شهرهای بازی خراسان رضوی کمینگاه مرگ

سقوط مرگبار دختر نوجوان از ترن هوایی، سقوط صندلی پرنده در یک شهربازی، مرگ دو کودک بر اثر سقوط از سرسره بادی، سقوط دو نفر از چرخ فلک، سقوط دختر و پسر جوان به علت شکستن میله های نگهدارنده بشقاب پرنده، از جمله خبرهایی است که در سال های اخیر به اشکال مختلف از رسانه ها منتشر شده و تعدادشان هم کم نیست که آن را حادثه ای غیرقابل پیشگیری تلقی کرد.

حوادثی که در جذاب ترین، هیجان انگیزترین و لذت بخش ترین فضای شهری یعنی بوستان ها و شهربازی ها روی می دهد و همچنان تداوم دارد.

آنچه از اینگونه حوادث رسانه ای می شود، بخشی از آن ها است که منجر به کشته شدن و یا مجروحیت فرد یا افراد شود.

در استان خراسان رضوی هم از این حوادث که مربوط به وسایل بازی شهربازی ها و زمین های بازی است کم نیست اما در آخرین مورد آن که اواخر پارسال در شهرستان گناباد روی داد دو کودک بر اثر سقوط از روی سرسره بادی جان خود را از دست دادند.

شهر مشهد با داشتن 26 شهربازی سرپوشیده و روباز شرایط ویژه دارد و ایمنی و استاندارد این مکان ها و تجهیزات آنها به دلیل ظرفیت زیارتی این شهر و حجم گسترده زائران و مسافرانی که بخشی از زمان خود را در این مکان ها می گذرانند، اهمیت بیشتری می یابد.

این در حالی است که بسیاری از این شهربازی ها و وسایل آن ها عمر بسیار دارند یا به علت سفر 25 میلیون زائر و مسافر در سال و بیش از سه میلیون جمعیت ثابت شهر بهره برداران آن ها زیاد می باشد و فرسودگی این وسایل هم سریعتر است.

در برخی از این مکان ها رنگ و رو و شکل و شمایل این ابزار در نخستین نگاه نوعی احساس ناامنی به فرد می دهد و صداهای عجیب و غریب آن ها حین حرکت حاکی از خارج از رده بودن بسیاری از این ابزارها است.

شهربازی «کوهستان پارک شادی» مشهد که نسبت به دیگر بوستان های شهر جدیدتر است در آخرین بررسی دارای 15 تا 20 وسیله بازی غیراستاندارد تشخیص داده شد و امروز این شهر بازی که بزرگترین شهر بازی مشهد بود با عنوان عدم توجیه اقتصادی و مانند آن بیش از یک سال است که تعطیل می باشد.

بر اساس آمار و اطلاعات آتش نشانی مشهد پارسال در شهربازی های این شهر حوادث متعددی در اثر خرابی وسایل، قطع برق و مانند آن روی داده که بدون آسیب جدی ختم به خیر شده است.

بر اساس موارد اعلامی به آتش نشانی مشهد در یک حادثه در سال گذشته 10 نفر بالای دستگاه بازی شهربازی به علت قطع برق مانده بودند که قبل از رسیدن گروه نجات با وصل مجدد جریان برق دستگاه راه اندازی شده و افراد به پایین انتقال یافتند.

علت این حادثه نیز نبود ژنراتور برق اضطراری در شهر بازی عنوان شد.

در حادثه دیگری به علت نقص فنی در ترن هوایی شهر بازی بوستان ملت مشهد 16 نفر از شهروندان در ارتفاع 20 متری محبوس شدند که با همکاری کارکنان شهربازی و گروه نجات به پایین انتقال یافتند.

گیر کردن چند نفر در بالگرد چرخنده شهربازی به علت نقص فنی دستگاه که توسط گروه نجات رها شدند حادثه ای دیگری بود که پارسال در یکی از شهربازی های مشهد رخ داد.

