عنصری ضروری برای بدن که اهمیتش را نمی‌دانید

جام جم سرا: منیزیم چهارمین عنصر ضروری بدن است و نقشی اساسی در سلامت انسان دارد. حدود 60 درصد منیزیم بدن در استخوان‌ها، 26درصد در ماهیچه‌ها و بقیه داخل سلول‌ها و فقط یک درصد کل منیزیم بدن در خون یافت می‌شود؛ اما بدن به سختی تلاش می‌کند این مقدار را ثابت نگه دارد. منیزیم عنصری است که در بیش از 300 واکنش بیوشیمیایی بدن دخالت دارد به عملکرد صحیح ماهیچه‌ها، اعصاب و قلب کمک می‌کند؛ دستگاه ایمنی را سالم نگه می‌دارد؛ باعث استحکام استخوان‌ها می‌شود و به تنظیم قندخون کمک می‌کند.

منیزیم در متابولیسم و سنتز پروتئین‌ها هم نقش مهمی دارد. این عنصر از طریق گیرنده‌های موجود در روده کوچک جذب و مقادیر اضافی آن به‌وسیله کلیه‌ها دفع می‌شود. بدن یک فرد بالغ، روزانه به‌طور متوسط 320 تا 420 میلی‌گرم منیزیم نیاز دارد که این میزان در سنین مختلف و بر اساس جنسیت فرد متفاوت است. منیزیم مورد نیاز در دوران بارداری و شیردهی نیز با بقیه افراد تفاوت دارد.

کمبود منیزیم در بدن

بیشتر منیزیم بدن در بافت‌ها ذخیره می‌شود و کرامپ‌های پا، درد یا پیچش عضلات، اولین علایم کمبود منیزیم هستند. کم‌خوابی و سردردهای میگرنی از دیگر علایم شایع کمبود منیزیم محسوب می‌شوند. منیزیم در واکنش‌های مهم بدن مانند هضم غذا، تولید انرژی، عملکرد عضلات، شکل‌گیری استخوان‌ها، تولید سلول‌های جدید، فعال?سازی ویتامین‌های گروه B و نیز در عملکرد صحیح قلب، کلیه‌ها، غدد فوق کلیوی و دستگاه عصبی شرکت دارد. به علاوه، متابولیسم قندها و چربی‌ها به مقادیر زیادی منیزیم نیاز دارد.

منیزیم و متابولیسم مواد

منیزیم در انتقال گلوکز از غشای سلول نقش یک کوفاکتور را ایفا می‌کند. کوفاکتورها آنزیم‌های متعدد دخیل در اکسیداسیون کربوهیدرات‌ها هستند. این عنصر در ترشح انسولین، اتصال آن به سلول و فعالیتش نقش مهمی دارد، بنابراین مهم‌ترین نقش منیزیم در گستره فعالیت‌های سلولی، در روند متابولیسم گلوکز است.

محققان معتقدند کمبود مداوم منیزیم ممکن است باعث سندرم خستگی مزمن شود. اگر بدن دچار کمبود منیزیم شود، واکنش‌های سلولی کند‌تر پیش‌ می‌رود و باعث می‌شود رادیکال‌های آزاد، طولانی‌تر در سلول‌ها باقی بمانند و در نتیجه فرصت بیشتری برای تخریب خواهند داشت.

منیزیم و پوکی استخوان

کمبود منیزیم، عامل مهمی در ایجاد پوکی استخوان است زیرا منیزیم در متابولیسم کلسیم و تنظیم هورمون‌های دخیل در آن نقش مهمی دارد. نتایج مطالعات مختلف نشان می‌دهد مکمل‌های منیزیم می‌توانند تراکم استخوان را افزایش دهند. مدت‌های طولانی تصور می‌شد کلسیم، ماده مهمی در جلوگیری از پوکی استخوان است، اما نتایج تحقیقات جدید ثابت می‌کند منیزیم نیز به همان اندازه در نگهداری و پیشگیری از پوکی استخوان‌ها موثر است.

کمبود منیزیم ممکن است عاملی خطرساز در ابتلای زودرس به پوکی استخوان در دوران یائسگی باشد زیرا این عنصر روی متابولیسم کلسیم و هورمون‌های دخیل در آن تاثیرگذار است.

منیزیم و بیماری‌های قلبی -عروقی

منیزیم در تنظیم فشار خون طبیعی نقش مهمی دارد. رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر بالای میوه و سبزی‌ها، منابع غنی از پتاسیم و منیزیم هستند که باعث کنترل فشار خون در حد طبیعی می‌شوند. منیزیم کلید حساسیت سلول‌ها به انسولین و نیز تنظیم فشارخون و کمبود منیزیم در افراد مبتلا به دیابت، شایع است.

ارتباط بین متابولیسم منیزیم، دیابت و فشار خون احتمال تاثیر منیزیم روی بیماری قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد. برخی مطالعه‌ها ارتباط بین سطوح بالای منیزیم خون و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تایید می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد ذخیره کم منیزیم در بدن خطر ابتلا به آریتمی قلبی را افزایش می‌دهد که ممکن است با افزایش خطر حمله‌های قلبی همراه باشد.

کمیته بین‌المللی پیشگیری، تشخیص و درمان فشار خون بالا، توصیه می‌کند دریافت مقادیر کافی منیزیم برای پیشگیری و کاهش فشارخون بالا، می‌تواند تاثیرات مثبتی روی سبک زندگی افراد مبتلا داشته باشد.

