ به هنگام بازگشت از مأموریتی به جنوب کشور در حوالی اصفهان و بر اثر سانحه سقوط هواپیما به شهادت رسید.

هجری قمری

13 ربیع الاول 16

مسلمانان بر سپاهیان روم پیروز شدند و شهر بیت المقدس را فتح کردند. این فتح در زمان عمر بن خطاب خلیفه دوم صورت گرفت.

13 ربیع الاول 132

ابوالعباس سفاح نخستین خلیفه عباسی به خلافت رسید و دوران خلافت پانصد ساله عباسیان آغاز شد.

13 ربیع الاول 390

علی بن عبدالعزیز بن حسن بن علی مشهور به قاضی جرجانی شاعر و ادیب و فقیه شافعی متولد شد. او برای تحصیل به بیشتر شهرهای اسلامی سفرکرد. وی که در زمان آل بویه قاضی القضات ری بود، شاعری ماهر و نویسنده ای زبردست به شمار می رفت. دیوان شعر، تفسیرالقرآن و تهذیب التاریخ از آثار قاضی جرجانی است.

13 ربیع الاول 1304

میرزا محمد تقی بهار ملقب به ملک الشعرا ادیب برجسته و سیاستمدار مشهور ایرانی متولد شد. او اصول ادبی و سپس منطق وریاضی را آموخت و فعالیت های ادبی را نزدیک به نیم قرن ادامه داد. وی در دوران مشروطه به محافل سیاسی راه یافت و در زمره مشروطه طلبان بود. بهار در 1329 روزنامه نوبهار را منتشر کرد. در زمان جنگ جهانی اول بهار همراه با مهاجران به بغداد و استانبول رفت و پس از بازگشت به ایران فعالیت های ادبی خود را از سر گرفت. وی چهارده دوره نماینده مجلس شورای ملی بود و به عنوان استاد در دانشگاه نیز تدریس می کرد. اهمیت شعر بهار در آناست که زبان فصیح پیشینیان را به بهترین صورت در سخن خود به کار برد. سبک شناسی، تصحیح تاریخ سیستان، و تاریخ احزاب سیاسی در ایران از آثار ملک الشعرا بهار به شمار می روند.در بیست و پنج دی سال 1324 هجری شمسی، طرح چاپ فرهنگ بزرگ دهخدا در مجلس شورای ملی تصویب شد. تهیه مواد این لغت نامه در مدت چهل سال عظیم ترین کاری بود که علامه دهخدا آن را به انجام رساند. ده سال پس از تصویب طرح چاپ فرهنگ دهخدا کلیه فیش ها، کتاب ها و لوازم کار به ساختمان بهارستان منتقل شد و دو سال پس از ان لغت نامه دهخدا و متعلقات آن به دانشگاه تهران واگذار گردید. لغت نامه دهخدا دریای از اطلاعات را در چارچوب ادبیات فارسی به اهل علم و خرد ارائه می کند.

میلادی

5 ژانویه 1691

نخستین اسکناس در اروپا چاپ شد. این اسکناس را بانک استکهلم به بازار عرضه کرد. تا پیش از آن مبادلات نقدی به وسیله سکه های بزرگ در اروپا انجام می شد. واژه اسکناس از آسینیا گرفته شده که نام پول کاغذی بود که در زمان انقلاب فرانسه به عنوان وثیقه ارزی از جانب دولت منتشر شد.

5 ژانویه 1713

ژان شاردن سیاح و شرق شناس فرانسوی درگذشت. او پس از آموختن زبان های فارسی و ترکی به عنوان بازرگان سلطنتی مقرب دربار صفوی شد و طی اقامت در ایران مطالعات و مشاهداتش را تالیف کرد. شازده با ارائه شیوه نوین انتقادی و تاریخی خود، دانش ایرانشناسی را در غرب بنیان نهاد. سفرنامه او در ده جلد به تعریف و توصیف جنبه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران اختصاص دارد.