هواپیماهای مسافربری محبوبتر می‌شوند

طبق استانداردهای جهانی، میزان رشد تقاضا برای حمل و نقل هوایی در هر کشور دو برابر میزان رشد اقتصادی آن کشور است.

اندکی توجه به این موضوع و نگاهی سریع به آمار رشد اقتصادی در کشورهای مختلف، خصوصا کشورهای خاورمیانه و شرق آسیا، بازار بزرگی از تقاضا برای هواپیماهای مسافربری و باربری را در دهه‌های آینده نشان می‌دهد بنابراین جای تعجب ندارد که هم‌اکنون شرکت‌های هواپیماساز دنیا با بیش از ده هزار فروند سفارش مواجه هستند که باید تا کمتر از ده سال دیگر آن را تأمین کنند.

مطابق یک پیش‌بینی معتبر که توسط شرکت بوئینگ انجام شده، بازار حمل و نقل هوایی طی 20 سال آینده به 35 هزار فروند هواپیمای مسافربری جدید برای جایگزینی هواپیماهای قبلی و همچنین توسعه ظرفیت نیاز خواهد داشت.

ارزش کلی این تعداد هواپیما حدود 4.8 تریلیون دلار خواهد بود. جالب است بدانیم که مشتریان بیش از 13 هزار فروند از این تعداد هواپیما در کشورهای آسیایی هستند و همچنین بیش از 25 هزار فروند از این تعداد، هواپیماهای تک راهرو (با ظرفیت حدودی 150 تا 250 مسافر) خواهند بود.

رقبای کهنه‌کار و شرکت‌های تازه وارد

در نمایشگاه هوایی پاریس 1392 که ابتدای تابستان امسال برگزار شد، غیر از دو شرکت بزرگ و کهنه‌کار بوئینگ و ایرباس که بیش از 80 درصد از بازار حمل و نقل هوایی را در انحصار خود دارند، شرکت‌های تازه‌‌‌واردتر نیز با انگیزه‌های جدی حضور داشتند.

این شرکت‌ها که در یکی دو دهه اخیر وارد این بازار شده‌اند، پس از چند سال سرمایه‌گذاری کم‌کم در حال رونمایی از محصولات خود هستند.

در حالی که ظرفیت حمل مسافر تمام محصولات ایرباس و بوئینگ بیش از 150 نفر و برد پروازی آنها بین 3000 تا 15000 کیلومتر است، شرکت‌های تازه‌وارد به دنبال ساخت گروه دیگری از هواپیماهای مسافری هستند که به عنوان «جت‌های منطقه‌ای» شناخته می‌شوند.

ظرفیت جت‌های منطقه‌ای معمولا بین 50 تا 150 مسافر و برد پروازی آنها بین 1000 تا 5000 کیلومتر است.

در واقع این شرکت‌ها تلاش می‌کنند با تمرکز روی بخش‌های خاصی از نیاز خطوط هوایی که کمتر مورد توجه شرکت‌های پیشرو بوده، جای خود را برای حضور در این بازار باز کنند.

شرکت‌هایی مثل بمباردیر کانادا با عمر حدود 20 سال، امبرائر برزیل با عمر حدود 15 سال و شرکت‌های چند ملیتی که در دو دهه اخیر و عمدتا در کشورهای شرقی مثل چین، هند، ژاپن و البته روسیه شکل گرفته‌اند از جمله رقبای تازه‌ای هستند که نامشان کم‌کم در کنار قدمای این صنعت به گوش می‌خورد.

در نمایشگاه هوایی پاریس امسال ایرباس 59 سفارش جدید برای هواپیمای جدید خود، A350 که بتازگی آزمایش‌های پروازی خود را شروع کرده، دریافت کرد. هواپیمای بوئینگ 787 معروف به دریم‌لاینر نیز که رقیب آمریکایی A350 به شمار می‌آید در این نمایشگاه 100 سفارش جدید دریافت کرد.

شرکت بمباردیر کانادا در این نمایشگاه توانست قرارداد فروش 177 فروند هواپیمای مسافربری سریC خود را با مشتریان منعقد کند.

این هواپیما، نخستین هواپیمایی است که از موتور توربوفن دنده‌ای استفاده می‌کند. در موتورهای توربوفن موجود، فن که در بخش جلویی موتور قرار دارد توسط میله‌ای که مستقیما به توربین متصل است به صورت مدام به چرخش درمی‌آید، اما در این موتور جدید، فن توسط مجموعه‌ای از دنده‌ها به توربین متصل‌شده که این امکان را فراهم می‌کند که بتوان سرعت چرخش فن را مستقل از سرعت چرخش توربین کنترل کرد. این کار در نهایت به کاهش مصرف سوخت، کاهش آلودگی هوا و همچنین کاهش سر و صدای موتور منجر خواهد شد.

شرکت امبرائر برزیل نیز در این نمایشگاه با ارائه هواپیماهای جت منطقه‌ای 70 تا 130 نفره خود موفق به دریافت سفارش‌های جدیدی شد تا مجموع سفارش‌های خود را به 300 فروند برساند.

این شرکت رقیب مهمی برای بمباردیر کاناداست و از موتورهای توربوفن جدید در هواپیمای خود استفاده می‌کند.

