روزگار امروز مردم خرمشهر

بیکاری، شبکه فرسوده آب و فاضلاب و پیامدهای ناشی از آن، ساختمان‌های مخروبه و نیمه‌مخروبه رها شده در سطح شهر و نبود امکانات بهداشتی و درمانی، تنها برخی مشکلاتی است که خستگی جنگ هشت ساله را همچنان بر تن زخمی این شهر و مردمان نجیبش باقی گذارده است؛ مشکلاتی که اگرچه هرساله در سوم خرداد از آن زیاد صحبت می‌شود اما ظاهرا عزم و راهکاری ملی برای رفع آنها در میان نیست.

البته در دوران سازندگی اعتبارات خوبی به این منظور اختصاص یافت و کمک‌های مردمی به سوی این شهر گسیل شد، اما به گفته مسئولان محلی، این اعتبارات و کمک‌ها به دلیل نبود مدیریت کارآمد در بحث بازسازی حیف و میل شد و هیچ گاه در جای خود هزینه نشد تا امروز خرمشهر همچنان در وضعی بغرنج باقی بماند و حتی مشکلاتی هم به مشکلات اولیه آن افزوده شود.

بحث احداث دوباره شبکه فاضلاب این شهر که در زمان جنگ به طور کامل تخریب شد، یکی از این مشکلات است که همچنان لاینحل و نیمه‌تمام باقی مانده و به همین دلیل مشکلات بسیاری را برای ساختار شهری و شهروندان خرمشهری ایجاد کرده است.

به گفته رئیس شورای شهر خرمشهر، وجود اعتبارات اندک از یک سو و مدیریت نادرست موجب زمانبرشدن و اجرای کند طرح احداث شبکه فاضلاب و به اتمام نرسیدن آن شده است که این موضوع نیز علاوه بر آزار و اذیت مردم و ایجاد مشکلات بهداشتی، تاکنون هزینه‌های گزافی را به شهر تحمیل کرده است.

ادریس‌پور، تعریف و اجرای برخی طرح‌ها همچون طرح احداث شبکه فاضلاب را به صورت استانی، یکی از عوامل پایان نیافتن مشکلات خرمشهر عنوان می‌کند و در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: از آنجا که این‌گونه طرح‌ها به صورت استانی تعریف می‌شود، پیمانکار و اعتبارات آن نیز استانی تعیین می‌شود و بنابراین مدیران شهری حق دخالت و نظارتی در آن ندارند و گاهی با سایر طرح‌ها همپوشانی پیدا کرده و آثار تخریبی برجای می‌گذارد. به طور مثال، خیابانی که شهرداری با هزینه بیت‌المال آن را تازه آسفالت کرده است، براحتی برای اجرای این طرح حفاری و تخریب می‌شود. اجرای طرح در برخی مناطق شهر همچون منطقه عباره مانند ناتمام باقی مانده و حتی متوقف شده است که به همین دلیل نه‌تنها آسفالت خیابان‌های آن منطقه خراب و دردسرساز شده، بلکه فاضلاب به درون برخی منازل راه یافته و در اطراف برخی خانه‌ها نیز دریاچه‌ای از فاضلاب کثیف و غیربهداشتی ایجاد شده است.

نبود آب شرب کافی و شیرین نیز که تا همین سال گذشته، یکی از مشکلات جدی این شهر بود، اگرچه اکنون و با اجرای مرحله اول طرح غدیر تا حدودی برطرف شده است، اما فرسودگی 70 درصدی شبکه آبرسانی خرمشهر همچنان از مهم‌ترین مشکلات این شهر است، به طوری که به گفته ادریس‌پور این فرسودگی موجب ترکیدگی هر روزه لوله‌ها در نقاط مختلف شهر شده و علاوه بر قطعی آب و ایجاد آبگرفتگی، تخریب پیاپی آسفالت خیابان‌ها را نیز به منظور تعمیر این ترکیدگی‌ها به دنبال دارد.

