آفت در جان باغ‌های زیتون کشور

نادر جلالت، عضو شورای ملی زیتون با بیان این‌که آفت مگس زیتون اکنون در باغ‌های رودبار، منجیل، طارم، قزوین، زنجان و گرگان بیداد می‌کند، به ایسنا می‌گوید: اکنون در منطقه‌ای مانند رودبار که قطب تولید زیتون است، به دلیل طغیان آفت مردم حتی برای مصرف خودشان نیز تولید ندارند و اگر سازمان‌ها و دستگاه‌های مربوط همچون وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات فکری به حال آن نکنند، شاید در سال آینده دیگر اثری از زیتون ایرانی باقی نماند.

وی افزود: آفت مگس زیتون امسال حدود 50 درصد زیتون رودبار را از بین برده است. برخی باغداران نیز زیتون‌هایی را که به آفت دچار شده است به کنسرو تبدیل می‌کنند و حتی در برخی مناطق گزارش شده است روغن‌کشی از زیتون آفت زده انجام می‌شود که این محصولات خاصیت چندانی ندارد و ممکن است برای مصرف کننده خطر‌آفرین باشد.

طغیان آفت در باغ‌های سنتی

در همین حال، مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان با بیان این‌که آفت مگس مدیترانه‌ای فقط به حدود یک‌چهارم باغ‌های استان خسارت شدیدی وارد کرده است،‌ به جام‌جم می‌گوید: این خسارت از حدود 25 درصد تا 60 ، 70 درصد و متعلق به باغ‌هایی است که در بخش پایین تونل منجیل قرار دارد و عمدتا مشاع است و به طور سنتی اداره می‌شود.

محمدابراهیم محمدی با بیان این‌که معمولا هر قطعه از این باغ‌ها متعلق به چند نفر است، تاکید می‌کند: همین مساله موجب می‌شود مالکان باغ توجه و رسیدگی به آن را به دیگری واگذار کند و در نهایت باغ بدون هیچ نظارت و مدیریتی مدت‌ها به حال خود رها و کانونی برای تجمع و جولان آفت شود.

وی با بیان این‌که این باغداران به هیچ‌کدام از راهکارهای مبارزه با آفت همچون استفاده از سموم، هرس سرشاخه‌ها و به کارگیری توصیه کارشناسان عمل نکردند، خاطرنشان می‌کند: رعایت‌نکردن این موارد به علاوه شرایط مناسب آب و هوایی برای طغیان آفت، موجب طغیان آن در این باغ‌ها شده است. به گفته محمدی، در حالی که این آفت جزو آفت‌های همگانی است که مبارزه با آن به عهده کشاورز و باغدار است و نه دولت، با این حال دولت با آن همچون آفت عمومی برخورد کرده و تمام امکانات و تسهیلات مورد نیاز همچون سم،‌ پروتئین و تله را برای مبارزه در اختیار باغداران قرار داده است،‌ با این حال باغداران در استفاده از این امکانات و انجام وظایف خود برای مبارزه با آفت کوتاهی می‌کنند.

ورود آفت با واردات قاچاق

کارشناس مسئول قرنطینه استان گیلان نیز با اشاره به تاریخچه طغیان این آفت در کشور به جام‌جم می‌گوید: آفت مگس مدیترانه‌ای، آفت بومی نیست و اولین بار در سال 83 با ورود قاچاقی زیتون‌های آفت‌زده از کشورهای عربی مانند سوریه و اردن وارد کشور و سه استان گیلان، زنجان و قزوین شد.

مهدی عبادت‌طلب با بیان این‌که سی و یکم مرداد 83 برای اولین بار این آفت در رودبار مشاهده شد و بسرعت در تمام مناطق زیتونکاری ایران گسترش یافت و به 90 درصد محصولات خسارت وارد کرد، می‌افزاید: یک هفته پس از آن ستاد مبارزه با این آفت از سوی دولت در رودبار تشکیل شد و از آنجا که آفت از نوع قرنطینه‌ای و وظیفه مبارزه با آن به عهده دولت بود، برای جبران خسارت باغداران با اعتبار یک میلیارد تومان تمام زیتون‌های آفت‌زده را از آنها خریداری کرد.

باغداران همکاری نمی‌کنند

این کارشناس مسئول با بیان این‌که سم، تله و پروتئین به باغ‌های آفت‌زده، برگزاری کلاس‌های آموزشی و ایجاد ایستگاه‌های پیش‌آگاهی از جمله اقداماتی است که دولت تاکنون برای مبارزه با این آفت به باغداران ارائه داده است، می‌افزاید: باغداران نیز در مقابل باید باغ را مدیریت کرده و به هرس درختان، رعایت بهداشت و مراقبت از آنها، از بین‌بردن علف‌های هرز و شخم‌زدن زمین اقدام می‌کردند که متاسفانه تاکنون هیچ‌کدام از این کارها را انجام نداده‌اند.

عبادت‌طلب در همین زمینه از ایجاد 17 ایستگاه پیش‌آگاهی به منظور اطلاع‌رسانی زمان دقیق مبارزه با آفت به باغدار، توزیع 117 هزار تله زرد چسبنده، دو تن پروتئین هیدرولزات و 175 لیتر سم بین باغداران و طعمه‌پاشی 310 هکتار از باغ‌های آفت‌زده اشاره و تاکید می‌کند: با این همه اگر باغدار از این امکانات استفاده نکند و دخالتی در مدیریت باغ نداشته باشد، مبارزه موفقیت آمیز نخواهد بود، چون آفت همگانی است و اگر همه باغ‌ها آفت زدایی شود و فقط یک باغ آلوده باشد، آفت از آن باغ به دیگر باغ‌ها نفوذ می‌کند.

وی با بیان این‌که باغداران حتی هنوز میوه‌های آفت‌‌زده و ریخته‌شده روی زمین و زیر درختان را که منبع آلودگی است، جمع‌آوری نکرده‌اند، خاطرنشان می‌کند:‌ یکی دیگر از اقداماتی که می‌توان برای از بین بردن کامل این آفت انجام داد، شخم‌زدن زیر درختان است که شفیره و لارو این آفت را که هوشمندانه در جفتگیری اول و دوم خود بیش از 1500 تخمگذاری روی میوه‌ها انجام می‌دهد، به طور کامل از بین می‌برد.

کارشناس مسئول قرنطینه استان گیلان با بیان این‌که تاکنون حدود 30 تا 40 درصد باغ‌های استان دچار خسارت جدی شده است، یادآور می‌شود: یکی از توجیهاتی که باغداران برای رسیدگی‌نکردن به باغ‌های خود می‌آورند، نبود صرفه اقتصادی به دلیل واردات زیتون است که موجب پایین‌آمدن قیمت این محصول در داخل شده است.

فاطمه مرادزاده / گروه ایران