منیزیم و سندرم پیش از قاعدگی

نتایج مطالعه‌های متعدد نشان داده‌اند بیشتر موارد این سندرم در اثر اختلالات هورمونی اتفاق می‌افتد و کمبود منیزیم یکی از علل این اختلالات است. سطح منیزیم سلولی در زنان دچار این سندرم پایین‌تر از زنانی است که مبتلا به این عارضه نیستند.

منیزیم و بی‌خوابی

کم‌خوابی یا بدخوابی یکی دیگر از علایم کمبود منیزیم است. اگر بیمار نمی‌تواند شب‌ها راحت بخوابد یا هنگامی که از خواب شبانه بیدار می‌شود، دچار گرفتگی‌های عضلانی است، ممکن است تجویز مکمل منیزیم برایش مفید باشد.

منیزیم و گرفتگی‌های عضلانی

پرش‌های ریز در پلک چشم یا کرامپ‌های دردناک در عضلات هنگام بیداری از خواب شبانه اغلب اولین علامت کمبود منیزیم است. منیزیم برای شل‌شدن و انقباض‌های عضلانی مورد نیاز است و گرفتگی‌های بیش از حد عضلانی که باعث اسپاسم، تیک یا سندرم پای بی‌قرار می‌شوند، ممکن است نشان‌دهنده کمبود منیزیم باشند. عناصر معدنی از طریق مایعات بدن از دست می‌روند بنابراین ورزشکارانی که به شدت عرق می‌کنند، هنگام تمرین بیشتر دچار کرامپ ناشی از کمبود منیزیم می‌شوند. این کرامپ‌های عضلانی و دیگر علایم کمبود منیزیم به سرعت با مصرف مکمل‌های منیزیم و یا رژیم غذایی غنی از عناصر معدنی درمان می‌شوند.

منیزیم و سردردهای تنشی

حدود 70 درصد بیمارانی که دچار سردردهای تنشی هستند، گرفتگی عضلانی نیز دارند. مطالعه‌های متعددی نشان داده‌اند که بین میگرن، سردردهای تنشی و کمبود منیزیم ارتباط وجود دارد و فرض می‌شود افرادی که از سردردهای میگرنی رنج می‌برند، از سطح منیزیم بین سلولی پایین‌تری در مقایسه با افرادی که هرگز میگرن را تجربه نکرده‌اند، برخوردارند. در سال 2004 تحقیقات روی 86 بیمار مبتلا به سردردهای میگرنی مکرر نشان داد که منیزیم اکسید خوراکی، فرکانس سردردها را کاهش داده است.

منیزیم و اضطراب

تحقیقات روی تاثیر منیزیم بر بیماران بعد از عمل جراحی نشان می‌دهد بیمارانی که منیزیم را در خلال جراحی و بعد از آن دریافت کرده‌اند، به میزان کمتری دچار اضطراب شده‌اند. بیمارانی که منیزیم تزریقی دریافت کرده‌اند به طور معناداری، کمتر به داروهای تسکین‌دهنده نیاز داشته و اضطراب کمتری در مقایسه با گروه کنترل (که منیزیم دریافت نکرده‌اند) داشته‌اند.

منیزیم عملکرد سلول‌های عصبی را تنظیم می‌کند و حضور آن در فضاهای سیناپسی بین سلول‌های عصبی برای عملکرد صحیح دستگاه عصبی ضروری است.

بدون مقادیر کافی منیزیم، سلول‌های عصبی نمی‌توانند پیام‌ها را دریافت و ارسال کنند و حساسیت و تحریک‌پذیری آنها بیش از حد زیاد می‌شود. صداها بیش از حد بلند به گوش می‌رسند، نور خیلی روشن‌تر به نظر می‌آید، احساسات و عکس‌العمل‌ها اغراق‌آمیز و حساسیت فرد زیاد می‌شود. مکمل‌های منیزیم اثر تسکین‌دهنده?ای روی دستگاه عصبی دارند و باعث آرامش فرد می‌شوند.

کمبود منیزیم ممکن است علایم روانی مثل افسردگی، بی‌قراری و تحریک‌پذیری داشته باشد. محققان متوجه شدند میزان منیزیم در بدن افراد افسرده کمتر است.

منیزیم و سنگ‌های ادراری

تحقیقات و مطالعه‌ها از سال‌ها قبل ارتباط میان منیزیم و سنگ‌های کلیه را نشان داده‌اند. به‌نظر می‌رسد اکسید منیزیم اثر چشمگیری در پیشگیری از سنگ‌های کلیه دارد.

مطالعات بعدی نشان داده‌اند منیزیم در واقع مانع ایجاد سنگ‌های عود‌کننده کلسیم اگزالات در ادرار می‌شود. مکمل‌های منیزیم و غذاهای غنی از منیزیم نیز در کنترل و درمان سنگ‌های ادراری موثرند.

منیزیم و تداخلات دارویی

منیزیم با آنتی‌بیوتیک‌های پنی‌سیلامین، آمینوکوئینولین، نیتروفورانتوئین و تتراسایکلین تداخل جذب دارد و مصرف همزمان منیزیم با هر یک از این داروها، باعث کاهش جذب هر دو می‌شود. برای جلوگیری از بروز این آثار منفی بهتر است منیزیم حداقل 2ساعت قبل یا بعد از آنتی‌بیوتیک مصرف شود.

مصرف داروهای مدر مثل فروزماید، داروهای شیمی‌درمانی مثل سیس‌پلاتین و داروهای سرکوب‌کننده دستگاه ایمنی مثل سیکلوسپورین معمولا باعث کمبود منیزیم می‌شوند بنابراین مصرف منیزیم در افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند، ضروری است.(دکتر شیرین میرزازاده/سپید)