در استان خراسان رضوی بویژه مشهد علاوه بر شهربازی ها بیش از 200 زمین بازی در بوستان ها نیز وجود دارد که باید دارای بالاترین استانداردها باشد، فضاهایی که امکانی برای شادی و نشاط خانواده ها بویژه کودکان و نوجوانان و تخلیه انرژی درونی آنان است و در این میان در مشهد الرضا (ع) به دلیل حجم گسترده استفاده کنندگان اعم از مجاور و زائر باید سالم ترین و بی نقص ترین دستگاه ها وجود داشته باشد.

اما این روزها زنگ خطر فرسودگی و کهنگی، عدم رعایت استانداردها در ساخت، نصب و بهره برداری این تجهیزات، در قالب حوادث کوچک و بزرگ در شهربازی ها و فضاهای بازی به صدا درآمده است.

چه بسیاری از شهربازی های بزرگ مشهد چون بوستان ملت که قدیمی ترین بوستان و شهربازی مشهد است، کوهستان پارک شادی و مانند آن که به علت عمر زیاد فرسوده اند و برخی با وجود بازسازی ضریب ایمنی و استانداردهای لازم را ندارند هر چند همچنان به آن ها مجوز بهره برداری داده می شود.

همین امر حساسیت مسئولان در یکی، دو سال اخیر برانگیخته و زمینه ای برای اجرای استانداردها و اجباری شدن اخذ مجوز برای این تجهیزات شده است.

معاون پیشگیری و آموزش آتش نشانی مشهد گفت: ما به عنوان یک دستگاه نظارتی در امر ایمنی فضای شهربازی ها حضور داریم اما کنترل تجهیزات بر عهده اداره استاندارد است.

ˈغلامحسین حاجی زاده افزود: تنها کار نسبتا مطلوبی که در این سال ها در حوزه شهربازی ها انجام شد آن بود که با هماهنگی مراجع قضایی و اداره استاندارد و تحقیقات صنعتی استان، شهربازی های ناایمن را پلمپ کردیم.

وی گفت: در بوستان امت مشهد ، تاب بزرگ زنجیره ای آن به علت نداشتن استاندارد و ایمنی لازم پلمپ و برخی وسایل شهربازی در سپاد مشهد هم به همین علت پلمپ شد.

معاون پیشگیری و آموزش آتش نشانی مشهد افزود: در کوهستان پارک شادی مشهد هم برخی دستگاه ها به طور کامل پلمپ شد و پس از آن نسبت به دریافت و تجدید مجوز اقدامی از سوی این مجموعه صورت نگرفت و از پارسال تعطیل است.

به گفته حاجی زاده، شهربازی بوستان ملت چون استانداردهای لازم را داشت بدون مشکل با اخذ مجوز بهره برداری برای 21 دستگاه آن همچنان فعالیت می کند.

وی افزود: ما فقط ناظر ایمنی فضای استقرار این مجموعه ها هستیم و با مراجعه به این مکان ها، استانداردهای دریافت شده آنها را بررسی کرده و یک سری موارد در زمینه ایمنی و آتش نشانی چون فضا، راه های خروجی و عرض معابر و مانند آن، امکانات اطفا و مواردی از این دست را کنترل می کنیم.

معاون پیشگیری و آموزش آتش نشانی مشهد گفت: در شهربازی هایی که در فضاهای باز قرار دارند مشکل جدی از نظر ایمنی نداریم به طوریکه در بررسی ایمنی، شهربازی رو باز بوستان ملت 70درصد ایمنی داشت یعنی دارای کپسول آب، سامانه آب، آتش نشانی و تجهیزات اعلام هشدار و راه های خروجی لازم بوده و دستگاه ها نیز توسط اداره استاندارد تایید شده است اما شهربازی سپاد مشهد هیچ پرونده ای ندارد و اقدامی هم برای بازدید مامورین ما انجام نداده و از نظر آتش نشانی ایمنی لازم را ندارد.

