آنچه درباره « ازدواج سپید » نمی‌دانید

آن چند جامعه شناس ابداع کننده ترکیب « ازدواج سپید »، در گفتگو با روزنامه ها و سایت های خبری به مردم توضیح دادند که منظورشان از این اصطلاح، زندگی مشترک دو جنس مخالف با هم، بدون عقد است که در آن روابط جنسی نیز وجود دارد.

از آن روز تا همین حالا، خیلی از مدیران، مسئولان و اقشار تحصیلکرده نیز این اصطلاح را به کار برده اند برای نمونه دیروز سیاوش شهریور، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری تهران وقتی از نهایی شدن طرح « اعتلای خانواده پایدار» خبر می داد آن را در راستای مقابله با ازدواج سپید دانست.

هدف از این یادداشت، نقد طرح هایی که با هدف افزایش آمار ازدواج در کشور اجرایی می‌شود نیست و با توجه به فرهنگ ایرانی اسلامی و اهداف دراز مدت دولت برای افزایش جمعیت و سرمایه اجتماعی در آینده ، طبیعی است که هر مسئولی بر حسب جایگاه و تخصصش برای هموار کردن مسیر ازدواج پایدار و رسمی در کشور تلاش کند و هرچند بسیاری از این طرح ها غیرکارشناسانه و بدون در نظر گرفتن زیر ساخت هاست که پرداختن به آنها از مجال این یادداشت خارج است.

نکته ای که ما درباره اش هشدار می‌دهیم به کار بردن اصطلاح « ازدواج سپید » است که مغرضانه یا از سر سهل انگاری یا کم دانشی ، به زبان فارسی و باورهای عمومی مردم کشورمان تزریق شده است حال آن که تاوانی سنگین برای جامعه خواهد داشت.

برای درک بهتر مسأله ابتدا لازم است بدانید که معنی ازدواج سپید در کشورهای اروپایی که این اصطلاح را از آنها وام گرفته‌ایم چیست.

« white marriage » که در فرانسه به آن « Mariage blanc» نیز می گویند نوعی ازدواج است که در آن، پیمان زناشویی به شکل قانونی بسته می شود اما دو نفر با هم ارتباط جنسی ندارند. این نوع ازدواج با اهداف گوناگونی انجام می‌شود که هیچکدام جزو اهداف اصلی یک ازدواج واقعی نیست.

برای مثال در حمله نازی‌ها به اروپا در جنگ جهانی دوم، برخی یهودیان با مسیحیان ازدواج می‌کردند تا راز یهودی بودن شان محفوظ بماند و کشته نشوند. این ازدواج ها گرچه قانونی بود و ظاهراً دو طرف زیر یک سقف زندگی می کردند اما در واقع صوری محسوب می‌شد.

هدف از این نوع ازدواج، گاهی هم بهره اقتصادی یا سیاسی‌ یا گرفتن اقامت در کشوری دیگر است. علاوه بر این، در روزگاری که غرب هم هنوز در برابر ناهنجاری هایی مانند همجنسگرایی مقاومت می‌کرد، برخی همجنسگرایان به ازدواجی ساختگی با جنس مخالف تن می دادند اما پشت پرده به رفتار غیر اخلاقی ادامه می دادند و به این ترتیب از واکنش تند جامعه اخلاقگرای آن دوران ،‌مصون می‌مانند.

غربی ها اگرچه زیاد ثابت کرده‌اند که به بسیاری از اصول اخلاقی مورد تایید جامعه ایرانی، اعتقادی ندارند اما دستکم به این نکته همیشه توجه داشته‌اند که حرمت برخی کلمات را نگه دارند و به همین علت است که هرگز برای توصیف زندگی مشترک دو جنس مخالف با هم واژه « ازدواج » را به کار نمی‌برند مگر آنها با هم پیمانی رسمی و قانونی داشته باشند و این همان چیزی است که ابداع کنندگان اصطلاح « ازدواج سپید» آن را نادیده گرفته‌اند و از همه بدتر این که اصطلاح وام گرفته را با مفهومی کاملا ًمتفاوت به کار برده‌اند.

به عبارتی دیگر نه تنها در به کار بردن اصطلاح « ازدواج سپید» ، قداست معنای ازدواج در فرهنگ مان خدشه دار شده است و با وجود گرته برداری از معادلی انگلیسی، معنایی کاملا متفاوت دارد، بلکه زندگی مشترک دو نفر بدون پیمان عقد، با نام نهادن « ازدواج» بر آن مجاز شده است و مسلماً به پذیرش تدریجی چنین روابطی در اذهان عمومی در طول زمان می انجامد و مقاومت جامعه را در برابر چنین رفتارهایی در هم می‌شکند.

نکته دیگری که بسیار جای تأسف دارد که این معادل سازی نابجا اگر در جامعه دانشگاهی کشور نیز به کار برده شود به زودی در مقالات و پژوهش های علمی هم نفوذ می‌کند و اگر قرار باشد این مقالات، ترجمه و در نشریات تخصصی خارج از کشور منتشر شود، باعث سوء برداشت متخصصان خارجی نسبت به منظور نویسندگان از وضع جامعه ایرانی می‌شود چرا که آنها در زبان انگلیسی یک تعریف جامعه شناسی علمی از اصطلاح « ازدواج سپید » دارند که با تعریف « من در آوردی » ما از آن ، زمین تا آسمان فرق دارد.

مریم یوشی زاده – خبرنگار جام جم آنلاین