شرکت‌های روسی نیز امسال دو محصول خود را در نمایشگاه عرضه کردند؛ اولی یک هواپیمای جت منطقه‌ای با ظرفیت حمل 130 تا 150 مسافر که آن هم از موتور توربوفن دنده‌ای بهره می‌گیرد و ماک‌آپ (نمونه غیرپروازی) آن به نمایشگاه آورده شده بود.

این هواپیما قرار است تا سال 1394 وارد بازار شود. هواپیمای دوم نیز که با مشارکت شرکت سوخوی روسیه و یک شرکت ایتالیایی ساخته شده، در این نمایشگاه عرضه شد و توانست مشتریانی را از روسیه و مکزیک به سوی خود جلب کند.

اما به اعتقاد برخی کارشناسان مهم‌ترین رقیب شرکت‌های بوئینگ و ایرباس، هواپیمای C-919 ساخت شرکت کوماک (COMAC) چین است که طبق برنامه‌ها سال 1394 اولین پرواز آن انجام خواهد شد.

این هواپیما که ظرفیت حمل بیش از 150 مسافر را دارد با پشتوانه بیش از دو دهه سرمایه‌گذاری دولت چین و صرف میلیاردها دلار به مراحل پایانی طراحی و ساخت نمونه اولیه رسیده و تاکنون نزدیک به 400 سفارش خرید را از خطوط هوایی دریافت کرده است.

گرچه تاکنون تمام مشتری‌های این هواپیما خطوط هوایی چینی بوده‌اند، اما باید توجه داشت که چین، دست‌کم تا یک دهه آینده، بزرگ‌ترین بازار هواپیماهای مسافربری خواهد بود و شرکت کوماک با داشتن چنین بازاری نیازی به بازار دیگر کشورها نخواهد داشت.

بمباردیر سری C

هواپیمای بمباردیر سری C، ساخت کانادا. این هواپیما هنوز وارد خطوط هوایی نشده، اما شرکت بمباردیر تاکنون 177 سفارش برای این هواپیما دریافت کرده است.

این هواپیمای 60 تنی دارای ظرفیت حمل 110 تا 160 مسافر است و حدود 2800 کیلومتر برد دارد.

امبرائر 190 

هواپیمای امبرائر 190، ساخت برزیل. این شرکت تاکنون چهار نوع هواپیما از خانواده جت‌های منطقه‌ای را وارد بازار کرده و تا پایان 1391 بیش از 1100 سفارش ساخت برای انواع این هواپیماها دریافت کرده که از این تعداد بیش از 900 فروند را نیز تحویل خطوط هوایی داده است.

کوماک C-919

هواپیمای C-919، ساخت شرکت کوماک چین. این جت منطقه‌ای که از آن به‌عنوان مهم‌ترین رقیب شرکت‌های ایرباس و بوئینگ یاد می‌شود ظرفیت حمل بیش از 150 مسافر را دارد و تاکنون نزدیک به 400 سفارش خرید را از خطوط هوایی دریافت کرده است.

طبق برنامه‌ها اولین پرواز آزمایشی این هواپیما سال 1394 انجام خواهد شد.

نمایشگاه هوایی؛ محلی برای قراردادهای بزرگ

گرچه عموم مردم و علاقه‌مندان به صنعت هوایی از مخاطبان نمایشگاه‌های هوایی هستند، اما این نمایشگاه‌ها در اصل محل تلاقی عرضه و تقاضا بین بازیگران بزرگ صنعت هوایی است.

در این نمایشگاه‌ها معمولا چند گروه از شرکت‌ها در جایگاه عرضه‌کننده حضور می‌یابند؛ گروه اول که بیشترین توجه‌ها را نیز به خود جلب می‌کنند، شرکت‌های ریز و درشت سازنده هواپیما هستند که آخرین محصولات خود را در قالب نمونه‌های غیرپروازی (ماک آپ) در ابعاد اصلی یا ابعاد کوچک شده یا مدل‌های واقعی در معرض دید بازدیدکنندگان قرار می‌دهند، گروه دوم، شرکت‌های قطعه‌سازی هستند که مشتریان خود را از بین شرکت‌های هواپیماساز جستجو می‌کنند.

به دلیل اهمیت موتور هواپیما، شرکت‌های سازنده این بخش، مهم‌ترین شرکت‌های این گروه به شمار می‌آیند.

گروه بعدی نیز سایر شرکت‌های مهندسی و ارائه‌دهندگان خدمات فنی مرتبط با صنعت هوایی نظیر شرکت‌های سازنده شبیه‌ساز پرواز هستند، اما طرف تقاضا، همان خطوط هوایی کشورهای مختلف هستند که با توجه به پیش‌بینی خود از نیازهای آینده پا به این مرکز خرید بزرگ می‌گذارند.

در نمایشگاه هوایی پاریس 1392 که از بیست‌وهفتم خرداد تا دوم تیر برگزار شد دو شرکت بوئینگ و ایرباس حدود 130 میلیارد دلار سفارش خرید هواپیما دریافت کردند.

امیر توکلی‌کاشی - جام​جم