حاجی زاده افزود: «کوهستان پارک شادی» هم پلمپ است و برای شروع به کار باید در ایمنی فضا و تجهیزات آن بازنگری جدی شود و بوستان امت نیز فقط 30 درصد ایمنی دارد و بسیاری از دستگاه های آن استفاده نمی شود.

وی گفت: دستگاه های موجود در شهربازی ها باید هر سال از طریق آزمایش های مختلف شامل تست جوش های دستگاه ها، تسمه ها، زنجیر و دنده ها و مانند آن مورد بررسی قرار گیرند.

بهداد افخمی کارشناس اجرای استاندارد اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی خراسان رضوی نیز گفت: استانداردسازی تجهیزات و ابزارهای موجود در شهربازی ها، بوستان ها و پارک های آبی در دو، سه سال اخیر با جدیت و وسواس بیشتر پیگیری می شود.

وی افزود: از زمانی که رعایت استانداردهای ملی در شهر بازی و پارک های آبی اجباری شده، وسایل شهربازی ها در این استان بویژه مشهد به صورت مستمر کنترل و بررسی می شود در حالی که تا پیش از سال 1387 این کنترل ها نبود چون استانداردهای آن هم وجود نداشت.

پلمپ 10 دستگاه فاقد استاندارد در مقابل 344 تجهیزات دارای مجوز

افخمی گفت: هم اکنون از 354 دستگاه و تجهیزات موجود در شهربازی های این استان، 344 دستگاه دارای مجوز بهره برداری از استاندارد است و فقط 10 مورد آن به دلیل جابجایی و نصب دوباره و مانند آن فاقد این مجوز بوده و پلمپ شده است.

وی با بیان اینکه این مجوزها در سه سطح می باشد، افزود: نخستین مجوز بهره برداری سه تا شش ماهه صادر می شود و در صورتی که الزامات بیشتری در ساخت و نصب و بهره برداری را رعایت کند گواهینامه ایمنی به آن داده می شود که مباحث مربوط به ایمنی آتش نشانی بخشی از آن است و پس از آن، زمانی که الزامات حقوقی و بیمه نامه و همه شرایط تکمیل شود به مرحله صدور پروانه استاندارد می رسد.

وجود سه تا چهار شهربازی با استانداردهای نزدیک به میانگین جهانی

به گفته افخمی، سه تا چهار شهربازی و پارک آبی از جمله پارک موج های آبی، شهربازی بوستان ملت، شهربازی سرپوشیده «سرزمین عجایب» و بوستان امت در مشهد، گواهینامه ایمنی دارند و استانداردهای جهانی در آن ها به طور نسبی رعایت شده است.

وی افزود: با وجود آنکه بوستان ملت قدیمی ترین شهربازی مشهد است، بسیاری از وسایل و تجهیزات قدیمی و فاقد استاندارد را جمع آوری و از گردونه فعالیت خارج یا بازسازی کرده است.

کارشناس اجرای استاندارد اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی خراسان رضوی گفت: هم اکنون چهار شرکت بازرسی در زمینه صدور مجوزها برای تجهیزات و وسایل شهربازی و زمین های بازی با ما همکاری می کنند.

افخمی افزود: ما نیز در نظارت تکمیلی بر عملکرد آن ها هر دو ماه یکبار 26 شهربازی موجود در استان را به صورت سرزده در زمان های مختلف بازدید می کنیم.

وی گفت: هر چند شهربازی ها و مجموعه های آبی در سال های نخست همکاری خوبی با اداره استاندارد و شرکت های بازرسی نداشتند، اما اینک تعامل و همکاری مثبتی در این زمینه دارند.

