نظارت پلیس بر آزمون‌های رانندگی جدی‌تر می‌شود

شما چه سالی گواهینامه گرفتید؟

راستش حضور ذهن ندارم، اما فکر می‌کنم گواهینامه پایه دو را حدود سال 67 و بعد از آن هم گواهینامه پایه یک را سال 74 گرفتم.

چند بار امتحان دادید تا قبول شدید؟

آیین‌نامه را یک‌بار امتحان دادم و قبول شدم، اما آزمون شهر را بعد از دو بار امتحان قبول شدم.

یادتان می‌آید بار اول چرا در آزمون عملی رد شدید؟

خیر، صادقانه می‌گویم که متاسفانه یادم نمی‌آید.

زمان شما گرفتن گواهینامه آسان‌تر بود یا حالا؟

فکر می‌کنم آن سال‌ها خیلی سخت‌تر می‌شد گواهینامه گرفت، چون خوب به یاد دارم همکاران ما (افسران آزمون گیرنده) برای آزمون خیلی به هنرجویان سخت می‌گرفتند.

بهتر است بحث‌مان را با آماری از تعداد گواهینامه‌هایی که سالانه در کشور صادر می‌شود و این‌که آیا این آمار در سال‌های اخیر با کاهش مواجه بوده یا افزایش، آغاز کنیم.

سال گذشته حدود شش میلیون جلد گواهینامه رانندگی در کشور صادر شده که بیشترین فراوانی مربوط به گواهینامه‌های تعویضی و المثنی بوده است. به این ترتیب که گواهینامه المثنی 4 درصد و تعویضی 63 درصد از مجموع تقاضاها را به خود اختصاص داده است، 33 درصد نیز گواهینامه رانندگی جدیدالصدور داشتیم. در مجموع آمار درخواست‌ها و تقاضاها برای صدور گواهینامه 66 درصد در سال 91 نسبت به سال 90 افزایش داشته است.

پس از چند دهه قرار است گواهینامه​های رانندگی در کشور دارای تغییرات اساسی شود.در این باره توضیح دهید.

براساس آیین‌نامه ای که به تصویب هیات دولت رسیده است گواهینامه‌ها به چهار گروه تقسیم خواهد شد؛ برای دارندگان وسایل نقلیه با مجموع وزن و ظرفیت بار 5/3 تن و حمل حداکثر 9 نفر سرنشین با راننده گواهینامه پایه سه، برای رانندگی با انواع وسایل نقلیه موتوری با حداکثر مجموع وزن و ظرفیت بار شش تن یا حمل حداکثر 26 نفر سرنشین با احتساب راننده، گواهینامه پایه دو و برای رانندگی با انواع وسیله نقلیه موتوری با مجموع وزن و ظرفیت بار بیش از شش تن یا حمل بیش از 26 نفر سرنشین، گواهینامه پایه یک صادر می‌شود.

گواهینامه ب1 معادل پایه سه و گواهینامه‌های ب 2 و پ2 معادل پایه دو و گواهینامه‌‌های پ1 و گروه ت معادل پایه یک است که هنگام تعویض گواهینامه معادل‌سازی می‌‌شوند.

کسانی که گواهینامه پایه یک می‌گیرند باید 25 سال سن داشته باشند و از تاریخ گواهینامه پایه دو آنها نیز دو سال گذشته باشد و برای گرفتن پایه دو نیز 23 سال سن داشته باشند و از گواهینامه پایه سه آنها دو سال زمان گذشته باشد.

گواهینامه‌های ویژه هم برای وسایل نقلیه عمرانی و ساختمانی صادر می‌شود و کسی که متقاضی است باید 20 سال سن داشته باشد و در آزمون‌ها نیز قبول شود و احراز گواهی سلامت جسمی و روحی و روانی نیز یکی از شرایط اصلی برای دریافت گواهینامه ویژه است. در گذشته اعتبار گواهینامه‌ها پنج ساله بود، اما اکنون بر اساس آیین‌نامه جدید اعتبار گواهینامه‌های جدید به ده سال افزایش یافته است.

گویا شرایط سنی تمدید گواهینامه هم دچار تغییراتی شده است.

