سرطان ‌معده در‌ کمین‌ مردان‌ میانسال

اما چرا سرطان معده بیشتر مردان را گرفتار می‌کند؟ دکتر محمدجعفر فره‌وش، فوق‌تخصص گوارش در پاسخ می‌گوید: جدا از اثرات ناشی از مصرف بالای سیگار در مردان که در بروز این بیماری نقش دارد، بررسی‌ها نشان می‌دهد هورمون‌های زنانه تا حدی شخص را در برابر این بیماری محافظت می‌کند که بدن مردان فاقد این هورمون‌هاست. به همین دلیل تاکید می‌کنیم مردان در سنین بالای 40 یا 45 سال بروز علائم سوءهاضمه مانند درد،‌ نفخ، سنگینی سردل، تهوع، استفراغ و مدفوع خونی را جدی بگیرند؛ چرا که احتمال دارد این علائم، هشداری درباره سرطان معده باشد.

بیماری خطرناک و بدون نشانه

چرا متخصصان بر خطرناک‌بودن سرطان معده با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در روش‌های درمانی سرطان تاکید می‌کنند؟ این تاکید از آن روست که این بیماری اغلب بدون نشانه است و معمولا نشانه‌هایی دارد که به دیگر بیماری‌های گوارشی بویژه سوءهاضمه شبیه است. این ویژگی سبب می‌شود سرطان معده در بیشتر موارد دیر تشخیص داده شود؛ یعنی در مرحله‌ای که به بافت‌های مجاور چون ریه، کبد یا جاهای دیگر دست‌اندازی کرده است.

دکتر فره‌وش در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این‌که سرطان معده می‌تواند از طریق دیواره خود معده به بافت‌ها و اعضای مجاور راه یابد و نیز از طریق غدد عروق لنفاوی گسترش یابد، می گوید: متاسفانه این بیماری در مراحل پیشرفته می‌تواند از طریق خون، سایر اندام و اعضا را درگیر کند که در چنین شرایطی نجات جان بیمار حتی با وجود بهره‌گیری از روش‌های درمانی چون جراحی، رادیوتراپی و شیمی‌درمانی برای مدت طولانی و بیش از پنج سال ممکن نخواهد بود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌افزاید: واقعیت آن است که در مراحل ابتدایی سرطان معده علائم چندانی دیده نشده و این بیماری در این مرحله بسختی تشخیص داده می‌شود، اما نباید فراموش کرد این سرطان از آن دسته سرطان‌هایی است که طی چند سال و به آرامی ‌رشد می‌کند. یعنی قبل از این که سرطان به معنای واقعی ایجاد شود، تغییراتی در لایه‌های معده ایجاد می‌شود و عوارضی شبیه به سوءهاضمه را بروز می‌دهد که پیگیری و ریشه‌یابی علت آن از طریق آندوسکوپی می‌تواند به تشخیص احتمالی سرطان معده و شروع مراحل درمانی موثر کمک کند.

نشانه‌هایی که نباید دست‌کم بگیرید

متخصصان گوارش تاکید می‌کنند سرطان معده می‌تواند علائمی چون کاهش اشتها بویژه نسبت به گوشت، کاهش وزن، کم‌خونی، ضعف، خستگی، نفخ شکم و سوزش سردل را به همراه داشته باشد.

دکتر فره‌وش نیز با اشاره به بروز درد‌های دائم در قسمت‌های بالای شکم در مراحل پیشرفته بیماری می‌گوید: آروغ‌زدن، استفراغ‌ خونی،‌ ‌احساس پری معده، حتی پس از خوردن مقادیر اندک غذا، مدفوع‌ سیاه،‌ تهوع و استفراغ، درد بالای‌ شکم‌، سوزش سردل و علائم شبیه به زخم معده را هرگز نباید کم اهمیت تلقی کرد.حتی در برخی موارد آزمایش خونی که برای بررسی علت کم خونی داده می‌شود نیز به تشخیص سرطان معده منتهی می‌شود.