کارشناس اجرای استاندارد اداره کل استاندارد و تحقیقات صنعتی خراسان رضوی با بیان اینکه در میان شهربازی ها وضعیت پارک های آبی و تجهیزات آن ها به دلیل جدید و به روز بودن آن بهتر است افزود: اما در شهربازی های روباز بوستان های ملت، امت و وحدت و مانند آن چون قدیمی هستند و برخی وسایل آنها عمر 20 سال و بیشتر دارند، این استانداردها کمتر است.

افخمی گفت: تمام وسایل و تجهیزات فعال شهربازی ها و پارک های آبی هم اکنون دارای مجوز های بهره برداری هستند ضمن آنکه وسایل شهربازی های سرپوشیده شرایط بهتری دارند زیرا فرسودگی و عمر این وسایل کمتر است.

وی با اشاره به قدیمی بودن بیشتر شهربازی ها، بر اهمیت استاندارد در سه بخش ساخت، نصب و بهره برداری تاکید کرد و افزود: گرفتن استاندارد ساخت با توجه به اینکه بسیاری از وسایل مربوط به سال های قبل است اندکی دشوار می باشد.

افخمی گفت: گرفتن استاندارد نصب و بهره برداری هم از اهمیت زیاد برخوردار است زیرا اگر دستگاهی در ساخت، تمام استانداردها را داشته باشد اما نصب و یا بهره برداری از آن دچار اشکال باشد می تواند فاجعه در پی داشته باشد.

بطوریکه بر اساس کارشناسی های انجام شده در جریان حادثه سرسره بادی در شهر کاخک از توابع شهرستان گناباد، سرسره بادی جدید بود و مشکلی نداشت اما به علت نصب و بهره برداری نادرست و استفاده از طناب معمولی به جای سیم بکسل منجر به مرگ دو کودک شد.

بازدیدهای سرزده ماموران استاندارد

افخمی گفت: بازدیدهای سرزده مامورین ما نیز برای آن است که از هیچ موردی غفلت نشود و در کنار بازرسی های فنی توسط شرکت های خصوصی دارای صلاحیت، نظارت ماموران اداره استاندارد در زمینه معتبر بودن مجوزها، بررسی فنی و جوش های دستگاه ها و کنترل سامانه های ورودی جدید به شهربازی ها، تکمیل کننده است.

وی افزود: هم اکنون تخلفات و موارد غیر مجاز بسیار اندک است و صاحبان شهربازی ها مجاب شده اند که این نظارت ها و مجوزها برای سلامت کار آنان و عدم بروز حوادث ضروری می باشد.

افخمی گفت: همچنین سامانه کشوری با عنوان Isad.isiri.org.ir برای اطلاع مردم از شهربازی ها و تجهیزات استاندارد و نظارت شده آنها راه اندازی شده و این امکان را به مردم می دهد که گزارش های خود را از شهربازی و بوستان هایی که فاقد این استانداردها و کنترل ها هستند اعلام کنند تا در سریعترین زمان ممکن رسیدگی شود.

اما همه کار محدود به شهربازی ها نمی شود بلکه در کنار شهربازی ها ، فضاهای باز و تجهیزات آن ها که اغلب مورد استفاده کودکان و نوجوانان است از دیگر ضروریاتی است که باید به تایید اداره استاندارد برسد.

بطوریکه در مشهد نزدیک به 280 بوستان شهری دارای فضاها و تجهیزات بازی برای کودکان وجود دارد اما اداره کل استاندارد آن ها را فاقد ایمنی و استانداردهای لازم می داند هر چند با توجه به محدودیت ارتفاع و سرعت این تجهیزات و مواردی از این دست خطرات آن ها نسبت به شهربازی ها کمتر است.

زمین های بازی بوستان ها نیز از بخش هایی هستند که به گفته کارشناس اداره کل استاندارد خراسان رضوی فاقد مجوز بهره برداری هستند ضمن آنکه استانداردهای آن خیلی پیش از شهربازی ها وجود داشته و اجباری بوده است.