بله، اعتبار گواهینامه‌ها برای افراد تا 70 سال از پنج سال به 10 سال تغییر یافته است، افراد از 70 سال به بالا نیز هر پنج سال یکبار نیازمند تمدید گواهینامه هستند.

گفته می‌شود قرار است سختگیری‌های بیشتری برای صدور گواهینامه موتورسیکلت‌ها انجام شود؟

بله، موتورسیکلت یکی از آسیب‌پذیرترین وسایل نقلیه موتوری زمینی محسوب می‌شود که به دلیل داشتن سرعت بالا و این‌که بیشتر جوانان از آن استفاده می‌کنند همواره موتورسواران را در تهدید جدی قرار می‌دهد. هم‌اکنون سن صدور گواهینامه برای رانندگی با موتورسیکلت 18 سال تمام است درحالی که بر اساس آیین‌نامه قبلی برای موتورسیکلت‌ها دو نوع گواهینامه شامل گواهینامه الف یک که شرایط سنی 15 سال و الف دو با شرط سنی 17 سال وجود داشت که حالا دیگر در آیین‌نامه جدید شرط سنی صدور گواهینامه موتورسیکلت یکسان شده و به 18 سال تمام رسیده است. البته اگر شخصی بخواهد با موتورسیکلت بالای 200 سی‌سی رانندگی کند باید سه سال از اخذ گواهینامه‌اش گذشته و تخلف هم نداشته و سن او نیز به 23 سال رسیده باشد. هم‌اکنون طراحی نرم‌افزاری گواهینامه‌های جدید تمام شده و در مرحله چاپ آزمایشی قرار دارد تا به مرحله تولید انبوه برسد.

آیا پلیس آماری از تعداد رانندگان بدون گواهینامه یا آنها که اعتبار گواهینامه‌شان به پایان رسیده، اما هنوز برای تمدید آن اقدام نکرده‌اند، دارد؟

اگر آماری در این زمینه وجود داشته باشد در اختیار مرکز اجرائیات پلیس راهور است، اما همان‌طور که در قانون هم به صراحت تاکید شده هر کس که می‌خواهد با هر وسیله نقلیه موتوری زمینی در چرخه ترافیک رانندگی کند باید حتما دارای گواهینامه معتبر باشد و ماموران پلیس راهور در سطح شهر و جاده‌ها با رانندگانی که گواهینامه نداشته باشند برخورد می‌کنند ضمن این‌که اگر این رانندگان مرتکب تصادف نیز شوند بیمه به آنها خسارت پرداخت نمی‌کند.

البته برخی از افرادی‌که برای گواهینامه اقدام نمی‌کنند به دلیل وضع نظام وظیفه‌شان است. قطعا افرادی‌که به 18 سال می‌رسند یا باید معافیت تحصیلی داشته باشند یا برگه اعزام به خدمت ارائه دهند در این صورت اگر مدارک نظام وظیفه‌شان مشکلی نداشته باشد همکاران ما در آموزشگاه آنها را ثبت‌نام می‌کنند و بعد از طی دوره آموزشی و قبولی در آزمون‌های نظری و عملی گواهینامه برای‌شان صادر می‌شود.

جناب سرهنگ! نمی‌دانم تاحالا گذرتان به دفاتر پلیس + 10 که یکی از مهم‌ترین وظایف‌شان پیگیری تقاضای شهروندان برای تمدید یا صدور‌المثنی گواهینامه‌های رانندگی است، افتاده یا نه؟ شهروندان از شلوغی این مراکز و ساعت‌ها تلف‌شدن وقت‌شان گلایه‌های فراوان دارند، اما موضوع مهم‌تر این‌که در این مراکز به متقاضیان گفته می‌شود تمدید اعتبار یا صدور گواهینامه المثنی حداقل ممکن است یک ماه طول بکشد. به نظر شما این مدت طولانی نیست؟

