کهنسال‌ترین جانداران سیاره آبی

صدف خوراکی ماسه‌ای

پیش از همه بیایید به این نرم‌تن آب شور نگاهی بیندازیم که بومی منطقه پوگت ساوند در شمال غربی ایالات متحده است و می‌توانید رد پای آن را در بشقاب غذای مردمان این منطقه نیز بیابید! صدف‌های خوراکی ماسه‌ای دست‌کم 160 سال عمر می‌کنند که برای یک نرم تن عمر نسبتا بالایی است. طول پوسته این صدف از 15 تا 20 سانتی‌متر است و غیر از عمر بالا، خصیصه قابل توجه دیگرش، گردن ـ یا به اصطلاح سیفون ـ درازی است که طول آن به یک متر هم می‌رسد. جالب است بدانید این جانور بزرگ‌ترین نرم‌تن دنیا نیز به حساب می‌آید. صدف‌های خوراکی ماسه‌ای بالغ، عموما بجز انسان شکمو، دشمن دیگری ندارند!

سوسمار تواتارا

در حال حاضر تنها دو گونه از سوسمار تواتارا باقی‌مانده و آنها را می‌توان بازمانده‌های خانواده‌ای دانست که 200 میلیون سال پیش روی کره زمین زندگی می‌کردند. تحقیقات بیست و پنج ساله یک جانورشناس انگلیسی مشخص کرده اسکلت بدنی این جانور دارای همان ساختاری است که خزندگان ۱۳۰ میلیون سال پیش داشتند. همچنین سوسمار تواتارا تنها نمونه باقیمانده از سوسمارهای سر پوزه‌ای است. از این گذشته، این جانور را می‌توان جزو کهن‌ترین مهره‌داران زنده روی زمین به شمار آورد. این دایناسورهای زنده معمولا بین صد تا دویست سال زنده می‌مانند.

کرم‌های لوله‌ای

این موجود رنگارنگ و زیبای اعماق دریا در کنار روزنه‌های هیدروکربنی ـ نفت و متانی که در عمق آب نشت می‌کند ـ در کف اقیانوس زندگی می‌کند. این گونه حیات دارای رشد بسیار کندی است و می‌تواند نهایتا تا طول 3 متر رشد کند. کرم‌های لوله‌ای حدود 170 سال عمر می‌کنند، اما بسیاری از دانشمندان معتقدند برخی از آنها حتی بیش از 250 سال نیز عمر کرده‌اند. مشهورترین گونه کرم‌های لوله‌ای در عمق 500 تا 800 متری در خلیج مکزیک یافت می‌شود.

توتیای دریایی قرمز

توتیای دریایی قرمز تنها در اقیانوس آرام یافت می‌شود و عموما در کرانه غربی شمال ایالات متحده زیست می‌کند. این جاندار در آب‌های کم عمق، آب‌های صخره‌ای با جزر و مد کم و تا عمق 90 متری زندگی می‌کند و در مناطق ساحلی با آب‌های مواج یافت نمی‌شود. تمام بدن این جانور دریایی از خارهای سرخ رنگی تشکیل شده که می‌توانند تا 8 سانتی متر رشد کنند. توتیای دریایی قرمز بدون هرگونه دست و پاست و دهان و پنج دندانش در زیر بدن جانور قرار گرفته است.

جالب اینجاست که توتیای دریایی قرمز با چرخش به دور خود در عمق اقیانوس حرکت می‌کند. اگر آنقدر خوش اقبال بودید که یکی از این جانداران دریایی را ببینید، با احترام به آن بنگرید چرا که طول عمر این موجودات بیش از 200 سال است.

وال سر کمانی

وال سر کمانی را که به نهنگ قطبی نیز مشهور است، می‌توان کهنسال‌ترین پستاندار سیاره آبی دانست. این آبزی که طول آن بیش از 20 متر و وزنش بالغ بر 75 تا صد تن است، در آب‌های قطبی و نزدیک به قطب شمال زندگی می‌کند. نکته حائز اهمیت درباره این ماهی غول‌پیکر آن‌که برخی از این وال‌ها در آب‌های اقیانوسی یافت شده‌اند که بیش از 200 سال است نیزه شکارچیان نهنگ در تنشان جا خوش کرده است! تخمین زده می‌شود، پیرترین وال سر کمانی دست‌کم 211 سال عمر داشته باشد.