افخمی افزود: در این میان متولی اصلی زمین های بازی شهرداری می باشد که در دو سال اخیر در جهت تعامل با شهرداری برای بررسی و نظارت و کنترل وضعیت آن ها تلاش شده و نتایج نسبتا خوبی هم در بر داشته است.

وی با بیان اینکه این زمین های بازی استاندارد نبوده و دچار مشکل هستند، گفت: پارسال در یک بررسی موردی در تعامل با شهرداری مشهد از 10 زمین بازی در منطقه هشت و 20 بوستان بازی دیگر در منطقه 10 شهرداری توسط شرکت بازرسی تایید صلاحیت شده بازرسی شد و گزارش آن به شهرداری های مربوطه ارسال شد.

تجهیزات نامناسب و نبود نظارت جدی در زمین های بازی

زمین های بازی در بوستان های شهر و بوستان محله از دیگر مواردی است که نظارت جدی و اصلاحی می طلبد.

هر چند تاکنون حوادث خطرناکی در این مجموعه ها نداشته ایم اما به دلیل گستردگی آنها که در مشهد به بیش از 280 مورد می رسد و نیز استفاده کنندگان آن ها که اغلب کودکان و نوجوانان هستند باید حساسیت و دقت بیشتری در این زمینه وجود داشته باشد.

معاون خدمات شهری شهرداری مشهد در این زمینه می گوید: نظارت بر مجموعه بازی کودکان در داخل بوستان ها به شکل دیگر و متفاوت از شهربازی ها است.

ˈخلیل الله کاظمی افزود: اغلب این وسایل طبق آخرین استانداردها نصب شده اما به علل مختلف از قبیل بهره برداری نادرست مانند استفاده بزرگسالان از آن ها، دچار آسیب شده و تعمیر آن ها موجب می شود از حالت استاندارد اولیه خارج شود.

وی گفت: از دو سال قبل پروژه ای را تعریف و اجرایی کردیم که بر اساس آن تمام زمین های بازی کودکان را از ابعاد مختلف ایمن سازی و استاندارد سازی کنیم.

معاون خدمات شهری شهرداری مشهد افزود: تاکنون 55 درصد وسایل بازی بوستان های سطح شهر را تعویض کرده و وسایلی با جنس پلی اتیلن را به جای وسایل بازی فلزی جایگزین و کف پوش داخل زمین ها را پلاستیکی کرده ایم.

کاظمی افزود: تمام بوستان های مشهد تا پایان سال 1396 به وسایل بازی استاندارد مجهز و وسایل قدیمی آن تعویض خواهند شد.

وی تعداد بوستان های سطح شهر مشهد را 422 بوستان عنوان کرد و گفت: از این تعداد 280 بوستان مجهز به وسایل بازی کودکان است.

معاون خدمات شهری شهرداری مشهد در زمینه ایمنی زمین های بازی کودکان گفت: این زمین ها با توجه به فضاهایی که برای آن طراحی و اجرا می شود مشکل ایمنی ندارند و نیازی به نظارت آتش نشانی در آن ها احساس نمی شود.

کاظمی افزود: شهربازی های زیر مجموعه شهرداری مانند شهربازی بوستان ملت نیز مجوز فعالیت از اداره کل استاندارد و تحقیقات را دارند در عین آنکه ما هم کنترل هایی بر ایمنی آن داریم. شهربازی بوستان امت نیز هم اکنون تعطیل است.

به هر حال در کلانشهری چون مشهد، وجود سه یا چهار مجموعه نزدیک به استاندارد نمی تواند پاسخگوی جمعیت 25 میلیونی زائر در سال و شهروندانی باشد که بخشی از زمان خود را بویژه در فصل تابستان در این فضاها می گذرانند.

ضمن آنکه بخش عمده این شهربازی ها قدیمی و فرسوده هستند و در کنار آن ها فضاهای باز شهرداری هم فاقد استانداردهای لازم می باشد که نیازمند توجه ویژه ای است.(ایرنا)