وجود سابقه ژنتیکی هوشیارتان کند

دکتر فره وش به نکته بسیار مهمی برای تشخیص زودهنگام سرطان معده اشاره می‌کند: گرچه احتمال بروز این بیماری از طریق ژنتیک فقط 10 درصد است، اما ضروری است که در صورت بروز این بیماری در یکی از اقوام درجه اول، مردان دیگر خانواده ده سال زودتر از سنی که وی مبتلا به بیماری شده است تحت بررسی‌های سالانه از طریق آندوسکوپی و اگر لازم شد رادیولوژی، سی‌.تی.اسکن و ام‌.آر.آی قرار بگیرند.

مقابله با عوامل سرطان معده

گرچه فقط 2 درصد افراد مبتلا به میکروب هلیکوباکترپیلوری (نوعی باکتری با قدرت سازگاری بسیار بالا که می‌تواند در معده زنده بماند، رشد کند و سبب اختلالات گوارشی متعدد، عفونت، زخم و التهاب معده شود) به سرطان معده مبتلا می‌شوند، اما لازم است افرادی که دچار درد معده می‌شوند از طریق آزمایش خون، آلوده‌شدن به این میکروب دستگاه گوارشی را بررسی کنند و در صورت آلودگی از طریق درمان‌های میکروبی و آنتی‌بیوتیکی تحت درمان قرار بگیرند. دکتر فره‌وش نیز در این باره می‌گوید: از آنجا که میکروب هلیکوباکترپیلوری ارتباط نزدیکی با بهداشت مواد غذایی دارد، لازم است غذاهایی که بیرون از یخچال نگه داشته می‌شود، مصرف نشود. به بیان دیگر رعایت موارد بهداشتی، موارد عفونت به این باکتری را کاهش می‌یابد.

با ترشی و شوری خداحافظی کنید

خوب است بدانید که خودداری از مصرف غذاهای با نیتریت بالا به اشکال مختلف اعم از مایع یا جامد، به‌عنوان عاملی موثر در پیشگیری از سرطان معده به تائید متخصصان گوارش رسیده است. دکتر فره‌وش با اشاره به تاثیر نیتریت موجود در مواد غذایی در بروز سرطان معده می‌افزاید: نیتریت یکی از مواد نگهدارنده است که در بسیاری از فست‌فود‌ها به کار گرفته می‌شود. پس باید تا حد امکان از مصرف فست‌فود، همچنین مصرف غذاهای دودی، نمک سودشده و انواع ترشی و شوری خودداری کرد. فراموش نکنید که مصرف غذاهای شور و ترشیجات، خطر ابتلا به سرطان معده را بشدت افزایش می‌دهد. همچنین استفاده از کودهای شیمیایی نیترات و اوره بشدت بر سلامت مواد غذایی از حیث بیماریزایی اثر می‌گذارد که این مساله از سوی وزارت بهداشت باید مورد تاکید و پیگیری قرار بگیرد.

چه کنیم تا سرطان معده نگیریم؟

متخصصان گوارش برای پیشگیری از ابتلا به سرطان معده بر موارد زیر تاکید دارند:

ـ از کشیدن سیگار خودداری کنید.

ـ رژیم‌های غذایی شامل غذاهای دودی، گوشتی و نمک سود را کمتر مصرف کنید.

ـ به‌ علائم‌ سوءهاضمه‌ که‌ بیش‌ از چند روز طول‌ بکشد، ‌توجه‌ کنید.

ـ رژیم‌ غذایی‌ مغذی‌ و متعادل‌ داشته باشید، بویژه از مصرف میوه و سبزیجات تازه که حاوی ویتامین‌های A، E و C است، غافل نشوید.

ـ در صورت وجود سابقه ژنتیکی در خانواده درجه اول، آزمایش‌های‌ سالانه‌ غربالگری‌ را که‌ از سوی پزشک‌ توصیه‌ می‌شود، انجام‌ دهید.

ـ گوشت قرمز را بیش از اندازه مصرف نکنید و مصرف نمک و غذاهای سرخ‌کرده را بسیار محدود کنید.

ـ مصرف پیاز و سیر را که در کاهش خطر سرطان معده کمک می‌کند، فراموش نکنید.

پونه شیرازی / گروه سلامت