صدف خوراکی دو کفه‌ای

صدف خوراکی دو کفه‌ای گونه‌ای از نرم‌تنان خوراکی است که برای مقاصد تجاری مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد. محققان هر یک از دایره‌های تیره‌رنگی را که روی پوسته این جاندار است، نشانه‌ای از یک سال عمر آن می‌دانند؛ درست همانند حلقه‌هایی که در تنه درختان است. نتایج تحقیقی روی برخی گونه‌های این صدف، نشان می‌دهد این جانداران بیش از 400 سال عمر می‌کنند. سال 1385 شمسی یک صدف خوراکی دو کفه‌ای از کف بخشی از اقیانوس در ساحل شمالی جزیره ایسلند صید شد که بنا به تحقیقات صورت گرفته حدودا 507 ساله بود و به عنوان کهنسال‌ترین جانور منفرد دنیا شناخته شد.

تیولا

تیولا که به نام‌هایی چون عروس دریایی نورافشان یا عروس دریایی نامیرا نیز مشهور شده، گونه‌ای از عروس‌های دریایی است که دانشمندان را شگفت‌زده کرده و تنها جانداری است که می‌توان آن را سرچشمه جوانی دانست. از آنجا که این جاندار به طرز خارق‌العاده‌ای می‌تواند بارها از حالت بلوغ جنسی به حالت نابالغی یا پولیپ باز گردد، از نظر طبیعی عمرش نامحدود بوده و هرگز به علت کهولت سن نمی‌میرد. به همین سبب، تعداد این گونه زیبا از آبسان‌زیان در حال افزایش است و به اعتقاد دکتر ماریا میگ‌لیتا از «موسسه تحقیقات دریایی حاره اسمیتسونیان» باید انتظار یورش آرام و همه‌جانبه آنها را در آینده داشته باشیم.

لاک‌پشت زمینی

لاک‌پشت‌های زمینی عضوی از خانواده خزندگان هستند و کهنسال‌ترین مهره‌داران کره زمین به شمار می‌روند. هریت نام یکی از مشهورترین و در عین حال پیرترین لاک‌پشت‌های گالاپاگوس است که سال 1385 شمسی در 175 سالگی از عارضه قلبی مرد. هریت آخرین نمونه از لاک‌پشت‌هایی بود که چارلز داروین در سفر دریایی مشهورش با کشتی بیگل آنها را از نزدیک دیده بود! جالب است بدانید اسفند 1384 نیز آدویتا ـ یک لاک‌پشت زمینی غول‌پیکر بومی جزیره آلدابرا ـ در 250 سالگی تلف شد.

کپور گلگون

ماهی حوضی ژاپنی یا ماهی کپور گلگون گونه‌ای تزئینی و اهلی از ماهی کپور معمولی است. این گونه که با نام‌های دیگری چون کپور زربفت یا کپور ژاپنی نیز شناخته می‌شود معمولا در استخرهای مصنوعی صخره‌ای و آبگیرهای زینتی بخصوص در خانه‌های شرق آسیا یافت می‌شود. این گونه نخستین بار در دهه 1820 میلادی از اصلاح نژادی و پرورش کپور معمولی به وجود آمده است. این ماهی که نمادی از عشق و دوستی است، رنگ‌های سفید، قرمز، سیاه، زرد، آبی و خامه‌ای دارد. جالب این‌که، برخی گونه‌های این ماهی حتی می‌توانند بیش از 200 سال عمر کنند و کهنسال‌ترین آنها هاناکو نام دارد که تیر 1356 در 226 سالگی تلف شد.

اسفنج جنوبگان

همان طور که از نام این گونه برمی‌آید، این آبزی را باید در آب‌های یخ‌زده قطب جنوب پیدا کرد. شاید به دلیل همین دمای بسیار کم آب‌های اقیانوس جنوبگان است که این جانور بی‌حرکت، دارای سرعت رشد فوق‌العاده کندی است. برخی جانورشناسان تخمین می‌زنند کهنسال‌ترین نمونه از این گونه موجودات حدود 1550 سال عمر دارند!/ ضمیمه سیب

مترجم: حسین ملک‌محمدی