در بحث گواهینامه‌های تعویضی و المثنی هم‌اکنون تائید اطلاعات موجود برای صدور گواهینامه در مرکز صدور گواهینامه پلیس راهور و همچنین در همه استان‌ها به روز در حال انجام شدن است، اما مهم‌ترین مشکل این است کسانی‌که متقاضی تمدید یا صدور گواهینامه المثنی هستند زمانی‌که فرم درخواست را در دفاتر پر می‌کنند، در برخی موارد دیده می‌شود پرونده‌شان دارای نقص مدرک است، فرم را کاملا مطالعه نکرده‌اند، نام یا نام خانوادگی‌شان به اشتباه درج شده یا عکس‌شان مشکل دارد. به همین دلیل وقتی درخواست‌ها به مرکز ارسال می‌شود در این مرحله به دلیل نقص مدرک درخواست‌شان رد می‌شود که همین باعث طولانی شدن روند تمدید یا صدور گواهینامه المثنی می‌شود بنابراین توصیه ما به شهروندان این است که فرم اطلاعات را صحیح و خوانا پر کنند. البته نکته مهمی نیز در مورد گواهینامه‌های المثنی وجود دارد ‌که بر اساس قانون یک بازه زمانی دو ماهه برای صدور گواهینامه‌های المثنی تعریف شده تا شاید در این فرصت گواهینامه مفقودی پیدا شود.

به این ترتیب هم‌اکنون تمدید یا صدور گواهینامه المثنی چند روزه انجام می‌شود؟

هم‌اکنون این مدت زمان حداکثر ده روز است مگر این‌که نقصی در پرونده فرد متقاضی وجود داشته باشد که روند صدور را طولانی کند.

اگر این‌طور است پس چرا دفاتر پلیس + 10 این زمان را یک ماه اعلام می‌کنند؟

به نظرم این دفاتر از روی عمد حداکثر زمان را اعلام می‌کنند که شهروندان هر روز مراجعه نکنند و اگر نقصی در پرونده بود که کار صدور را با تاخیر مواجه کرد فرصتی برای رفع نقص و تکمیل مدارک وجود داشته باشد.

هم‌اکنــون وقتی شهروندان برای تمدیـد اعتبار گواهینامه‌شان به دفاتر پلیس + 10 مراجعه می‌کنند در این دفاتر رسیدی به آنها داده و گفته می‌شود تا زمان صدور گواهینامه می‌توانند با ارائه این رسید به پلیس بدون نگرانی رانندگی کنند، اما شهروندان می‌گویند ماموران راهور این رسید را بی‌اعتبار می‌دانند. آنها نگرانند آیا در صورت وقوع تصادف جرم‌شان رانندگی بدون گواهینامه محسوب می‌شود؟

بر اساس ماده 17 آیین‌نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی، دارنده گواهینامه موظف است ظرف یک ماه پیش از پایان مهلت مقرر برای تمدید مدت اعتبار یا تعویض آن مراجعه کند. اگر شخص در مدت قانونی مراجعه کند در مدت زمانی‌که گواهینامه‌اش اعتبار دارد، رسیدی هم که برای تعویض گواهینامه به وی داده شده نیز معتبر است و بنابراین می‌تواند رانندگی کند، اما متاسفانه برخی شهروندان بعد از پایان اعتبار گواهینامه‌شان برای تمدید مراجعه می‌کنند. در این صورت افرادی که با تاخیر مراجعه می‌کنند به ازای هر سال دیرکرد در تمدید اعتبار گواهینامه باید 5000 تومان پرداخت کنند.

پس رسیدی که به مردم داده می‌شود از نظر پلیس معتبر است؟

البته ما برای این‌که مردم دچار مشکل نشوند این رسید را به عنوان رسید معتبر مدارک می‌پذیریم و در آن زمان دارای اعتبار است و اگر تصادف هم کنند مشکلی پیش نمی‌آید، چون کسی که مدت اعتبار گواهینامه‌اش تمام شده اگر تصادف کند باز هم بیمه‌ها ملزم به پرداخت خسارت هستند، اما چون اعتبار گواهینامه‌اش تمام شده جریمه دیرکرد به وی تعلق می‌گیرد.

شیوه نظارت پلیس بر عملکرد دفاتر پلیس + 10 چگونه است و شهروندان اعتراض‌های خود را در این باره با کجا می‌توانند در میان بگذارند؟

هرچند این مراکز به صورت بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، اما پلیس به طور مداوم بر عملکرد آنها نظارت می‌کند، شیوه نظارت بر عملکرد دفاتر پلیس+10 به هر دو شکل بازرسی محسوس و نامحسوس انجام می‌شود ضمن این‌که شماره تلفن 197 پل ارتباطی بین مردم و پلیس است و اگر مردم مشکلی در فعالیت این دفاتر می‌بینند، می‌توانند از طریق شماره 197 اطلاع دهند ما هم پس از بررسی موارد در صورت تائید با تخلفات برخورد خواهیم کرد.

