ارتکاب جـرم در نوجوانی

وقتی از نوجوانان بزهکار صحبت می‌شود، اولین تصویری که در ذهن شکل می‌گیرد، نمادهایی از تنگدستی است و بسیاری تصور می‌کنند این‌گونه افراد به‌دلیل فقر به بزهکاری روی می‌آورند اما برخی کارشناسان این نظر را رد می‌کنند و می‌گویند همیشه ریشه بزهکاری را نباید در دل فقر جستجو کرد و حتی گاهی اوقات رفاه بیش از حد راه را برای ارتکاب انواع و اقسام بزه‌ها هموار می‌کند.

«سهراب ـ ط» یکی از نوجوانانی است که به قول خودش قربانی فقر خانواده‌اش شده و اگر آنها فقیر نبودند، او هم جیب مسافران را نمی‌زد. او که بتازگی از سوی پلیس استان تهران دستگیر شده است، می‌گوید: اصلا برای پدرم مهم نبود ما چطور زندگی می‌کنیم و خرجی خیلی کمی به مادرم می‌داد. او هم برای تامین هزینه‌هایمان ناچار بود در خانه‌های مردم کار کند. نمی‌توانستم زجر کشیدن مادرم را ببینم و برای همین جیب مسافران را در مکان‌های عمومی می‌زدم. پول‌هایی که به دست می‌آوردم، آنقدر زیاد نبود که گره از مشکل زندگی‌مان باز کند و سرانجام پس از مدتی وقتی در حال جیب‌بری از یکی از مسافران بودم، دستگیر شدم.

یکی از مکان‌هایی که برای اصلاح نوجوانان بزهکار در نظر گرفته می‌شود، کانون اصلاح و تربیت است اما همیشه نوجوانانی که به این مرکز می‌روند، اصلاح نمی‌شوند. نمونه‌اش چهار نوجوانی هستند که در پوشش فروشنده فال‌ کاغذی، گوشی تلفن همراه رانندگان را از درون خودرو‌ها سرقت و پس از فروش، پولش را میان خود تقسیم می‌کردند. یکی از این نوجوانان که چند بار در کانون اصلاح و تربیت تحمل کیفر کرده اما هر دفعه به سمت ارتکاب جرم بازگشته، مدعی است به‌دلیل فقر خانواده دست به سرقت می‌زد تا بتواند نیازهای مالی‌‌اش را تامین کند.

یکشبه پولدار شدن، رویای دیگری است که بعضی نوجوانان را به سمت بزه می‌کشاند. پسر نوجوانی به نام «فرهاد» که با تصور یکشبه پولدار شدن دست به سرقت زد و چندی قبل توسط ماموران پلیس پیشگیری دستگیر شد، می‌گوید: در کارگاهی با پدرم کار می‌کردم اما بعد از مدتی به‌دلیل اختلافی که با هم پیدا کردیم، دیگر سرکار نرفتم و برای این‌که پولدار شوم، تصمیم گرفتم سرقت را تجربه کنم. موضوع را با یکی از دوستانم که مادرش برای او یک موتورسیکلت خریده بود، در میان گذاشتم و به هم قول دادیم با سرقت، پولدار شویم. شب‌ها در مناطق شمالی شهر، راه افرادی را که تنها بودند سد و با تهدید چاقو گوشی تلفن همراه، پول، کارت عابربانک و مدارک‌شان را سرقت می‌کردیم. گاهی وقت‌ها هم که مالباخته‌ها مقاومت می‌کردند، آنها را بشدت کتک می‌زدیم و متواری می‌شدیم اما در یکی از سرقت‌ها پلیس به ما ظنین شد و دستگیر شدیم.

دلایل گرایش نوجوانان به جرم، موضوع مهم و پیچیده‌ای است که یافتن پاسخ ‌ آنها به تحقیقات گسترده نیاز دارد و برخی از دلایل به ویژگی‌های نوجوانی که به نوعی دوران سرکشی است، مربوط می‌شود. اما جدای از این موضوع، نوع برخورد با نوجوانان بزهکار هم حائز اهمیت است. بسیاری از کارشناسان بر این عقیده‌اند که نباید با نوجوانان بزهکار مانند بزرگسالان برخورد کرد؛ زیرا این نوع برخورد ممکن است باعث شود نوجوانان بزهکار نه‌تنها اصلاح نشوند، بلکه به سمت بزه‌های بزرگ‌تر بروند. (ضمیمه تپش)

لیلا حسین‌زاده