تکلیف خرابه‌های شهر مشخص نمی‌شود

از مشکلات بزرگ دیگر خرمشهر می‌توان به وجود ساختمان‌های مخروبه و نیمه‌مخروبه اشاره کرد که به حال خود رها شده و تصویر نامناسبی از شهر را به نمایش می‌گذارد و ظاهرا عزمی برای زدودن چهره شهر از وجود آنها نیست.

براساس گزارشی که آبان 86 از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد، وجود 6500 دستگاه ساختمان مخروبه و بلاتکلیف و 216 دستگاه ساختمان نیمه‌کاره در شهرستان‌های آبادان و خرمشهر اعلام شد که به گفته مطورزاده، نماینده سابق خرمشهر در مجلس، حداقل حدود 2500 مورد از این خانه‌های مخروبه در خرمشهر و عمدتا مرکز این شهر است که علاوه بر تخریب چهره شهر، در مواردی باعث ایجاد ناامنی مثل تجمع حیوانات و افراد ولگرد و معتاد در این خانه‌ها شده است.

البته سال 91، حسینی فرماندار خرمشهر در گفت‌وگو با جام‌جم از تصویب توافقنامه‌ای بین وزارت مسکن و شهرسازی و استانداری خوزستان برای رفع این مشکل خبر داده بود.

اما هویزاوی، شهردار فعلی خرمشهر با اشاره به این‌که حدود 50 تا 60 درصد فضای شهر را زمین‌های متروک و رهاشده و خانه‌های مخروبه و نیمه‌مخروبه تشکیل می‌دهد، اجرای این طرح را عملا غیرممکن و در حد شعار می‌داند و در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: اولا ما اجازه دخل و تصرف در املاک و اموال مردم را نداریم و در ثانی مگر می‌شود بیش از نیمی از فضای شهر را به فضای سبز و مراکز تفریحی تبدیل کرد؛ درواقع این مشکل باید به نحوی دیگر حل شود.

ادریس‌پور، عضو شورای شهر خرمشهر نیز مهم‌ترین دلیل اجرایی نشدن این دست قراردادها را نبود طرح جامع تفضیلی شهر می‌داند و یادآور می‌شود: البته این طرح حدود 5 سال پیش توسط وزارت مسکن و شهرسازی تدوین شد، اما هنوز به مسئولان شهری خرمشهر ابلاغ نشده است، به همین دلیل نه مسئولان و نه شهروندان تکلیف خود را در این زمینه نمی‌دانند و حتی در مواردی برخی خرمشهری‌های برگشته و درصدد تعیین تکلیف خانه‌های مخروبه و زمین‌های رها شده خود برآمدند که به دلیل نبود طرح تفضیلی و نقشه جامع شهری عملا کاری از پیش نبردند.

وی به مشکلات بهداشتی و درمانی در خرمشهر نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در این شهر فقط یک بیمارستان وجود دارد که آن هم از وجود امکانات و تجهیزات پزشکی همچون ام.آر.آی و سی.تی.اسکن و پزشک متخصص کافی بی‌بهره است و خرمشهری‌ها در صورت بیماری و نیاز به این تجهیزات و پزشک متخصص باید به آبادان و اهواز بروند.

بیکاری در خرمشهر

به کارگرفتن نیروهای غیربومی در فرصت‌های شغلی خرمشهر با وجود شمار زیاد جوانان بیکار بومی در این شهر ازجمله مشکلات و دغدغه‌های مسئولان این شهر است که باوجود اعلام و اعتراض فراوان و هرساله، همچنان ادامه دارد.

رئیس شورای شهر خرمشهر با بیان این‌که از هنگام صدور مجوز برای بازسازی خرمشهر، احداث یک شهرک صنعتی نیز در این شهر تصویب شد و حدود 170 کارخانه یا کارگاه صنعتی مجوز فعالیت در این شهرک را دریافت کردند، می‌گوید: اما از این تعداد اکنون فقط 13، 14 مورد آن فعال است که بیشتر آنها نیز از نیروی غیربومی بهره می‌برند و حتی جوانان خرمشهری را به کارهایی همچون کارگری، آبدارچی و نگهبانی هم در مجموعه‌های خود نمی‌گمارند و این در حالی است که بسیاری از جوانان تحصیلکرده خرمشهری بیکار و حتی متمایل به کار در چنین پست‌هایی هستند.