گزارش‌های مردمی از تخلفات ریز و درشت آموزشگاه‌های رانندگی حکایت دارد. به نظر می‌رسد آموزشگاه‌های رانندگی نظارت پلیس را جدی نمی‌گیرند. این‌طور نیست؟

خیر، بنده این موضوع را قبول ندارم. همکاران ما به صورت محسوس و نامحسوس با لباس شخصی یا نظامی با مراجعه به آموزشگاه‌ها از نحوه ارائه خدمات به ارباب رجوع شامل نحوه آموزش‌ها، نحوه آزمون‌ها، عملکرد مربیان را مورد بررسی قرار می‌دهند و موارد را با چک لیست‌های استانداردی که درباره نحوه فعالیت آموزشگاه‌ها تهیه شده، مورد ارزیابی قرار می‌دهند و اگر تخلفی صورت گرفته باشد قطعا برخورد می‌کنند.

آمار 440 موردی برخورد با آموزشگاه‌های رانندگی متخلف طی سال گذشته در تهران نشان می‌دهد پلیس در برخورد با تخلفات آموزشگاه‌های رانندگی جدی است.

در گزارش 440 موردی پلیس از برخورد با تخلفات آموزشگاه‌های رانندگی 17 مورد تعلیق موقت و تعطیلی دائم آموزشگاه دیده می‌شود. شش نفر از موسسان آموزشگاه‌ها تذکر و شش نفر نیز توبیخ شده‌، 81 مدیر آموزشگاه تذکر گرفته‌، به 96 مربی آموزشگاه نیز تذکر داده شده است و 142 مربی هم توبیخ شده‌اند. همچنین سه مدیر و موسس، 17 مربی و 12 نفر از کارمندان آموزشگاه نیز از کارشان تعلیق موقت شده‌اند. روند برخورد با آموزشگاه‌های رانندگی سلسله مراتبی دارد که با تذکر شروع می‌شود و در صورت ترتیب اثر ندادن و مشاهده ادامه روند تخلف، آموزشگاه یک ماه تعلیق موقت می‌شود که ممکن است به تعطیلی کامل هم برسد.

برنامه‌ای برای افزایش تعداد آموزشگاه‌های رانندگی دارید؟

بر اساس آیین‌نامه، تعداد آموزشگاه‌ها نیز بر اساس انواع گواهینامه متفاوت خواهد بود به این ترتیب که ما آموزشگاه‌های پایه یک، پایه 2، پایه 3، آموزشگاه ویژه و آموزشگاه موتورسیکلت خواهیم داشت. هم‌اکنون فقط در تهران حدود 166 آموزشگاه فعال رانندگی داریم، اما مجوزهای لازم برای راه‌اندازی آموزشگاه‌های پایه یک و آموزشگاه موتورسیکلت داده شده که بزودی این آموزشگاه‌ها تاسیس خواهد شد.همچنین آزمون گواهینامه موتورسیکلت در مراکز راهور انجام می‌شود، اما با افتتاح آموزشگاه‌های موتورسیکلت بحث ثبت‌نام و آموزش هم به این آموزشگاه‌ها واگذار خواهد شد.

بسیاری از هنرجویان معتقدند تبانی نامحسوسی بین آموزشگاه و شخص آزمون گیرنده صورت می‌گیرد، مبنی بر این‌که هنرجو نباید بار اول قبول شود و نیاز است وی دوباره چند جلسه اضافی بگیرد. شما تا چه اندازه این موضوع را قبول دارید؟

در این زمینه چندان با شما موافق نیستم، چون فکر می‌کنم طولانی شدن دوره‌های آموزشی و سختگیری افسران آزمون‌گیرنده فقط برای اطمینان آنها از آمادگی کامل هنرجو برای رانندگی در شهر است. کسانی که برای انجام آزمون از هنرجویان به آموزشگاه‌های رانندگی اعزام می‌شوند از میان کارشناسان شماره یک موسسه رهگشا انتخاب شده‌اند بنابراین اگر هنرجویی مهارت و توانایی لازم را در رانندگی کسب کرده باشد بعید است بدون دلیل نتواند در آزمون قبول شود. به هر حال افسر آزمون گیرنده باید به این اطمینان برسد که هنرجو مهارت لازم را کسب کرده و در رانندگی آن‌قدر حرفه‌ای است که اگر بعد از گرفتن گواهینامه بخواهد در خیابان رانندگی کند جان دیگر شهروندان را به خطر نمی‌اندازد.

