پولشویی با دی‌اکسید‌کربن

به گزارش لس آنجلس تایمز ، آمارها نشان می‌دهد 150 میلیارد قطعه اسکناس جدید هر ساله در سراسر دنیا چاپ و جایگزین اسکناس‌های قدیمی می‌شود که البته هزینه‌ای بیش از 30 هزار میلیارد تومان را به همراه دارد. افزون بر این، معدوم‌سازی اسکناس‌های فرسوده که وزنی معادل 150 هزار تن دارند، معضل بزرگ‌تری محسوب می‌شود. برای از بین بردن این اسکناس‌های قدیمی نه‌تنها باید تدابیر زیست‌محیطی را رعایت کرد، بلکه مساله امنیت و جلوگیری از دستبرد سارقان به آنها نیز باید مدنظر قرار گیرد.

با این حساب یافتن راه‌حلی ساده‌تر برای تمیز کردن اسکناس‌ها می‌تواند منافع اقتصادی و زیست‌محیطی زیادی به همراه داشته باشد.

چرا اسکناس‌ها کثیف می‌شوند؟

اصلی‌ترین دلیل آلوده شدن اسکناس‌ها این است که ماده‌ای به نام «سبوم» از پوست انسان به اسکناس منتقل می‌‌شود. این ماده چرب روی اسکناس می‌چسبد و در گذر زمان با اکسیژن هوا ترکیب شده و سبب ایجاد رنگی تیره روی سطح اسکناس می‌شود. به این ترتیب شناسایی نوع اسکناس و تشخیص اصالت آن برای دستگاه‌های پول‌‌شمار دشوارتر می‌شود.

همه ما هر روز دست خود را با صابون یا شوینده‌های دیگر می‌شوییم. در واقع ماده سبوم را می‌توان براحتی با شوینده‌های معمولی پاک کرد، اما مشکل اینجاست که بیشتر شوینده‌ها سبب از بین رفتن تدابیر امنیت چاپ شده روی اسکناس (همانند هولوگرام یا جوهرهای ویژه) می‌شوند. به همین دلیل ساده‌ترین راه برای خلاصی از دست این آلودگی، معدوم‌سازی اسکناس‌های آلوده است.

دی‌اکسید‌کربن، راه‌حلی برای پولشویی

بتازگی دو پژوهشگر به نام‌های نبیل لوندی یا اندری اسموک توانستند به شوینده‌ای مناسب برای رفع آلودگی اسکناس‌ها دست یابند. این ماده چیزی نیست جز دی‌اکسیدکربن.

دی‌اکسیدکربن به دو شکل گاز یا جامد (یا همان یخ خشک که برای سرد نگاه داشتن مواد مختلف استفاده می‌شود) شناخته می‌شود. با این حال اگر گاز دی‌اکسیدکربن را در دمای مشخصی فشرده کنیم، به حالتی نامتعارف از ماده دست می‌یابیم که «سیال فوق بحرانی» نام دارد. این حالت از ماده چیزی بین مایع و گاز است. دی‌اکسیدکربن در این حالت خاصیت از بین بردن آلودگی را دارد، اما برخلاف دیگر شوینده‌ها سبب آسیب ویژگی‌های امنیتی اسکناس نمی‌شود. جالب است بدانید تا پیش از این، از دی‌اکسیدکربن در حالت فوق بحرانی برای تمیز کردن اجزای ماشین‌آلات بسیار حساس استفاده می‌شده است.

برای بررسی میزان کارایی این شیوه نوین، دانشمندان ابتدا چند اسکناس نو را به ماده سبوم آغشته کردند و به مدت هشت روز در محیطی با دمای 90 درجه سانتی‌گراد و رطوبت 65 درصد قرار دادند. به این ترتیب فرآیند ترکیب سبوم با اکسیژن بخوبی انجام و رنگ اسکناس‌ها تیره شد. در مرحله بعدی، این اسکناس‌ها در معرض دی‌اکسیدکربن در حالت فوق بحرانی یعنی در دمای 60 درجه سانتی‌گراد و فشار 340 اتمسفر قرار گرفتند.

نتیجه آزمایش این شد که اسکناس‌ها آلودگی‌های خود را از دست داده و از شدت تمیزی درست همانند روز اول می‌توانستند نور را منعکس کنند. حتی وزن اسکناس‌ها پس از خروج از دی‌اکسید‌کربن درست برابر با وزن اسکناس نو بود و این نشان می‌داد ​ همه آلودگی‌های آن پاک شده است. همچنین هیچ آسیبی به هولوگرام، نخ یا جوهر ویژه حساس به تابش فرابنفش وارد نشد. یکی دیگر از مزایای بهره‌گیری از دی‌اکسیدکربن این است که برخلاف دیگر شوینده‌های شیمیایی، غیرسمی است.

دانشمندان امیدوارند با گسترش این روش در آینده دیگر کسی مجبور به جمع‌آوری و معدوم‌سازی اسکناس‌های فرسوده و صرف هزینه‌های کلان برای آن نباشد.