ادریس‌پور، بیکاری را مهم‌ترین مشکل خرمشهری‌ها عنوان می‌کند و با اشاره به بیکاری بالای 35 درصدی در این شهرستان می‌افزاید: اگر مسئولان این شهر از میان افراد بومی گزینش شوند، آنها نیز از کارایی جوانان بیکار خرمشهری در مجموعه‌های مختلف استفاده کرده و بهتر و با دلسوزی بیشتری به بازسازی شهر همت می‌گمارند.

سرمایه‌گذاران از این شهر فرار می‌کنند

به گفته وی حتی سرمایه‌گذاران خارجی نیز تمایلی به سرمایه‌گذاری در این شهر ندارند و با این‌که تاکنون سرمایه‌گذاران زیادی از جمله تاجران عراقی برای سرمایه‌گذاری به این شهر آمده‌اند، اما با مشاهده شرایط نامناسب شهر و دیدن خاکریزهای گسترده‌ای که همچنان حالت جنگی شهر را تداعی کرده و به شائبه ناامنی در این شهر دامن می‌زند، از این کار منصرف شده و سرمایه خود را به دیگر شهرهای ایران منتقل کرده‌اند.

وی دلیل عمده پابرجا بودن مشکلات خرمشهر از گذشته تاکنون را وجود برخی مدیران ناکارآمد و غیربومی در تمام این سال‌ها در خرمشهر، نبود تعامل و همکاری میان مدیران مختلف و همچنین نبود و کمبود اعتبار می‌داند و یادآور می‌شود: بعد از جنگ شعارهای زیادی برای بازسازی آبادان و خرمشهر مطرح شد که همچنان در حد شعار باقی مانده و ظاهرا همان‌طور که خدا شهر را آزاد کرد، خودش هم باید آن را آباد کند!

در همین حال، شهردار خرمشهر نیز که حدود هفت ماه است عهده‌دار این مسئولیت شده در گفت‌وگو با جام‌جم یادآور می‌شود: مردم این شهر در حالی در مشکلات غوطه‌ورند که هیچ طرح و راهبرد ملی و کاربردی برای آبادی شهر تاکنون تعریف و اجرا نشده است.

هویزاوی با بیان این‌که چیزی به نام محلات مسکونی استاندارد در این شهر وجود ندارد، می‌افزاید: شهرداری این شهر نه‌تنها بودجه‌ای برای رفع این مشکلات ندارد، بلکه اکنون 25 میلیارد تومان بدهی دارد که از دوران گذشته برجای مانده است.

به گفته وی، نبود ثبات در مدیریت شهری و تغییرات پی در پی در زمینه مدیریت و همچنین نگاه بسته، منفی و سنتی برخی مدیران و سیاسی‌کاری آنها از دوران بعد از دفاع مقدس تا حالا، از جمله عواملی است که موجب شده مشکلات خرمشهر هنوز به قوت خود باقی بماند.

نماینده مردم خرمشهر در مجلس شورای اسلامی نیز با تاکید بر این‌که خرمشهر با گذشت سال‌ها پس از جنگ همچنان شرایط نامناسبی دارد، به جام‌جم می‌گوید: خانه‌ویران و خراب جشن گرفتن ندارد، اگر دولت و نهادهای مختلف پول و اعتباری برای برپایی جشن سالروز آزادسازی خرمشهر دارند، بیایند و آن را در خود این شهر و برای رفع مشکل فاضلاب آن هزینه کنند.

عبدالله سامری با بیان این‌که طرح بازسازی که عملا در سال‌های گذشته به اجرا درآمد، طرحی شکست خورده بود که نه‌تنها خرمشهر را به آبادی نرساند، بلکه به دلیل اجرای نامناسب آن، شهر متحمل ضربات جبران‌ناپذیری شد، یادآور می‌شود: متاسفانه اعتبارات بازسازی برای شهر خرمشهر از سال 86 قطع شده، در حالی که خرمشهر هنوز به این گونه اعتبارات برای رسیدن به توسعه مناسب نیاز دارد.

فاطمه مرادزاده ‌/‌ گروه ایران