متاسفانه تخلفات مربیان آموزشگاه‌های رانندگی هم کم نیست و آمارهای شما هم مهر تائیدی بر این ادعاست؛ کم گذاشتن از ساعات آموزش، مجبور کردن هنرجو به برداشتن کلاس‌های اضافی و برخوردهای نادرست با هنرجویان، چطور بر عملکرد مربیان نظارت می‌کنید؟

مربیان زمانی‌که آموزش‌های لازم را طی می‌کنند برایشان گواهی مربیگری صادر می‌شود، البته در کنار این گواهی آنها باید شرایط لازم دیگری را هم برای این‌که بتوانند در آموزشگاه رانندگی مشغول به کار شود، داشته باشند. داشتن حداقل تحصیلات دیپلم، متاهل بودن، نداشتن سوءپیشینه و نداشتن اعتیاد از دیگر گزینه‌هایی است که باید برای گرفتن کارت مربیگری آموزشگاه رانندگی آنها برخوردار بود اما با این حال تاکید داریم شهرندان اطمینان داشته باشند همکاران ما با تخلفات مربیان آموزشگاه‌های رانندگی بدون اغماض برخورد می‌کنند به‌طوری‌که حتی گاهی اوقات شیوه نظارتی و کنترلی پلیس در این زمینه به سختگیری‌های وسواسی هم می‌رسد. البته ما از شهروندان می‌خواهیم در این زمینه به پلیس کمک کنند چراکه قطعا هر یک از شهروندان می‌توانند به عنوان یک بازرس کنترل نامحسوس عمل کرده و بر عملکرد آموزشگاه‌ها و مربیان نظارت کنند و در صورت مشاهده تخلف موارد را با سامانه 197 در میان بگذارند تا ما هم راحت‌تر بتوانیم آموزشگاه‌ها و مربیان متخلف را شناسایی و با آنها برخورد کنیم.

گویا قرار است بزودی به جای افسران بازنشسته از افسران شاغل برای گرفتن آزمون عملی رانندگی در آموزشگاه‌ها استفاده شود. دلیل این تصمیم چه بوده است؟

روی این موضوع مدت‌ها بحث کارشناسی شد و سرانجام به این نتیجه رسیدیم برای این‌که بتوانیم اطمینان حاصل کنیم هنرجویی که قرار است گواهینامه بگیرد و به عنوان راننده در خیابان‌های شهر یا در جاده تردد کند، به مرحله‌ای از آمادگی و مهارت لازم در رانندگی رسیده که هنگام رانندگی جان خود و دیگر رانندگان را در معرض تهدید قرار ندهد و حادثه آفرین نباشد، ضروری دیدیم برای کنترل بیشتر بر نحوه آزمون‌ها و دقت بیشتر در رد کردن یا قبول شدن هنرجویان از افسران شاغل استفاده کنیم.

هموطنان ایرانی یا اتباع خارجی که دارای گواهینامه خارجی هستند، حق رانندگی دارند؟

بر اساس ماده 22 آیین‌نامه صدور انواع گواهینامه رانندگی، هموطنان ایرانی که دارای گواهینامه خارجی هستند یا اتباع بیگانه تا شش ماه پس از ورود به ایران می‌توانند با همان گواهینامه رانندگی کنند و نیازی به تبدیل گواهینامه‌شان نیست و پس از اتمام این مدت باید با مدارک لازم برای تبدیل گواهینامه خارجی‌شان اقدام کنند به این ترتیب که ما با 60 کشور قرارداد همکاری متقابل در این زمینه داریم و همان‌طور که آنها برای تبدیل گواهینامه اتباع ایرانی اقدام می‌کنند ما نیز این کار را برای گواهینامه اتباع خارجی در کشورمان انجام می‌دهیم.

پوران محمدی ‌‌‌‌/‌‌ گروه جامعه